خانواده، راس مثلث تربیت

نشريه نگاه وزارت آموزش و پرورش: نهاد خانواده در مقایسه با دیگر نهادها از جمله آموزش و پرورش و رسانه‌ها که در تربیت فرزندان تاثیرگذار هستند از قدیمی ترین و موثرترین نهادهای بشری است که مهمترین هدف و کارکردش تربیت فرزندان است، به طوری که این کارکرد از اهمیت برخوردار است.

 

 

 

هدف از پرورش فرزند آماده سازی او برای ورود به جامعه است که با توجه به تنوع ارزش ها و آرمان های فرهنگی جامعه، خانواده سعی می کند الگوهای پرورشی فرزند خود را منطبق با آرمان های خود و هنجارهای مورد قبول جامعه انتخاب کند.

امروزه با توجه به شتاب تحولات در عصر جدید، کارکردهای تربیتی نهاد خانواده با تغییرات روش شناختی روبه رو شده است و بررسی ها نشان می دهد که خانواده هایی که به چنین روش ها و الگوهای نوینی توجه کردند، به موفقیت هایی دست یافته اند.

هم سویی و هم عقیده بودن والدین در انتخاب الگوی تربیتی و پرورشی فرزندان، تعارض در انتخاب رفتار فرزندان را به حداقل می رساند.

خانواده را از منظر برخورد والدین با فرزندان یا سبک های فرزندپروری می توان به سه گروه کلی تقسیم کرد:

1. خانواده ی مستبد(خودکامه) و اقتدارگر

2. خانواده ی مداراگر و آسان گیر

3. خانواده ی آزادمنش و میانه رو

• خانواده های مستبد(خودکامه) و اقتدارگرا

بر رعایت انضباط سخت و مقررات تاکید دارند، تنبیه بدنی را مجاز می دانند، فرزندان در تصمیم گیری های مسایل جاری خانواده مشارکت نمی دهند، از فرزندان اجرای دستورات، بدون درنظر گرفتن شرایط، را انتظار دارند، احترام به شخصیت فرزندان را موجب کاهش سلطه‌ي والدین می پندارند، به احساسات و عواطف فرزندان توجه نمی کنند، اجازه‌ی اظهار نظر به فرزندان نمی دهند.

• خانواده های مداراگر و آسان گیر نیز ویژگی های خاصی دارند از جمله: فرزندان آزادی عمل دارند به طوری که به هرچه اراده کنند دست می یابند، والدین همواره تسلیم خواسته های فرزندان هستند، والدین سعی می کنند نیازها و خواهش های فرزندان را به طور کامل برآورده کنند. تصمیم ها بر اساس تمایلات فرزندان گرفته می شود، ناکامی و محرومیت برای فرزندان وجود ندارد.

• خانواده های آزادمنش و میانه رو 

بر رفتارهای فرزندان نظارت و کنترل دقیق دارند، از تکریم به فرزندان دریغ ندارند، به فرزندان اجازه‌ي اظهار نظر و تصمیم گیری می دهند اما به او تفهیم می کنند که تصمیم گیری نهایی به عهده‌ی خانواده است، در امور خانه با فرزندان مشورت می کنند، با فرزندان برخورد منطقی دارند، از تنبیه بدنی پرهیز می کنند، فرزندان را با همه‌ي نقاط ضعف و قوت آن ها مورد پذیرش قرار می دهند، همیشه گوش شنوایی برای حرف های فرزندان دارند، زمان مناسب برای هریک از فرزندان در برنامه های والدین وجود دارد، به توانمندی فرزندان احترام می گذارند، به فرزندان توجه و ابراز محبت دارند.

با اندکی تامل در شیوه‌ي تربیتی خود در خانواده در خواهیم یافت کدام شیوه را برگزینیم تا فرزندان ما به سلامت روانی و شخصیت مطلوبی برخوردار شوند.

باید توجه داشت که هریک از شیوه ها یا سبک های فرزندپروری، ارتباط تنگاتنگی با آینده‌ي فرزندان دارند و دقت در انتخاب آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این خیلی اهمیت دارد که نوعی از سبک های فرزند پروری انتخاب کنیم که هم مرزها و حدود انتظارات خود را برای فرزندان روشن کنیم و هم انتظارات و نیازهای آن ها را برآورده سازیم، در پایان این گفتار، طرح این سوال بی مناسبت نیست که به راستی آیا خانواده‌ها به نقش مهم خود در تربیت فرزندان واقف هستند؟ و آیا به نوع شیوه های فرزند پروری خود دقت می کنند؟