دعوای کودکان با هم، تو کی میخوای بزرگ بشی؟

در حالی كه بسیاری از كودكان آنقدر خوش شانس هستند كه به بهترین دوستِ خود خواهر یا برادرشان تبدیل می‌شوند، برخی دیگر دائم با خواهر و برادر خود در حال دعوا و جنگ هستند. حتی برخی از آنها پا را فراتر گذاشته و از یكدیگر متنفر می‌شوند. اغلب، رقابت و دعوای خواهر و برادرها حتی قبل از تولد فرزند جدید شروع می‌شود و همچنان كه رشد می‌كنند، رقابت آنها شدیدتر می‌شود و بر سر یك اسباب‌بازی تا جلب توجه والدین با یكدیگر رقابت می‌كنند.

همان‌طور كه كودكان بزرگ می‌شوند، چگونگی ارتباط و رفتار آنها با یكدیگر به میزان قابل توجهی بر روی شخصیت آنها تأثیر می‌گذارد. شنیدن صدا و دیدن دعوای همیشگی خواهرها و برادرها با یكدیگر بسیار ناراحت كننده و خسته كننده است و محیط خانه را به محلی پر تنش و استرس‌زا تبدیل خواهد كرد و ما اغلب نمی‌دانیم چگونه می‌توانیم از این دعواها و بگومگوها جلوگیری كنیم و به آنها پایان دهیم. پدر و مادرها می‌توانند با رعایت مسائل و نكات ریز ولی مهم، صلح و آرامش را به خانه خود باز گردانند. لطفاً متن زیر را بخوانید:

 

 چرا كودكان با یكدیگر دعوا می‌كنند

دعوای خواهر و برادرها می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد. اكثر آنها نسبت به یكدیگر كمی حس‌ حسادت و رقابت دارند كه همین می‌تواند جرقه یك شعله بزرگ مجادله و دعوا باشد. اما همیشه علت دعوا حساسیت نیست، بلكه دلایل دیگری نیز وجود دارد كه عبارتند از:

 

 نیازهای رشد و تكامل
این موضوع كاملاً طبیعی است كه رابطه كودكان با یكدیگر تحت تأثیر تغییر هویت، نیازها و نگرانی‌های آنها قرار بگیرد و همانگونه كه می‌دانید، این عوامل با رشد كودك تغییر می‌كنند. به‌عنوان مثال، كودكان نوپا به‌طور طبیعی نسبت به اسباب‌بازی‌های‌شان حساس هستند و اگر خواهر یا برادر آنها به این وسایل دست بزند، به سرعت و شدت واكنش نشان می‌دهند. بچه‌های مدرسه‌ای و ابتدایی اغلب درك قوی‌تری از عدالت و برابری دارند.

آنها از طرفی از رفتار خواهر و برادر كوچك‌ترشان متعجب می‌شوند و از طرف دیگر سعی دارند به استقلال فردی برسند؛ به همین دلیل به پدر و مادر در منزل كمك كرده و حتی از خواهر و برادر كوچك‌ترشان در بعضی موارد مراقبت می‌كنند. تمامی این تفاوت‌ها می‌تواند دلیلی برای دعوای كودكان باشد و روش دعوا كردن آنها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

 

مزاج و طبع فردی كودك

طبع فردی كودك كه شامل خلق و خو، گرایش، میزان سازگاری و شخصیت او می‌شود، نقش عمده‌ای در چگونگی رفتار او با خواهر و برادرش دارد. مثلاً وقتی یكی از بچه‌ها خوابیده است و كودك دیگر در حال سر و صدا كردن است، اگر كودك خوابیده سازگار نباشد، به راحتی همین موضوع كوچك دلیل دعوایی بزرگ می‌شود.

 

 نیازهای ویژه و كودكان بیمار

 گاهی اوقات كودكان به‌دلیل بیماری یا مشكلات عاطفی و روانی به توجه و رسیدگی بیشتر والدین نیاز دارند و لازمه این رسیدگی و توجه، صرف زمان بیشتر برای آنهاست. در این شرایط ممكن است كودك دیگر متوجه این تفاوت و اختلاف و در نتیجه علت توجه بیشتر پدر و مادر به خواهر یا برادر خود نباشد و همین مسأله نقطه آغاز دعوا و اختلاف دو فرزند شود.

 

دعوای خواهر و برادر و واكنش والدین
در حالی كه دعوای آنها با یكدیگر برای خودشان كاملاً معمولی است، برای اعضای خانواده بسیار ناخوشایند است و خانواده باید دعوای آنها را تحمل كند، به‌راستی والدین هنگام دعوای كودكان چه عكس‌العملی باید از خودشان نشان دهند؟
تا جایی كه امكان دارد، مداخله نكنید؛ مگر اینكه آسیب‌دیدگی برای آنها وجود داشته باشد، مداخله شما مشكل آفرین خواهد شد و به تدریج آنها عادت می‌كنند هنگام بروز مشكل، شما برای رفع آن حاضر شوید و این موضوع آنها را از حل و فصل مشكلات‌شان و یادگیری رفع آنها بی‌نیاز می‌كند.
همچنین این خطر وجود دارد كه شما سهواً جانب یكی از كودكان را بگیرید كه این كار علاوه بر شعله‌ور كردن حس حسادت كودك، خشم او را نیز بر می‌انگیزد؛ بنابراین مداخله در دعوای كودكان موجب می‌شود كه آنها به این روش ادامه دهند و همیشه امید داشته باشند كه یكی از والدین به نجات آنها خواهد شتافت.
شما بهتر است فقط از دور نام آنها را صدا كنید و با این حركت به آنها نشان دهید كه متوجه رفتار آنها هستید تا در حین دعوا و مجادله از كلمات و حركات ناشایست استفاده نكنند. این كار با دخالت كردن و جدا كردن كودكان از یكدیگر فرق دارد. اما حتی اگر در دعوای آنها دخالت كردید، آنها را تشویق كنید تا مشكل خود را حل و فصل كنند. اگر مجبور شدید وارد جریان دعوای آنها شوید، حتماً نكات زیر را به خاطر بسپارید.
كودكان را تا زمانی كه كاملاً آرام نشده‌اند، جدا از یكدیگر قرار دهید. بهتر است آنها را به اتاق‌های جداگانه بفرستید تا درگیری دوباره شروع نشود. اجازه دهید تا هیجانات و احساسات كودكان فروكش كند. همیشه هر دو طرف دعوا تا حدی مقصر هستند؛ بنابراین شما به‌عنوان والدین كودكان، تنها یك نفر را مقصر ندانید و روی این موضوع تمركز و تأكید نكنید.
هیچ وقت اجازه ندهید یكی از بچه‌ها بلندبلند كلمه «برنده شدم، برنده شدم» را تكرار كند و برنده دعوا شود. مثلاً اگر دعوای دو كودك بر سر به‌دست آوردن یك اسباب‌بازی است همیشه راه‌حلی وجود دارد كه هر دو بتوانند از یك وسیله به‌طور مشترك استفاده كنند.
به یاد داشته باشید كه كودكان مهارت‌های مهم زندگی را باید یاد بگیرند؛ مثل كنترل رفتارهای پرخاشگرانه و یا كنار آمدن با اختلافات، سازش و مذاكره و .... . راه‌های ساده‌ای وجود دارند كه با رعایت آنها می‌توان از بروز جنگ و دعوا بین بچه‌ها جلوگیری كرد: قوانین و رفتارهایی را در خانه وضع كنید كه كودكانتان حق سرپیچی از آنها را نداشته باشند؛ مثلاً به آنها بگویید كه اجازه ندارند در خانه فریاد بزنند و یا در را بكوبند و یا حرف زشت بزنند و برای كسی كه از این قوانین سرپیچی كند، نتیجه خاصی در نظر بگیرید.
این موضوع به آنها یاد خواهد داد كه مسئول رفتار خودشان هستند و در هر شرایط و موقعیتی كه قرار بگیرند، باید مراقب رفتارشان باشند. به این ترتیب، در تمامی مشكلات‌شان، چه حق با آنها باشد و چه نباشد، كار اشتباه و خطایی انجام نمی‌دهند. به كودكان خود یاد دهید كه همیشه همه چیز نباید برابر باشد؛ زیرا گاهی یكی از بچه‌ها بیش از دیگری به مراقبت و توجه نیاز دارد.
با توجه به نیاز كودكان‌تان به آنها محبت كنید و توجه نشان دهید؛ مثلاً اگر یكی از آنها تمایل دارد به بیرون از منزل برود، او را به پارك ببرید و با او قدم بزنید و توجه خود را بدین ترتیب به او نشان دهید و اگر دیگری تمایل دارد در منزل بماند، برای اول كتاب بخوانید تا متوجه محبت و توجه شما بشود.
اطمینان حاصل كنید كه هر یك از كودكان شما زمان، فضا و اسباب‌بازی كافی برای بازی در اختیار دارند و مجبور نیستند آنها را با خواهر و برادر خود به اشتراك بگذارند. به كودك‌تان نشان دهید كه عشق برای شما هیچ محدودیتی نخواهد داشت. آنها را مطمئن كنید كه هیچ خطری متوجه آنها نیست و آنها برای شما مهم و دوست داشتنی هستند و نیازهای آنان كاملاً برآورده می‌شود.
از كنار هم بودن به‌عنوان یك خانواده لذت ببرید؛ مثلاً فیلمی با یكدیگر تماشا كنید و یا با هم بازی كنید و برای یكدیگر وقت صرف كنید. این كار تنش بین كودكان را كاهش می‌دهد. از آنجایی كه توجه والدین، یكی از مسائلی است كه منجر به دعوا و اختلاف میان كودكان می‌شود، فعالیت‌های سرگرم كننده خانوادگی می‌تواند به كاهش درگیری‌ها كمك كند.
اگر فرزندان شما غالباً برای در اختیار داشتن بازی كامپیوتری و یا هر وسیله بازی دیگر با هم دعوا می‌كنند، جدولی تهیه كرده و استفاده از آن‌را برای آنها نوبتی كنید. به خاطر داشته باشید كه گاهی اوقات بچه‌ها برای جلب توجه پدر و مادر با یكدیگر دعوا می‌كنند. در این موارد صبور و شكیبا باشید و به آنها توجه كنید.
در تعداد كمی از خانواده‌ها، تضاد میان خواهر و برادر آنقدر شدید می‌شود كه عملكرد روزانه آنها را بر هم می‌زند و رفتار عاطفی و روانی كودكان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این موارد با یك روانپزشك مشورت كنید و از او مشاوره بگیرید. اگر درگیری فرزندان شما جزء موارد زیر بود حتماً به پزشك مراجعه كنید:

 دعوای كودكان آنقدر شدید است كه منجر به مشكلات زناشویی می‌شود. این دعواها موجب آسیب فیزیكی به یكی از اعضای خانواده می‌شود و یك خطر واقعی آنها را تهدید می‌كند.  به اعتماد به نفس و یا احساس و روان یكی از افراد صدمه وارد می‌شود  نگرانی قابل توجهی، مثل افسردگی، سلامت فرد را تهدید می‌كند.

 

نقش مدل و الگوها
راه و روشی كه والدین با آن، مشكلات و اختلافات خود را حل و فصل می‌كنند، الگو و سرمشق كودكان قرار می‌گیرد. بنابراین اگر شما و همسرتان در حل و رفع مشكلات و اختلاف نظرها، با یكدیگر محترمانه برخورد می‌كنید و حالت تهاجمی و انتقامی به خود نمی‌گیرید، این احتمال وجود دارد كه فرزندان شما نیز در رفع مشكلات خود با خواهر و برادرشان از همان روش استفاده كنند.
آنها اگر ببینند كه شما هنگام اختلاف با همسرتان با صدای بلند فریاد می‌زنید و در را به شدت به هم می‌كوبید و به یكدیگر توهین می‌كنید و حرف‌های زشت می‌زنید، مطمئین باشید كه به احتمال زیاد، همین روش را برای حل مشكلات‌شان انتخاب كرده و این رفتار زشت را الگوبرداری می‌كنند.