افزایش سن مادر، زنگ خطری برای جنین

لینکستان: بهداشت باروری مقوله‌ای است که نه تنها تعداد فرزندان خانواده را مورد بررسی قرار می‌دهد، بلکه نقش مهمی در رعایت اصول و نکات ضروری برای بارداری دارد.

 

در پاره‌ای از موارد باورهای فرهنگی و یا شرایط اجتماعی باعث ازدواج دیرهنگام جوانان و به دنبال آن به تأخیر انداختن بارداری می‌شود، ولی شرایط سنی زن و مرد مسئله مهمتری است که براساس آن متخصصان همواره توصیه می‌کنند والدین با برنامه‌ریزی مناسب برای بچه‌دار شدن و افزایش سطح آگاهی خود در این زمینه از بسیاری عوارض پیشگیری کنند.

صدیقه برنا، متخصص زنان و زایمان، سلامت کافی زنان را امری مهم برای باردار شدن آنان می‌داند و می‌گوید: "به دلیل آنکه بدن در دوران بارداری دچار تغییرات گسترده می‌شود، سلامتی اعضا و عملکرد مناسب اندام‌های مختلف بدن نقش مهمی تا پایان و نتیجه مطلوب بارداری دارد.

 

به این ترتیب به دلیل آنکه با افزایش سن احتمال بروز بسیاری از عوارض و بیماری‌ها مانند چاقی، فشار خون، مشکلات قلبی و عروقی و دیابت بیشتر می‌شود. بارداری در سن بالا زمینه تشدید این قبیل بیماری‌ها، عوارض و یا مرگ زن باردار یا جنین را فراهم می‌کند."

 

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، افزایش فشارخون و دیابت در بارداری را عاملی برای اختلالات عروقی می‌داند که در نهایت باعث اختلال خونرسانی به جنین و اختلال رشد در او می‌شود.

افزایش سن و کاهش باروری

اختلالات کروموزومی و ناهنجاری‌های ژنتیکی از جمله عوارضی است که احتمال بروز آن با افزایش سن زیاد می‌شود. به طوری که دیده شده است میزان بروز مونگولیسم از یک به 10 هزار در نوزاد متولد شده از مادران 20 ساله به حدود سه در هزار در زنانی که در 35 سالگی باردار شده‌اند و یک به 100 در زنان بیش از 40 سال افزایش یافته است.

 

دکتر برنا یکی از عوارض مهم افزایش سن زنان را کاهش احتمال باروری می‌داند و می‌گوید: احتمالات زیادی برای کاهش باروری در سنین بالا وجود دارد، یکی از مهمترین علل کاهش ذخیره تخمدانی است.

 

از آنجا که در هر ماه یک تخمک از تخمدان آزاد می‌شود بنابراین بطور طبیعی با گذشت زمان تعداد تخمک‌های موجود در تخمدان که هنگام تولد ثابت بوده است کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه ذخیره تخمدان کم می‌شود.

از سوی دیگر به دلیل آنکه ابتدا تخمک‌های سالم و با کیفیت از تخمدان آزاد می‌شوند، با گذشت زمان تخمک‌هایی با کیفیت کمتر باقی می‌مانند به این علت احتمال باروری کاهش پیدا می‌کند.

با توجه به این که با افزایش سن احتمال عفونت و تأثیر بر لوله‌های رحمی و اختلال در عملکرد آنها و بسیاری از بیماری‌های زنان از جمله کیست تخمدان افزایش پیدا می‌کند، بارداری در سنین مناسب، احتمال ناباروری را به مقدار قابل توجهی کاهش می‌دهد.

دکتر برنا، با اشاره به رابطه تأخیر در بارداری و بلوغ زودهنگام می‌گوید: از آنجا که کاهش سن بلوغ با یائسگی زودهنگام نیز ارتباط دارد این مسئله باعث می‌شود تا آزادسازی تخمک‌های ذخیره‌شده در تخمدان در سنین کمتر آغاز شود و در نتیجه ذخیره تخمدانی در سنین کمتری کاهش پیدا کند.

 

به این ترتیب به تأخیرانداختن بارداری به هر دلیلی احتمال ناباروری را در این دسته از دختران بیش از دیگران کاهش می‌دهد.

البته گاهی اوقات کاهش سن بلوغ ممکن است به دلیل یک دسته از بیماری‌هایی که در عملکرد تخمدان ایجاد اختلال کرده است، صورت بگیرد که شناسایی دیرهنگام آن باعث پیشرفت بیماری و کاهش احتمال درمان خواهد شد.

افزایش احتمال سقط جنین

مسمومیت حاملگی از جمله عوارضی است که به‌رغم مشاهده آن در بارداری‌هایی با سن مناسب والدین، احتمال بروز آن در زنان سن بالا بیشتر است. این عارضه که در اثر اختلالات عروقی و افزایش فشارخون رخ می‌دهد، ممکن است در نهایت باعث بروز تشنج در زن باردار شود که در نهایت زایمان زودرس و یا مرگ جنین را به دنبال دارد.

 

ساغر صالح‌پور، متخصص زنان، یکی از علل زایمان زودرس را در بارداری دیرهنگام فیبروم‌های رحمی می‌داند که با افزایش سن شیوع پیدا می‌کنند.

به اعتقاد این متخصص افزایش احتمال سزارین در این دسته از زنان به دلیل به وجود آمدن مشکلات استخوانی در ناحیه لگن بیشتر می‌شود.

افزایش تفاوت سنی والدین با فرزند

در کنار بررسی عوارض جسمانی بارداری در سنین زیاد، پرداختن به جنبه روانشناسی این موضوع نیز اهمیت بسزایی دارد، چرا که افزایش فاصله سنی والدین با فرزند و تفاوت زیاد بین نسل‌ها عواقب روانی و اجتماعی زیادی به دنبال دارد.

 

مسعود آبیار، روانشناس در این‌باره معتقد است:‌ از آنجا که بطور طبیعی افزایش سن والدین با کاهش انرژی و حوصله آنها برای برخورد با کودکشان همراه است در نتیجه روابط والدین با فرزند و سیستم تربیتی آنها تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد، به‌عنوان مثال مادر 22 تا 23 ساله انرژی و توان بیشتری برای برقراری ارتباط با فرزند خود دارد.

وی در ادامه می‌افزاید: فاصله سنی زیاد بین والدین و فرزندان باعث می‌شود تا پدر و مادر از دنیای کودک خود دور شوند که در نتیجه روابط صمیمی آنها به ارتباطی رسمی تبدیل می‌شود و فرزند خانواده با افزایش تمایل خود به خارج از خانه به دنبال صمیمیت در اجتماع می‌گردد که خطر آسیب‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد.

افزایش سن والدین با تشدید اضطراب و وسواس آنها نسبت به فرزندانشان سبب می‌شود تا سیستم تربیتی کودک دچار مشکل شده و والدین توان اداره کودک را نداشته باشند در این صورت آنها با محدودیت بیش از حد یا حمایت زیاد روش تربیتی نادرستی را در برخورد با فرزند خود در پی می‌‌گیرند.

بر این اساس دکتر آبیار بهترین سن را برای بارداری 25 تا 35 سالگی می‌داند تا از بسیاری عوارض از جمله اختلالات یادگیری و کروموزومی پیشگیری شود.

وی پختگی روانی را مهمترین شرایط برای پذیرش مسئولیت و تربیت فرزند می‌داند و می‌گوید: پختگی روانی که پس از طی کردن فرایند رشد جسمانی به‌وجود می‌آید به معنی آن است که فرد دنیای اطراف خود را پذیرفته باشد و دیدگاه واقع‌گرایانه او نسبت به دنیا و توان اداره روابط خودش را امکان‌پذیر کند.

پختگی روانی مسئله‌ای نسبی است و آدمی در هر مرحله‌ای از زندگی خود به آن دست پیدا می‌کند و این روند تا پایان عمر ادامه دارد اما نکته مهم آن است که اگر فردی مهارت‌های خاص و لازم مربوط به دوره سنی خود را فرا نگرفته باشد مشاوره با متخصصان برای فراگرفتن این مهارت‌ها ضرورت دارد.