اختلالات پسیکوتیک (۴)

اختلال پسیکوتیکی که به‌گونه‌ای دیگر مشخص نشده

بیمارانی که تظاهر پسیکوتیک آنها معیارهای تشخیصی اختلال پسیکوتیک مشخصی را ندارد. به آن پسیکوز آتیپیک هم می‌گویند.

تشخیص، علایم و نشانه‌ها

جدول زیر را نگاه کنید. این طبقه‌بندی تشخیصی شامل اختلالاتی است که با چندین خصیصهٔ پسیکوتیک (مثل هذیان، توهم، شل شدن، تداعی‌ها، رفتار کاتاتونیک) تظاهر می‌کند، ولی به‌عنوان هیچ ‌یک از اختلالات خاص نمی‌تواند طبقه‌بندی شود. پسیکوز پس از زایمان و موارد نادر سندرم‌های نامتعارف و غیربومی (مثل سندرم‌های خاص وابسته به فرهنگ) جزء آن هستند.

- معیارهای تشخیصی DSM-IV-TR برای اختلال پسیکوتیکی که به‌گونه‌ای دیگر مشخص نشده:
	این طبقه‌بندی شامل نشانه‌های پسیکوتیک (مثل هذیان، توهم، گفتار درهمریخته، رفتار واضحاً درهم‌ریخته یا کاتاتونیک) است که در مورد آن، اطلاعات برای داد یک تشخیص خاص کافی نیست یا اینکه در مورد آن، اطلاعات متناقض وجود دارد یا اختلالاتی یا علایم پسیکوتیک که معیارهای هیچ اختلال پسیکوتیک دیگری را ندارند.
	مثال‌های آن عبارتند از:
		۱. پسیکوز پس از زایمان که معیارهای اختلال خلقی با خصیصه‌های پسیکوتیک، اختلال پسیکوتیک کوتاه‌مدت، اختلال پسیکوتیک ناشی از یک بیماری طبی عمومی، یا اختلال پسیکوتیک ناشی از مواد را نداشته باشد.
		۲. علایم پسیکوتیکی که کم‌تر از یک ماه طول کشیده ولی فروکش نکرده است. بنابراین معیارهای اختلال پسیکوتیک کوتاه‌مدت را ندارد.
		۳. توهم شنوائی دائمی در غیاب علایم دیگر.
		۴. هذیان‌های غیرغریب (nonbizarre) پابرجا همراه با دوزهای تداخل‌کننده خلقی که در بخش قابل‌توجهی از اختلال هذیانی وجود دارند.
		۵. موقعیت‌‌هائی که پزشک نتیجه می‌گیرد که یک اختلال پسیکوتیک وجود دارد، ولی قادر نیست که تعیین کند آیا اولیه است، به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی است، یا ناشی از مواد.

پسیکوز اتوسکوپیک

پسیکوز توهمی نادری است که در آن، بیمار سایه یا شبحی از بدنش می‌بیند. معمولاً منشاء روانی دارد، ولی باید ضایعات تحریکی لوب تمپوروپاریتال (temporoparietal lobe) را بررسی کرد. به اطمینان‌بخشی و داروی آنتی‌پسیکوتیک پاسخ می‌دهد.

سندرم کاپگراس (Capgras's syndrome)

این هذیان که اشخاصی که در پیرامون فرد هستند واقعی نیستند، بلکه بدل‌هائی هستند که ادای مریض را درمی‌آورند یا شیادانی که ادای دیگران را ممکن است بخشی از سندرم اسکیزوفرنی یا اختلال مغزی باشد. با داروهای آنتی‌پسیکوتیک باید درمان شود. روان‌درمانی در درک پویش عقیده هذیانی مفید است (مثلاً بدگمانی و بی‌اعتمادی به اشخاص خاص واقعی در محیط).

سندرم کوتار (Cotard's syndrome)

هذیان‌های نیست‌انگاری (nihilism) (مثلاً این که هیچ چیزی وجود ندارد، بدن فرد از بین رفته است، دنیا رو به پایان است). معمولاً به‌صورت بخشی از سندرم اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی شدید دیده می‌شود. ممکن است اولین علامت آلزایمر باشد ممکن است به درمان آنتی‌پسیکوتیک یا ضدافسردگی جواب دهد.

سندرم‌های وابسته به فرهنگ

جدول سندرم‌های وابسته به فرهنگ

	تشخیص			کشور یا فرهنگ			خصایص
	Amok			آسیای جنوب‌شرقی، مالزی			طغیان و وحشی‌گری ناگهانی، معمولاً شامل خودکشی و دیگرکشی است، در مردان اتفاق می‌افتد، با خستگی و فراموشی پایان می‌یابد.
	Bouffé délirante			فرانسه			پسیکوز موقعی با عناصر حالت خلسه (trance) یا رؤیا
	Brain fag			نواحی تحت صحرائی آفریقائی			سردرد، آگنوزی، خستگی مزمن، مشکلات بینائی، اضطراب، در مردان دانشجو دیده می‌شود.
	جوع عصبی (bulimia nervosa)			آمریکای‌شمالی			پرخوری، استفراغ عمدی، ممکن است همراه با افسردگی، بی‌اشتهائی عصبی، یا سوءمصرف مواد رخ دهد.
	Colera			بومی‌های مایا (گواتمالا)			تندخوئی، فوران خشونت، نفس نفس زدن، بهت‌زدگی، توهم، هذیان
	Empacho			آمریکائی‌های مکزیکی‌الاصل و کوبائی‌الاصل			ناتوانی در هضم و دفع غذای اخیراً خورده‌شده
	Grisi siknis			میسکیتو در نیکاراگوئه			سردرد، اضطراب، عصبانیت، دویدن بی‌هدف
	Hi-Wa itck			بومیان Mohave در آمریکا			بی‌اشتهائی عصبی، بی‌خوابی، افسردگی، خودکشی همراه با جدائی ناخواسته از شخص مورد علاقه
	پارافرنی involutional			اسپانیا، آلمان			اختلال پاراتوئید که در میانسالی اتفاق می‌افتد، با اسکیزوفرنی متفاوت است، ولی ممکن است عناصری از اسکیزوفرنی و پارانویا داشته باشد.
	Koro			آسیا			ترس از اینکه آلت تناسلی مردانه به داخل شکم روده، و موجب مرگ شود.
	Latah			آسیای‌ جنوب‌شرقی، مالزی، قبیله بانتو در آفریقا، قبیله آینو در ژاپن			اطلاعات‌پذیری اتوماتیک (automatic obediance) همراه با اکوپراکسی و پژواک‌گوئی (echolalia) که با کوچکترین محرک ناگهانی شروع می‌شود، در زنان رخ می‌دهد، بهآن واکنش از جا پریدن (startle reaction) هم می‌گویند.
	Mal de ojo			مدیترانه			استفراغ، تب، خواب ناآرام، در اثر چشم‌زخم ایجاد می‌شود.
	Nervios			کستاریکا و آمریکای‌لاتین			سردرد، بی‌خوابی، بی‌اشتهائی، ترس، عصبانیت، اسهال، ناامیدی
	Piblokto(هیستری قطبی، Pibloktoq)			اسکیموهای گریلند شمالی			اضطراب و افسردگی مختلط، کنفوزیون، مسخ شخصیت (depresonalization)، مسخ واقعیت (derelization)، اساساً در خانم‌ها رخ می‌دهد، با خواب بهت‌آلود و آمنزی پایان می‌یابد.
	پسیکوز واکنشی (reactive psychosis)			اسکاندیناوی			پسیکوزی که در اثر استرس‌ روانی - اجتماعی شروع می‌شود. شروع ناگهانی با پیش‌آگهی خوب دارد و شخصیت پیش‌مرضی سالم است.
	Shinkeishitsu			ژاپن			سندرمی که با افکار وسواسی، کمال‌طلبی، دوسوگرائی، گوشه‌گیری اجتماعی، نوراستنی (neurasthenia)، و هیپوکندریازیس مشخص می‌شود.
	Susto			آمریکای‌لاتین			اضطراب شدید، بی‌قراری، ترس از جادوی سیاه و چشم‌زخم
	Tabanka			تربنیداد			افسردگی در مردانی که همسرشان آنها را ترک می‌کند ریسک خودکشی بالا است.
	Taijin-Kyofusho			ژاپن			اضطراب، ترس از طرد شدن، به آسانی سرخ شدن، ترس از برقرار کردن تماس چشمی، نگرانی در مورد بوی بدن
	Uqamairineq			اینوئیت‌ها			فلج در حالت‌های بینبینی خواب، همراه با آژیتاسیون، اضطراب، توهم
	Windigo یا Wihtigo			سرخپوستان آمریکا (Algonkian)			ترس از تبدیل شدن به آدمخوار به‌دلیل تسخیر یک هیولای ماوراءالطبیعی، به‌نام ویندیگو.