قد کشیدن کودک، هورمون‌های موثر کدامند؟

شهرزاد: اين روزها شايعه شده كه قد ايرانيان رو به كاهش گذاشته. اين گفته، هر پدر و مادري را به صرافت مي اندازد كه مراقب مسائل رشدي فرزند خود باشد و هرگونه عامل ناخواسته و تاثيرگذار كه جلوي رشد كودكش را ميگيرد از بين ببرد. درعين حال هميشه پدر و مادرها مي خواهند فرزندانشان قد بلندتري داشته باشند چراكه فكر ميكنند قد بلند نشانه سلامت است و در ورزش و همينطور زمينه هاي مختلف زندگي به موفقيت بيشتر منجر خواهد شد. براي همين سراغ چند متخصص رفتيم تا ببينيم بچه ها براي داشتن قد مناسب نياز به چه مراقبت هايي دارند.

عوامل موثر بر رشد كودكان شامل نژاد، عوامل هورموني، تغذيه، عوامل جسمي و رواني هستند. از ميان اين عوامل، هورمونها اهميت ويژه اي دارند. هورمون هاي موثر در رشد، گوناگون هستند: هورمون تيروئيد، هورمون رشد، هورمون‌هاي استروژن، آندروژن.
هورمون تيروئيد
هورمون تيروئيد تاثيرات خود بر رشد را از دوران جنيني شروع كرده و تا 3 سالگي ادامه ميدهد. به دليل اينكه اين هورمون نميتواند از جفت عبور كند، اگر درمراحل جنيني اختلالي درتوليد اين هورمون به وجود آيد نوزاد از بدو تولد دچار كم كاري تيروئيدي و درنتيجه عقب ماندگي رشد جسمي و مغزي خواهد شد. امروزه يكي از آزمايشهاي مهم بدو تولد، اندازه گيري هورمون تيروئيد است.
هورمون رشد (GH)
هورمون رشد از غده اي درمغز به نام هيپوفيز پيشين ترشح ميشود. اين هورمون باعث رشد بيشتر و تقويت استخوانها خواهد شد و مهمترين عامل افزايش قد، دردوران رشدي هرفرد است. اگرچه ميزان توليد هورمون رشد در بدن كاملا به مغز وابسته است اما ميتوان با رو شهايي توليد اين هورمون را در مغز افزايش داد. براي افزايش ترشح هورمون رشد، سعي كنيد كود كتان خواب كافي در طول شبانه روز داشته باشد. وعده هاي غذايي كم حجم و متعددتري به فرزندتان بدهيد، زيرا خوردن غذاهايي كه داراي قند بالا هستند سبب ترشح انسولين بيشتر شده، درنتيجه اين قند تبديل به چربي شده و اضافه وزن كودكتان را سبب خواهد شد و درنهايت توليد هورمون رشد دربدن كودك متوقف خواهد شد.
استانداردهاي طبيعي براي قد كودكان
95 درصد نوزادان كامل قدي بين 55 – 45 سانتيمتر دارند كه در يك سال اول زندگي 25-30 سانتيمتر افزايش قدي خواهند داشت. درسال دوم ميزان رشد بدن كاهش يافته و حدود 4 سانتيمتر درسال است. درسنين قبل از مدرسه هرسال افزايش قد ثابت است و 8- 6 سانتيمتر درسال است. يعني كودك 3 ساله قدي حدود 91 سانتيمتر و كودك 4 ساله قدي حدود 101 سانتيمتر خواهد داشت. از 4 سالگي تا شروع سنين بلوغ رشد قدي كودك 7- 5 سانتيمتر است. درنوجواني رشد قد بسته به جنسيت كودك تغيير ميكند. متوسط افزايش قد در دختران
8-12 ساله 8 سانتيمتر و در پسران 14 ساله 10 سانتيمتر در سال است. اين تغييرات ابتدا با طويل شدن اندامها شروع شده و با افزايش طول قطر تنه همراه است. لازم به ذكر است رشد طولي عمومي بين 22 - 17 سالگي با بسته شدن صفحات رشدي و يكنواخت شدن استخوا نها پايان مييابد.
دلايل اختلالات رشدي
از ديگر اختلالات رشد، انحراف استخوانها از زاويه هاي طبيعي مثل انحراف زانوها است كه بايد به طور جدي تحت درمان قرار گيرد. عوامل موثر براين بيماري وراثت، تغذيه نامناسب، عدم ورود كلسيم كافي به بدن و كمبود ويتامين هايي مانند ويتامين D در سنين رشد است كه براي جبران آنها ميتوان از لبنيات و آفتاب كافي بهره برد.
بيخود مرا نكشيد
رشد قدي تابع عوامل مختلفي است كه وراثت مهمترين آنهاست. اگر در بررس يهاي عوامل موثر بر رشد، ساير عوامل به غيرا ز وراثت، درحالت طبيعي قرار داشته باشند، بايد از دستكاري بي مورد مثل داروهاي هورموني خودداري كرد. به خصوص كه گاهي افزايش هورمون رشد دردوران بلوغ باعث افزايش قدي بيش از حد معمول ميشود.
منحني رشد مخصوص كودك خود را بكشيد
هدف اصلي از به كاربردن منحني هاي رشد پي بردن به روند رشد كودك است كه وزن كودك خود شاخص بسيار گويايي از سوءتغذيه كودك است. مطابقه با استانداردهاي جهاني كودك زير 3 سال بايد هر 2 ماه يكبار وزن شود. اگر طي 2 ماه افزايش وزن نداشته باشد، رشدكودك دچار اختلال شده، توصيه ميكنيم كودك زير يك سال را هر ماه، كودك 2- 1 سال را هر 2 ماه و كودك 3 2- ساله را هر سه ماه وزن كنيد.
«روي »، عنصر مسئول سوخت و سازي بدن
به طور كلي مقدار روي موجود در بدن 5/ 2- 5/ 1 گرم است كه بخش قابل توجهي از اين مقدار دربافت عضلاني، استخوانها و كبد تجمع يافته و مقداري از آن هم در مو، ناخن و پوست است. در كشور ما كمبود روي شايع است و ديده شده كودكاني كه كوتاهي قد تغذيه اي داشته اند با مكمل روي رشد بهتري كرده اند.
منابع روي: به طور كلي منابع غذايي كه حاوي پروتئين هستند منبع خوبي از روي هم هستند. جگر و انواع گوشت قرمز. گوشت سفيد هم روي دارد اما نه به اندازه گوشت قرمز. تخم مرغ، لوبيا، عدس، غلات سبوس دار، لبنيات، مغزهاي گردو، بادام، فندق و... . سعي كنيد بيشتر از منابع حيواني استفاده كنيد زيرا جذب روي از منابع حيواني به مراتب ساده تر از منابع گياهي است. شير مادر هم شامل مقادير قابل توجهي روي است كه قابليت جذب بالايي هم دارد.