عامل اصلی زردی نوزاد چیست؟

شاید تابه‌حال نوزاد تازه متولد‌شده‌ای را دیده باشید که زردی داشته باشد و او را در منزل زیر نور مهتابی قرار داده یا به علت زردی شدید در بیمارستان بستری کرده باشند.
برخی می‌گویند که زردی نوزاد به تغذیه دوران بارداری مادر مرتبط است. برای بررسی علل مبتلا‌شدن نوزادان به زردی، علائم، درمان و مسائل مختلف که به این موضوع مربوط می‌شود با دکتر محمد احمدیان، مدیر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفتگویی ترتیب داده‌ایم.

 
«بیلی روبین»، عامل اصلی زردی نوزاد
شایع‌ترین نوع زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیک است که طبیعی بوده و معمولا در روزهای دوم یا سوم تولد ظاهر شده و روز دهم برطرف می‌شود‌.
علت زردی فیزیولوژیک آن است که گلبول‌های قرمز جنینی که نوزاد بعد از تولد به آن‌ها نیاز ندارد، سریع‌تر از آن حدی که کبد او بتواند از عهده آن‌ها برآید، شکسته می‌شوند و ماده‌ای به نام «بیلی روبین» در خون ایجاد می‌شود که موجب زردی نوزاد می‌گردد. همچنان که کبد نوزاد کامل می‌شود، زردی هم کم‌کم کاهش می‌یابد ولی باید برای مشخص‌شدن بی‌خطر یا خطرناک‌بودن زردی حتما نوزاد را برای ویزیت نزد پزشک برد‌.
این علائم را بشناسید
همان‌طور که بیشتر بیماری‌ها دارای علائم هستند و از این طریق پزشکان می‌توانند نوع بیماری را تشخیص دهند، زردی نوزادان نیز علائمی دارد که می‌توان متوجه زردی نوزاد شد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است؛
١. زرد‌شدن رنگ پوست نوزاد‌، رنگ زرد را در قسمت سفیدی چشم خیلی راحت‌تر می‌توان مشاهده
کرد
٢. مدفوع نوزاد سفید رنگ می‌شود
٣. ادرار نوزاد زرد پر‌رنگ می‌شود
۴. گسترش زردی پایین‌تر از شکم‌
5. نوزاد میلی به خوردن شیر ندارد
6. نوزاد بی‌حال است و گریه فراوان می‌کند
قابل توجه والدین سه مورد آخر می‌تواند نشانه زردی پاتولوژیک یا خطرناک هم باشد‌.
زردی نوزاد به دوره بارداری مادر هم مرتبط می‌شود
اگر مادری گروه خون RH منفی داشته باشد و گروه خون همسرش RH مثبت باشد، امکان دارد که جنین گروه خونی RH مثبت پیدا کند و این مغایرت گروه خونی جنین و مادر معمولا در فرزند دوم به علت وجود مواد ضد RH در خون مادر می‌تواند موجب تخریب سریع گلبول‌های قرمز جنین شده و باعث زردی شدید و پاتولوژیک در نوزاد شود.
همچنین ابتلا جنین به بعضی عفونت‌ها در رحم مادر می‌تواند باعث ایجاد زردی در دوران نوزادی شود، خیلی از عفونت‌ها از جفت عبور نکرده و به جنین نمی‌رسند ولی بعضی از میکروب‌ها و ویروس‌ها قابلیت عبور از جفت را داشته و در جنین علاوه‌بر ضایعات متعدد‌، تخریب گلبولی ایجاد کرده و باعث زردی در نوزاد می‌شوند که این‌گونه زردی‌ها پاتولوژیک و خطرناک است.
به‌علاوه مصرف بعضی داروها مخصوصا کوتریموکسازول توسط خانم باردار در آخرین روزهای بارداری می‌تواند روی کبد جنین اثر گذاشته و باعث زردی شدید نوزاد پس از تولد شود.
تغذیه با شیر مادر
مهم‌ترین توصیه برای پیشگیری از افزایش زردی نوزاد‌، تغذیه هر‌چه زودتر با شیر مادر است‌. مصرف ترنجبین، شیر خشت، آب قند، داروهای سنتی و طبی اثری در پیشگیری و درمان زردی ندارد و گاه عوارض آن‌ها بیشتر از سودشان است‌.
نور درمانی (‌فتوتراپی‌) و استفاده از لامپ‌های مهتابی نیز هم برای پیشگیری و هم برای درمان موثر است که باید با دستور پزشک و استاندارد مخصوص انجام شود. گذاشتن نوزاد زیر نورمهتابی در منزل که شرایط فتو‌تراپی استاندارد را نداشته باشد نه تنها مفید نیست؛ بلکه مضر نیز هست.
درمان در منزل
در صورت زردی شدید نوزاد حتما باید بستری شود. گاه این تصور غلط وجود دارد که برای درمان زردی باید شیر مادر را قطع کرد که کاملا نادرست است و انجام خودسرانه آن به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود‌.
تغذیه مکرر با شیر مادر برای پیشگیری از کم‌آبی بسیار مهم است‌. استفاده از لامپ‌ های مهتابی در منزل توصیه نمی‌شود مگر آنکه با دستور پزشک باشد و نکات زیر را در نظر داشته باشیم:
١- زردی نوزاد شدید نباشد
٢- نوزاد عفونت نداشته باشد
٣- امکان معاینه نوزاد حداقل روزی یک بار توسط پزشک وجود داشته باشد
۴- نوزاد نارس نباشد
۵- حداقل از ۴ تا ۶‌لامپ استفاده شود و لامپ‌ها هم بیشتر از ۵٠٠‌ساعت کار نکرده باشد
۶- فاصله لامپ از بدن نوزاد حداقل ٣٠ تا ۴۵‌سانتی‌متر باشد
صدمات مغزی و فوت نوزاد
اگر میزان بیلی‌روبین خون از مقدار مشخصی بیشتر شود، نوزاد دچار خواب‌آلودگی و بی‌اشتهایی می‌شود‌.
چنانچه میزان زردی از حد معینی بیشتر شده و مدت زمانی طول بکشد، نوزاد دچار صدمات مغزی و شنوایی شده و اگر مجاری صفراوی نوزاد ساخته نشده باشد و درمان دیر انجام شود، نوزاد فوت خواهد کرد.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.