ماه هشتم بارداری

پرسش: در ماه هشتم بارداری هستم. حدود دو هفته پیش تست قند را دادم؛ در قسمت اول كه ناشتا بودم، نتیجه نرمال بود؛ اما در قسمت بعد كه یك شیشه از محلول قندی را خوردم، به گفته ی پزشك به جای نتیجه ی 200 كه نرمال است، 204 شد. یك ساعت بعد هم نتیجه نرمال بود. دیروز هم كه به مطب دكتر رفتم و تست ادرار دادم برای اولین بار قند در ادرار دیده شد. (این ازمایشات را در مونیخ دادم.) اكنون خیلی نگران هستم و از شما می خواهم كه ضمن توضیحی در این باره دستور غذایی برای من ارسال كنید تا بر اساس ان بارداری و زایمان بی خطری داشته باشم. 

پاسخ: البته مشكل شما خیلی حاد نیست، اما باید مراقبت های لازم را انجام دهید. بهترین كار این است كه از یك برنامه غذایی مناسب پیروی كنید. 

پیاده روی و شنا زیر نظر پزشك متخصص تان كمك خیلی خوب است.

برای تنظیم برنامه غذایی باید قد و وزن تان را بدانم و همچنین از مواد غذایی كه در اختیارتان است نیز باید اطلاعاتی داشته باشم. اما به طور كلی توصیه های زیر را به كار ببندید.

1- استفاده از فیبرهاى محلول زمان لازم براى جذب قند خون را افزایش داده و از افزایش ناگهانى قند خون پس از مصرف وعده غذایى جلوگیرى مى كند. پس مصرف یك عدد سیب با پوست، حبوبات و سبزى هاى سرشار از فیبر به شما در كنترل قند خون كمك بزرگى مى كند. منابع غنی از فیبر محلول عبارتند از: سیب، مركبات مثل پرتقال، لیمو و گریپ فروت، توت فرنگی و غلات سبوس دار .

2- مصرف سیب زمینى، هویج، اردهاى سفید و جوانه گندم ارد شده براى شما ممنوع است، به خصوص سیب زمینى كه ضریب گلیسمى(سرعت ورود قند به خون) بالایى داشته و به سرعت قند خون را افزایش مى دهد.

3- تا جایی كه ممكن است از مصرف كربوهیدرات هاى ساده( قند، شكر، شیرینى، مربا، ارد سفید، ژله، اب نبات و...) پرهیز كنید و بیشتر كربوهیدرات های پیچیده را مصرف كنید، البته این بدان معنا نیست كه هرگز قند مصرف نكنید بلكه به این دلیل محدود كردن ان توصیه مى شود كه از نظر تغذیه اى فاقد ارزش است. بنابراین سعى كنید كه نه تنها شما، بلكه تمام افراد خانواده شما به حذف ان از رژیم غذایى بیندیشند.

4- بهترین شكل مصرف نان، استفاده از نان سبوس دار ان است و بهترین گزینه ها استفاده از نان سنگك و نان جو است.

5- از مصرف چربى زیاد باید پرهیز كرد، زیرا چربى زیاد سرعت سقوط بدن به طرف بیمارى دیابت را تسریع مى كند، به خصوص چربى هاى اشباع ( جامد ) كه بر توانایى تاثیر انسولین بر متابولیسم قند تاثیر منفى مى گذارد. بنابراین توصیه من به شما این است كه چربى هاى مرئى گوشت ها (چربى هایى كه با چشم دیده مى شوند) و پوست مرغ را حتماً جدا كرده و مصرف سینه مرغ را به ران مرغ و سایر قسمت ها ارجحیت دهید.

6- كباب كردن، بخارپز كردن و روش هاى پخت سریع را بر سرخ كردن در روغن ارجحیت بدهید. اب گوشت را بعد از پخت، سرد كنید و چربى سطح انها را گرفته و سپس مصرف نمائید.

7- خوردن ماهى ممكن است احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم را 50 درصد كاهش دهد، یعنى اشخاصى كه در رژیم غذایى انها ماهى وجود دارد ، حدود 50 درصد كمتر از انهایى كه ماهى نمى خورند احتمال ابتلا به ناراحتى عدم تحمل قند را دارند. ماهى سرشار از اسیدهای چرب اُمگا-3 است، بنابراین مصرف ماهی به میزان حداقل دو بار در هفته و هر بار 90 گرم بسیار توصیه مى شود . البته بیماران دیابتی نباید از كپسول هاى روغن ماهى جز با تجویز پزشك استفاده نمایند، زیرا تنظیم قند خون انها را مختل مى كند.

8 - پیاز و سیر ( در صورت عدم استفاده از اسپیرین و نداشتن مشكلات گوارشى در رابطه با مصرف سیر ) از قدیمى ترین مواد غذایى هستند كه از نظر كنترل بیمارى دیابت مورد توجه بوده و تحقیقات جدید این موارد را تاكید كرده است (خام و پخته انها تفاوتى ندارد). پیاز ممكن است با تاثیر بر سوخت و ساز گلوكز در كبد و یا افزایش سطح انسولین و یا بالاخره افزایش اثر كیفى انسولین براى كاهش قند خون مفید باشد .

9- كلم بروكلى از سبزى هاى بسیار مفید است كه منبع غنى كروم است و به تنظیم قند خون در محدوده مطلوب بسیار كمك مى كند ، حتى در مواردى مصرف كروم نیاز استفاده از قرص ها را برطرف كرده است. جو نیز از نظر كروم غنى است. از دیگر مواد غذایى حاوى كروم مى توان به مغزها، قارچ خوراكى، سبوس غلات، ریواس و مخمر اشاره كرد.

10- لبنیات مصرفى شما باید از نوع كم چرب باشد ( به جز در كودكان ). ماست و شیر پر چرب، خامه، پنیرهاى پرچرب (گودا، پیتزا و...) ، سرشیر و كره را از رژیم غذایى خود حذف كنید.

11- انتى اكسیدان ها شامل ویتامین های C , E و بتاكاروتن از مواد بسیار مهم براى حفاظت از سلول هاى بتا (سلول هاى تولید كننده انسولین) هستند، بنابراین از منابع حاوى این ویتامین استفاده كنید. ویتامین C در سبزیجات و میوه های تازه و بیشتر در مركبات( پرتقال، گریپ فروت، انواع لیمو و نارنگی )، كیوی، انواع توت، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، هندوانه، طالبی، توت فرنگی، سیب زمینی و سبزیجات برگ سبز موجود است. بهترین منبع ویتامین E اجیل و روغن های گیاهی مثل : روغن جوانه گندم، افتابگردان، بادام، گردو، فندق، ذرت و زیتون است. بتاكاروتن( پیش ساز ویتامین A )در میوه هاى رنگى به خصوص زرد و نارنجى و سبزى هاى سبز تیره وجود دارد؛ مثل سیب زمینی شیرین، هویج، اسفناج، كدو حلوایی، طالبی، زرد الو، كلم بروكلی، گریپ فروت قرمز.

پس میوه ها و سبزى های خام( اگر مشكل گوارشى ندارید ) بهتر از انواع پخته انها و انواع پخته بهتر از انواع منجمد و بخارپزى كه بخار ان خارج مى شود یا اب ان دور ریخته مى شود، است.

12- خوردن میوه ها با پوست باعث افزایش تدریجى قند خون مى شود. جالب است بدانید كه بیشتر ویتامین ها و مواد معدنى در لایه هاى نزدیك به پوست میوه ها قرار دارند، پس میوه هایى را كه مى شود با پوست خورد با پوست میل كنید و مصرف میوه هاى بسیار شیرین را ممنوع و یا بسیار كاهش دهید؛ مثل موز، انجیر، خربزه، انگور شیرین و... .

13- برخى از ادویه ها فعالیت انسولین را تشدید مى كنند. تحقیقات ثابت مى كند كه مصرف دارچین، میخك ، زردچوبه (براى پیشگیرى از گرفتگى عروق و الزایمر نیز مفید است) و برگ بو، فعالیت انسولین را تا سه برابر افزایش مى دهند كه در بین انها اثر دارچین از بقیه بیشتر است، طورى كه پاچیدن مقدار كمى دارچین روی غذاهاى شیرین فعالیت انسولین را افزایش داده و مانع از افزایش قند خون مى شود.

14- تخم شنبلیله حاوى ماده ای به نام " گالاكتومانان " است كه از دیرباز در ایران و سایر كشورهاى مشرق زمین براى كنترل دیابت مورد استفاده قرار می گرفته است. اثر این ماده در افراد مبتلا به دیابت نوع اول بسیار چشمگیر بوده و حتى كاهش چربى هاى خون را هم به دنبال دارد.

15- مصرف 8-7 لیوان اب در روز را به شما توصیه مى كنم.

16- به خود عادت دهید كه برچسب تمام مواد غذایى را قبل از مصرف بخوانید. ممكن است تعجب كنید كه بسیارى از غذاهاى حاوى شیرین كننده هاى مصنوعى كم كالرى مثل دسرهاى رژیمى، نوشابه ها و ... اغلب دارای نشاسته و سایر قند ها ، چربى ها و پروتئین ها نیز هستند كه این مواد كالرى زیادى دارند و موجب افزایش قند خون مى شوند. همچنین به موضوع كم چربى یا بدون چربى نیز توجه كنید. اغلب به این محصولات موادی به عنوان حجم دهنده افزوده مى شود ، مثل مالتو دكسترین، و پلى دكستروز در محصولاتى مانند ماست بدون قند و بستنى كم چربى ، كه بر میزان قند خون تاثیر دارند.

17- غذایى كه اهسته تر هضم مى شود ، قند را اهسته تر وارد خون كرده و ان را خیلی افزایش نمی دهد. غذایى كه به صورت قطعات بزرگتر باشد، خیلى اهسته تر از غذاهاى نرم( پوره شده) هضم مى شوند. غذاى پخته سریع تر از غذاى خام هضم مى شود و غذایى كه رطوبت داشته باشد، خیلى سریع تر از غذاى خشك( ذرت بوداده در برابر اب پز) هضم مى شود .

18- سعى كنید تخم مرغ مصرفى شما بیشتر از سه عدد در هفته نباشد ، ولی مصرف سفیده تخم مرغ به شرط انكه كاملاً پخته باشد اشكالی ندارد. البته در صورت بروز رنگ زرد در پوست بیماران مبتلا به دیابت ( گزانتوكرومى ) مصرف تخم مرغ را محدود مى كنند.

19- با توجه به تاكید فراوان در مورد كاهش مصرف نمك در این بیماران، توصیه مى شود نمكدان را سر سفره نیاورید . برچسب ماده غذایى را از نظر مقدار نمك بخوانید و براى طعم دهى به غذاها از چاشنى هاى سالم استفاده كنید. پنیرها را در اب بگذارید و مصرف مواد غذایى فراورى شده نظیر سوسیس و كالباس را بسیار محدود یا حذف كنید.

20- سایر سبزی های مفید برای این بیماران شامل : مرزه ، كلم ، كدو سبز ، شلغم و تره است.

21- مصرف میوه هایى مثل توت فرنگى ( قند ان لوولوز است و داراى مقدار زیادى اسید سیالیك است)، خرما ( البته با احتیاط )، گلابى ، گیلاس و سیب به خصوص با پوست را فراموش نكنید.

22- سویا ماده غذایى مفید و موثرى است كه علاوه بر قند خون، بر چربى هاى خون هم اثر شگفت انگیزى دارد . پس از مصرف ان غافل نشوید.

23- در حبوبات مصرف عدس براى این بیماران را توصیه مى كنم. ولى در مصرف لوبیا بهتر است كه جانب احتیاط را رعایت كنند.

24- براى پیشگیرى از ابتلا به دیابت نوع اول ( وابسته به انسولین ) توصیه مى شود كه حداقل تا یك سالگى از دادن لبنیات به نوزاد خوددارى كنید. توجیه كارشناسان تغذیه این است كه حتى الامكان نباید به نوزاد شیرگاو داد ، مخصوصاً اگر سابقه ارثى ابتلا به این بیمارى در خانواده انها وجود داشته باشد.

25- مهمترین نكته در مورد افراد مبتلا به دیابت نوع اول این است كه باید یك میان وعده در پیك(اوج ) اثر انسولین مصرف كنند ، زیرا به فاصله 45-30 دقیقه بعد از مصرف انسولین، قند خون افت خواهد كرد كه با علامت ضعف خود را نشان مى دهد. از این رو مصرف یك میان وعده مثل نان و پنیر، یك لیوان شیر یا یك عدد میوه را به انها توصیه مى كنم.

26- اكثر كارشناسان تغذیه ، برای اینگونه بیماران رژیمى را توصیه مى كنند كه براى پیشگیرى از بیمارى هاى قلب و عروق هم كارامد است و در ان چربى به خصوص چربى حیوانى خیلى محدود مى شود و مقدار مواد كربوهیدراتی نیز كم است، ولی مواد غذایى سرشار از فیبر، مثل حبوبات و سبزیجات، دانه هاى غلات كامل( سبوس دار) و مغزها در این رژیم وجود دارد .

در نهایت متعادل نگه داشتن وزن ، نرمش و ورزش(حداقل سه بار در هفته و هر بار20 دقیقه ) به موازات اجرای رژیم غذایى مناسب و توجه خاص به پیاده روى روزانه، برای تامین ارامش اعصاب بسیار توصیه مى شود.

نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.

براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي است يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.