آیا اپراتورهای تلفن همراه ترکیه, به تکنولوژی داخلی تکیه دارند

نوشتار حاضر, مبتنی بر گزارش پروفسور A H Serbest یکی از صاحبنظران مخابرات کشور ترکیه در خصوص وضعیت صنعت تلفن همراه این کشور است www tk gov tr اهمیت این مطلب از آن روی است که توسعه مخابرات در کشور ما در بسیاری از زمینه ها شبیه کشور ترکیه است و چه بسا, وضعیت ضعیفی که آنها در زمینه انتقال و توسع دانش فنی, و در نتیجه اشتغال نیروی متخصص داخلی و توسع صنعتی در این حوزه دارند, گریبان مخابرات کشور ما را نیز بگیرد

در ضمن، مطالعه این نوشته، تصورات غلط موجود درخصوص توان تکنولوژیک ترک‌ها در این حوزه را نیز اصلاح کرده و درس‌های زیادی برای رفع مشکلات کشور به همراه دارد:

روند استفاده روبه توسعه تلفن همراه در کشور ترکیه

در پایان سال ۲۰۰۰، تعداد مشترکین تلفن همراه در ترکیه حدود ۱۲میلیون نفر بود. بر اساس برنامة ۵سالة هشتم توسعه این کشور، تعداد این مشترکین تا پایان سال ۲۰۰۵، به حدود ۳۰.۵ میلیون نفر خواهد رسید (در میان ۱۵ کشور عضو اتحادی اروپا، پیش‌بینی شده است که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵، تعداد مشترکین تلفن همراه از ۱۱۳ به ۲۰۰ میلیون نفر برسد).

۲۵ درصد از جمعیت ۶۵ میلیونی تركیه در سال ۲۰۰۲ از تلفن همراه استفاده می‌کرده‌اند. البته برای محاسبه درصد واقعی استفاده‌کنندگان موبایل، باید درصد تعداد افرادی را كه در محدوده سنی استفاده‌كنندة موبایل هستند، در نظر بگیریم؛ از آنجاکه در كشور ترکیه، به طور متوسط ۴۰ درصد جمعیت (۲۶ میلیون نفر) می‌توانند از تلفن‌های همراه استفاده كنند، می‌توان گفت دوسوم افرادی كه توانایی استفاده از تلفن همراه را دارند، به استفاده از این سرویس روی آورده‌اند. اساساً، ترکیه فناوری‌های پیشرفتة جهان را با اختلاف زمانی کمی به کشور وارد می‌کند. این کشور نسل اول شبکه‌های سلولی آنالوگ (۱ G ) را در سال ۱۹۸۶ تجربه کرده است. استفاده از نسل دوم (۲ G ) نیز از سال ۱۹۹۴ در این کشور شروع شده است (این در حالی است که نسل دوم از سال ۱۹۹۱ در سطح جهانی ارائه شده است). از سوی دیگر، چندی است که کشورهای توسعه‌یافته به بررسی شرایط پیاده‌سازی سیستم نسل سوم (۳ G ) پرداخته‌اند. در این فناوری علاوه‌ بر صوت، انواع گوناگون اطلاعات با سرعتی نزدیک به ۲مگابیت‌ بر ثانیه منتقل می‌شوند؛ درصورتیکه امروزه با فناوری‌های نسل ۲.۵ (مانند GPRS )، امکان انتقال اطلاعات تنها تا سرعت ۱۷۷.۲ کیلو بیت‌ بر ثانیه فراهم شده است. این مطلب اهمیت نسل سوم و لزوم حرکت به سمت پیاده‌سازی آن را بیشتر آشکار می‌کند. در شروع به کار تلفن‌های سلولی، قیمت آنها حدود ۳۰۰۰ دلار بود. اگرچه امروزه قیمت‌ها در آن سطح نیست، ولی هنوز هم تولیدات جدیدی با قیمت‌های بالا وجود دارند. اگر به طور متوسط قیمت هر دستگاه گوشی تلفن همراه را در وضعیت فعلی۱۰۰ دلار در نظر بگیریم، ‌توسط ۱۷ میلیون مشترك، سرمایه‌ای در حدود ۱.۷ میلیارد دلار جذب این بازار شده است. البته این تحلیل، تنها یك بعد از هزینه‌ها را نشان می‌دهد و باید هزینه‌های مربوط به زیرساخت را نیز در نظر گرفت. بدین ترتیب اگر ارزش هرکدام از BS ها را در حدود ۳۰ هزار دلار در نظر بگیریم، از آنجاکه تقریباً‌ ۲۰۰۰۰ دستگاه BS متعلق به شركت‌های اپراتور موبایل در تركیه فعال می‌باشد، به این نتیجه خواهیم رسید که تركیه حدود ۳ میلیارد دلار نیز در این بخش هزینه كرده است. هم‌اکنون وارد کردن سیستم نسل سوم تلفن همراه در کشور ترکیه آغاز شده است. بررسی‌های ابتدایی را در این زمینه شرکت موتورولا انجام داده است. به گفتة مدیر بخش زیرساخت شرکت موتورولا، دو دلیل بسیار مهم برای سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت نسل سوم کشور ترکیه وجود دارد: اول اینکه، در ترکیه همة افراد در همه جا از تلفن همراه استفاده می‌کنند؛ بنابراین، ترکیه پتانسیل مناسب توسعه را دارا می‌باشد و تمایل برای سرمایه‌گذاری را بیشتر می‌سازد. دوم اینکه، ترکیه فناوری‌های جدید را همیشه با تأخیر کمی وارد کرده است و بسیار سریعتر از اکثر کشورهای اروپایی از فناوری استفاده کرده است. این مسأله، ترکیه را از کشورهای دیگر اروپا متمایز می‌سازد. اپراتورها در ایجاد زیرساخت سیستم جدید UMTS کشور ترکیه با خوش‌شانسی روبرو هستند. در واقع، ۳۰ درصد کل سرمایه، با توجه به شبکة GSM فعلی، از قبل موجود می‌باشد و تنها تأمین ۷۰ درصد از سرمایة مورد نیاز بر عهدة اپراتور ایجادکنندة شبکة UMTS است. بدین ترتیب، با توجه به هزینه ۳ میلیارد دلاری راه‌اندازی نسل سوم در ترکیه، اپراتورهای ترکیه باید تنها دو میلیارد دلار برای زیرساخت این شبکه سرمایه‌گذاری نمایند.

اپراتورهای ترکیه متکی به تکنولوژی‌های خارجی

اما پیشتازی ترک‌ها در اپراتوری تلفن همراه و توسعه سریع شبکه‌های تلفن همراه در کشورشان، به معنی اهتمام آنها به توسعه صنعت و تکنولوژی تلفن همراه نیست. اپراتورهای فعال موجود در تركیه، متکی به تکنولوژی‌ شركت‌های خارجی هستند. این اپراتورها حتی تعمیر و نگهداری تجهیزات را هم برای خود نگه نمی‌دارند. این عملكرد از آنجا ناشی می‌شود كه اپراتورها فقط از دید تجاری و به دست آوردن سود به مسائل می‌نگرند. حتی نیروی انسانی که به استخدام این اپراتورها در می‌آیند، عمدتاً برای کار در بخش‌های اداری گمارده می‌شوند. علی‌الاصول، کشوری که با چنین بازار پراشتهایی روبرو است و امکان چانه‌سازی با شرکت‌های معتبر مخابراتی جهان به‌خصوص شرکت‌های اروپایی و آمریکایی را نیز دارد، باید به این سوالات پاسخ روشنی بدهد: آیا ترکیه نمی‌تواند و مناسب نیست که همزمان با توسعه شبکه، فرآیند انتقال دانش فنی را نیز دنبال ‌کند؟ آیا نمی‌تواند توانایی تولید در بخش‌های خاص را، به نحوی که در بازار جهانی قابل رقابت باشند، به دست ‌آورد؟ آیا نمی‌تواند در ازای در اختیار قرار دادن بازار خود، از تحقیقات ملی که باید در زمینه‌های استراتژیک خاص صورت گیرند، پشتیبانی ‌کند؟ البته درکنار پاسخگویی به این سوالها دولت باید میزان سرمایه‌گذاری در زمینه آموزش نیروی انسانی و نحو انگیزش اپراتورها جهت انتقال موثر تكنولوژی در هنگام همكاری با شركای خارجی را نیز مورد بررسی قرار دهد. ممکن است تحلیلگران، علی‌رغم منافعی که انتقال تکنولوژی و ارزش‌افزود صنعت مخابرات دارد، به این نتیجه برسند که دولت ترکیه، که حتی توانایی حفظ بسیاری از سازمان‌هایش را در برابر شکاف دیجیتالی ندارد، نمی‌تواند به انتقال دانش فنی اقدام کند. از طرف مقابل، نکته‌ای که به عنوان یک فرصت مطرح می‌شود این است که شرکت‌های بزرگ مخابراتی دنیا دچار مشکلات بزرگی شده‌اند و لذا قدرت چانه‌زنی بیشتری نسبت به گذشته برای جذب همکاری تکنولوژیک آنها وجود دارد.

---