بددهنی کودکان، والدین مقصرند؟

مساله بددهني در بسياري از مواقع يكي از شكايات و معضلات والدين را در مقابل اطفال تشكيل داده و متاسفانه در بيشتر مواقع خود پدر و مادر در به وجود آوردن آن نقش داشته‌اند. به جهت اهميت اين موضوع در گفتگويي اختصاصي با آقاي دكتر جليلي نظرات ايشان را جويا مي‌شويم:

علايم اختلال بددهني در كودكان چيست؟
براي شروع بحث ابتدا بايد دانست كه آيا طفل از لحاظ موقعيت دركي در موضعي قرار دارد كه قادر به شناخت خوب، بد، زشت و زيبا باشد و يا صرفا از روي تقليد در مسير رشد كلامي اين الفاظ را به كار مي‌برد. كلا شروع شكل‌گيري انضباط در اطفال از حوالي 5/1 سالگي آغاز مي‌گردد و از آن زمان است كه والدين نقش فعال خويش را در اين زمينه ايفا خواهند نمود. رفتار، حركات و سخن گفتن ناشيانه طفل در اين زمان از هر لحاظ براي والدين و اطرافيان جالب بوده و موجب مسرت و شادماني آنان مي‌گردد. در حوالي سنين 3-5/2 سالگي كه طفل قادر به اداي 3-2 كلمه پشت سر هم مي‌باشد، بدترين زمان از لحاظ تقليد برخي كلمات ناهنجار بوده كه احيانا در محيط اطراف طفل ادا مي‌گردد. در اين زمان مشكل به دو صورت تكوين خواهد يافت:

اول آنكه ممكن است اداي الفاظ ركيك و زشت در فرهنگ خانواده خاصي مرسوم بوده و از قبل مورد تقبيح واقع نگرديده باشد كه در اين صورت طفل با تقليد مستقيم به اين رفتار ناپسند گرايش يافته و آن را در خويش پرورش خواهد داد.

دوم آنكه برخي وابستگان خانواده مثلا عمو، دايي و يا حتي خود پدر و مادر لحن كودكانه طفل را وسيله‌اي جهت تفريح قرار داده و تقليد الفاظ ركيك توسط وي، آنان را به خنده و شادي وا مي‌دارد. پرواضح است كه بعدها رفع يك عادت كاملا ذهني شده در طفل تا چه اندازه دشوار خواهد بود.

سپس در زماني كه حدودا مصادف با 6-5 سالگي طفل مي‌باشد، پدر و مادر از اينكه كودك خردسال بدون هيچ‌گونه ابايي به فحاشي و ناسزاگويي مي‌پردازد ظاهرا دچار تعجب مي‌گردند، در حالي كه توجه به زيربناي موضوع جاي هيچ‌گونه شگفتي به جا نخواهد گذاشت.

بددهني به صورت علامتي از يك اختلال سلوك:
اختلالات سلوك در اطفال گروهي از مشكلات رفتاري آنان را تشكيل مي‌دهند. نمونه‌هايي از اين اختلالات عبارتند از: دروغ‌گويي افراطي، آتش‌افروزي عمدي و فرار از مدرسه. چنين كودكاني ممكن است بد دهن، گستاخ و بي‌اعتنا بوده و نسبت به بزرگترها رفتاري منفي‌گرايانه نشان دهند.

ساير موارد عبارتند از:
بد دهني در اختلالات شخصيت:  به ويژه در اختلال شخصيت ضد اجتماعي.

بد دهني در پسيكوزهاي اطفال:
كه به طور خلاصه، دسته‌اي از بيماري‌هاي جدي رواني بوده كه ببمار طي حملات تهاجمي، ممكن است به بد دهني و توهين به ساير افراد بپردازد.

بد دهني در عقب‌افتادگي عقلاني:
رفتار نامتناسب اجتماعي از جمله پرخاشگري، در كودكان دچار عقب ماندگي ذهني نيز ديده مي‌شود.

روش‌هاي پيشگيري از بيماري:
در بسياري از موارد آنچنان كه ذكر گرديد عدم رعايت برخي موازين اخلاقي در خانواده باعث الگوبرداري توسط طفل گرديده و مسلما با ارشاد اعضاء خانواده مي‌توان از ايجاد اين عادت زشت جلوگيري نمود.

در همين جا بايد به بزرگترها تذكر داد كه؛ هيچ‌گاه ولو به شوخي به ذكر الفاظ ركيك و زشت نزد اطفال اقدام ننموده و اگر هم طفل اين لغات و اصطلاحات را به كار برد به ابراز شادي و خنده نپردازند. همچنين يكي از نكات شاخص آموزش و پرورش در محيط اجتماعي اطفال و از جمله مدارس، تعليم اصول عاليه اخلاقي است كه مانع از تكوين بسياري عادات زشت مانند هرزه‌گويي خواهد گرديد.

گنجاندن اين‌گونه مفاهيم‌ در برنامه رسمي تعليمات مدارس مسلما مفيد خواهد بود.

درمان‌هاي اوليه و در دسترس (Home Treatment):
هرگاه پدر و مادري با هرزه‌گويي در طفل خويش مواجه گردند، بهترين توصيه آن است كه با نشان دادن رفتاري حاكي از نارضايتي به طفل بفهمانند كه رفتار وي قابل قبول نمي‌باشد.

اين طرز رفتار بسيار موثرتر از تنبيه جسماني طفل بوده و در بسياري موارد موجب ترك عادت مزبور مي‌گردد.

در چه صورت بايد به پزشك مراجعه نمود؟
با مرور موارد فوق كه تعدادي از علل شايع بد دهني در اطفال را شامل مي‌گردند، ملاحظه مي‌نماييم كه برخي موارد نظير بيماري‌هاي جدي رواني اطفال نياز به پيگيري و بررسي تحت نظر روانپزشك اطفال خواهد داشت، ولي بيشتر موارد آن، با رعايت برخي موازين ساده رفتاري و اخلاقي قابل كنترل و پيشگيري خواهند بود.