تسریع زایمان طبیعی، تاثیر داروی پتیدین

وظيفه پزشك، پايش دقيق مراحل زايمان و تلاش جهت تسريع سير زايمان است. چند ساعت آخر حاملگي با انقباض‌هاي شديد رحم همراه است كه موجب اتساع گردن رحم و بيرون راندن جنين از كانال زايماني مي‌شود. انقباض‌هاي ميومتر در طي زايمان بسيار دردناك است و سبب ايجاد خاطره ذهني ناخوشايندي از زايمان در ذهن مادر مي‌شود. در صورت تسريع سير زايمان علاوه بر كمتر شدن خاطره ذهني ناخوشايند، خطر آتوني رحم، خون‌ريزي و عفونت‌هاي بعد از زايمان كاهش مي‌يابد.

درد و هيجان از طريق افزايش ترشح كاتكول آمين‌ها و كورتيزول بر سير زايمان موثر است. نورآدرنالين انقباض‌هاي رحمي را افزايش داده و آدرنالين و كورتيزول، انقباض‌هاي رحمي را كاهش مي‌دهند. در بسياري از موارد درد شديد زايمان و اضطراب ناشي از آن مي‌تواند سبب افزايش آدرنالين و كورتيزول شود و به دنبال آن فعاليت رحمي كاهش يابد و سير زايمان طولاني شود. به نظر مي‌رسد داروي پتيدين در بعضي از بيماران با كاهش غلظت مادري كاتكول آمين‌هاي موجود در گردش خون مي‌تواند باعث سرعت بخشيدن زايمان شود. محققين معتقدند اگر پتيدين در مرحله نهفته زايمان تجويز شود، قادر است مراحل زايمان را طولاني نمايد و اغلب با افزايش انقباض‌هاي رحم از زايمان حقيقي جلوگيري نمي‌كند.

با توجه به اثرات پتيدين بر روي عضله‌هاي صاف گردن رحم كه باعث تغيير در سختي آن مي‌شود و با توجه به اين‌كه تحقيقات نشان داده‌اند پتيدين علاوه بر تسكين درد زايمان، سبب افزايش انقباض‌هاي رحمي و احتمالا موجب تسريع زايمان مي‌شود، اين مبحث به تعيين اثر پتيدين بر مدت مراحل زايمان انجام مي‌پردازد.

ريفل و همكاران معتقدند پتيدين فعاليت رحمي را كاهش نمي‌دهد، بلكه ممكن است آن را افزايش دهد.

در مطالعه دوو و همكاران بيان شده است كه پتيدين فعاليت رحمي را افزايش مي‌دهد كه اين افزايش ممكن است به دليل كاهش اپي‌نفرين و ساير كاتكول‌آمين‌ها باشد. مطالعه جانتر و همكاران در مورد اثر پتيدن بر عضله‌هاي صاف سرويكس در مرحله فعال زايمان نشان داد كه پتيدين سختي عضله‌هاي سرويكس را كاهش و فشار داخل رحمي را افزايش مي‌دهد. ولي هيچ كدام از مطالعه‌هاي فوق در مورد اثر پتيدين بر طول مدت زايمان اظهارنظر قاطعي نكرده‌اند كه شايد به علت كوچك بودن گروه‌هاي مورد مطالعه بوده است.

در تحقيق جانتر با استفاده از مانيتورينگ داخلي نيز مشخص شد كه پتيدين باعث افزايش فشار داخل رحم و شدت انقباض‌هاي رحمي مي‌شود، در حالي كه طول مدت و فاصله انقباض‌ها تغيير نمي‌كند.

تحقيقات نشان داده است داروي پتيدين با دوز 75 ميلي‌گرم عضلاني هيچ عارضه جانبي براي مادر نداشته و تفاوتي در فشار خون، ضربان قلب، تعداد تنفس مادر و ضربان قلب جنين قبل و بعد از تزريق دارو ايجاد نمي‌شود. به علاوه هم نوزادان متولد شده از مادراني كه 75 ميلي‌گرم پتيدين داخل عضلاني دريافت مي‌نمايند و هم نوزادان متولد شده از مادراني كه به همان حجم سرم فيزيولوژي دريافت مي‌نمايند، از نمره آپگار مناسبي برخوردار بوده و هيچ كدام از نوزادان به اقدام‌هاي احيا و تجويز نالوكسان نيازي پيدا نمي‌كنند.

در برخي بررسي‌ها نيز مشخص گرديد كه مصرف پتيدين با دوز كمتر از 100 ميلي‌گرم در طي مراحل زايمان عوارض جنيني ايجاد نمي‌كند و اگر تولد نوزاد طي يك تا چهار ساعت پس از مصرف پتيدين انجام شود، احتمال دپرسيون نوزاد كم است.

در مجموع مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه پتيدين يك داروي موثر در كوتاه كردن سير زايمان جنين و جفت است. اين دارو با دوز 75 ميلي‌گرم داخل عضلاني هيچ اثر سوئي بر مادر و نوزاد ندارد. اين دارو اثر سريعي دارد و ارزان قيمت است، در كليه مراكز درماني در دسترس است و به راحتي قابل تجويز است. هر چند طبق مطالعات انجام گرفته داروي پتيدين جهت تسريع زايمان جنين و جفت داروي مناسبي است اما با توجه به عدم وجود عوارض جانبي در جنين و عدم تاثير بر نمره آپگار دقايق 1 و 5 نوزاد، بهتر است مطالعه‌هاي وسيع‌تري در اين نوزادان در مدت طولاني‌تري بعد از زايمان انجام شود.