مراحل آی وی اف (1)

شایع‌ترین روش کمک باروری IVF یا ( تلقیح آزمایشگاهی ) است. این روش قدیمی‌ترین و موثرترین روش از میان روش‌های کمک باروری است. (IVF) مخفف (In Vitro Fertilization) بوده و اصطلاح لاتین (In vitro) به معنی (داخل شیشه) است. چرا که پیش از این در ظرف‌های شیشه‌ای در آزمایشگاه باروری انجام می‌گرفت. امروزه در لوله‌های پلاستیکی نیز این کار انجام می‌گیرد.

از آنجا که احتمال به هم رسیدن و ترکیب سلول جنسی نر (اسپرم) و سلول جنسی ماده (تخمک) در داخل لوله آزمایش بیشتر از محیط شانسی محفظه شکم است، از این ایده برای باروری استفاده می‌شود. بدین صورت که تخمک‌های رسیده از زن گرفته شده و در ظرفی داخل آزمایشگاه با اسپرم ترکیب می‌شود. تخم حاصل پس از گذشت ۳ تا ۵ روز از لقاح (امبریو) در داخل رحم قرار داده می‌شود.

روش‌های دیگر کمک باروری عبارتند از ICSI،GIFT،ZIFT و اهداء تخمک یا جنین که به‌طور مختصر آنها را بررسی می‌کنیم:

ICSI

- Intra cytoplasmic sperm Injection

تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمک: در این روش تخمک تنها با یک اسپرم مرد در ظرفی در آزمایشگاه ترکیب می‌شود. بعد از باروری، جنین حاصل در رحم زن قرار داده می‌شود.

GIFT

- Gamete Intrafallopian Transfer

تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب شده و سپس از طریق جراحی به وسیله لاپاروسکوپ به داخل لوله رحمی تزریق می‌گردد. ‌باروری در داخل بدن رخ می‌دهد و جنین به‌طور طبیعی در رحم لانه‌گزینی می‌کند.

ZIFT

- Zygote Intra fallopian Transfer

در این روش مانند GIFT تخمک زن و اسپرم مرد در آزمایشگاه ترکیب شده و به روش جراحی در لوله رحمی قرار داده می‌شود اما مانند IVF پزشک بعد از باروری آزمایشگاهی جنین را در داخل شکم قرار می‌دهد.

 اهداء تخمک یا جنین: اگر خانمی قادر به استفاده از تخمک‌های خود برای بارداری نباشد، تخمک اهداء شده توسط زنی دیگر با اسپرم شوهر او ترکیب شده (در کشور اسلامی ما برای شرعی بودن این عمل صیغه بین زن اهداء کننده تخمک و مرد جاری می‌گردد) و جنین حاصل در رحم زن اول قرار داده می‌شود.

روند درمان در ‌آی.وی.اف

نزدیک به شروع دوره ماهانه مادر، داروهای باروری برای او تجویز می‌شود تا تخمدان جهت آزاد کردن چندین تخمک رسیده، تحریک شود (به‌طور معمول یک تخمک در هر ماه آزاد می‌شود) گاهی ممکن است برای جلوگیری از آزاد شدن زودرس تخمک‌ها، مجبور به استفاده از هورمون‌های مصنوعی شوند. مادر باید برای اندازه‌گیری سطح خونی هورمون‌ها به‌طور مرتب به پزشک خود مراجعه کند تا بررسی شود که چه زمانی تخمک‌هایش رسیده شده‌اند.

به محض رسیده و کامل شدن تخمک‌ها، پزشک به‌وسیله سوزن باریکی که از دیواره مهبل وارد تخمدان می‌کند (تحت بیهوشی)؛ تخمک‌ها را خارج می‌کند. (ممکن است برای مشخص شدن محل تخمک‌ها سونوگرافی انجام شود) سپس پزشک تخمک‌ها را با اسپرم‌های همسر درون ظرفی در آزمایشگاه ترکیب می‌کند.

۲ تا ۵ روز بعد هر کدام از تخم‌های بارور شده به شکل توپی از سلول‌ها درمی‌آیند که <امبریو> یا جنین نام دارد. سپس پزشک ۲ الی ۴ عدد از این جنین‌ها را به‌وسیله کاتتر باریکی از طریق گردن رحم به داخل رحم می‌کند. (اگر جنین‌های بیشتری تشکیل شده باشد، فریز می‌شود تا در صورت عدم موفقیت این دوره‌آی.وی.اف در دوره‌های بعدی به‌کار برده شود.) اگر درمان موفقیت‌آمیز باشد، جنین در داخل دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند و به رشد خود ادامه می‌دهد تا نوزاد متولد شود.

در ۰۲ تا ۰۴ درصد حاملگی‌های ناشی از‌آی.وی.اف بیش از یک جنین لانه‌گزینی کرده و چندقلو زائیده می‌شوند.

پس از ۲ هفته از زمان قرار گرفتن جنین‌ها در رحم، مادر می‌تواند با انجام تست خون حاملگی از موفقیت لانه‌گزینی اطمینان پیدا کند.

چه موقع‌آی.وی.اف انجام می‌گیرد؟

آی.وی.اف معمولا به‌عنوان اولین خط درمان و بهترین روش درمانی در انسداد دوطرفه لوله‌های تخمدان به کار می‌رود. این روش در شرایط دیگر نیز به‌کار می‌رود از جمله اندومتریوز، ناباروری به علت مشکلات گردن رحم، نازایی با علت مردانه،‌اختلالات تخمک‌گذاری و ناباروری با علت نامشخص. اگر مشکلات تخمک‌گذاری و یا مسدود بودن لوله‌های رحمی وجود دارد، یا اگر شوهر تعداد اسپرم کمی دارد و اگر سایر روش‌های درمان نازایی ناموفق بوده است، می‌توان از‌آی.وی.اف کمک گرفت.

طول درمان درآی.وی.اف

حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا یک دوره‌آی.وی.اف کامل شود. باید چند هفته صبر کرد تا تخمک‌ها رسیده شود. حدود نصف روز طول می‌کشد تا تخمک و اسپرم گرفته و در آزمایشگاه تلقیح شود. ۲ تا ۵ روز دیگر هم باید صبر کرد تا جنین را به داخل رحم مادر وارد کنند، البته همان روز مادر مرخص شده و می‌تواند به منزل برود.

پیامد آی.وی.اف به نوع مشکل نازایی زوج‌ها و سن آنان بستگی دارد. معمولا خانم‌های جوان‌تر تخمک‌های سالم‌تری دارند و میزان موفقیت‌آی.وی.اف در آنها بیشتر است. به‌طور متوسط ۵۳ درصد شانس حامله شدن و ۹۲ درصد امکان زایمان سالم در هر دوره از درمان برای آنها وجود دارد. البته در مورد هر بیمار احتمال حاملگی قابل پیش‌بینی نیست چرا که به عوامل مختلفی چون: سن وسلامت دستگاه‌های تولیدمثل در دو جنس بستگی دارد.

مزیت‌های آی.وی.اف

آی.وی.اف قدیمی‌ترین روش کمک باروری است و به همین دلیل پژوهش‌های متعددی برای افزایش سلامت این روش و کودکان حاصل از آن انجام شده است و تاکنون عارضه‌ای در اثر‌آی.وی.افبدست نیامده است.

علاوه بر این، پژوهش‌های اخیر‌۸( مطالعه بین سال‌های ۹۸۹۱ تا )۹۹۹۱ نشان می‌دهد که داروهای باروری میزان ابتلا به سرطان تخمدان را (حتی اگر بیش از یک‌سال مصرف شود) افزایش نمی‌دهد. در ضمن پژوهشگران در حال انجام مطالعاتی برای تکامل و بهبود‌آی.وی.اف در آینده هستند.

عوارض و معایب آی.وی.اف

بارور کردن تخمک‌ها در خارج از بدن مادر نیاز به کارآزمایشگاهی گران قیمتی دارد.

علاوه بر این از آنجائی که معمولا بیش از یک جنین در رحم کاشته می‌شود، معمولا شانس دو یا چند قلویی ۰۲ تا ۰۴ درصد افزایش می‌یابد البته پژوهش‌هایی در حال انجام است تا به روشی از چند قلویی در‌آی.وی.اف جلوگیری کنند.

آی.وی.اف مانند بقیه روش‌های کمک باروری، احتمال حاملگی خارج رحمی زیادی دارد. این حالت وقتی رخ می‌دهد که جنین به داخل لوله‌های رحمی یا محفظه شکم رفته و به جای رحم در آنجا لانه‌گزینی کند. در این صورت پزشک شما به‌وسیله دارو یا جراحی جنین را خارج می‌کند تا در حین رشد جنین آسیبی به بدن شما وارد نکند.

زنانی که داروهای باروری دریافت می‌کنند گاهی دچار نشانگان بیش تحریکی تخمدان می‌شوند. اگر تخمدان خانمی بیش از حد تحریک شود، بزرگ شده و ایجاد ناراحتی می‌کند. افزایش وزن، احساس شناوری و پرشدن، تنفس کوتاه، سرگیجه، دردلگن، تهوع و استفراغ از علایم این حالت است.

به‌طور معمول این حالت خودبه‌خود یا با مراقبت‌های دقیق پزشک شما برطرف می‌گردد. اما در موارد نادر ممکن است زندگی را به خطر افکند. عوامل خطرزا در ایجاد این عارضه عبارتند از: سن‌کم، کاهش توده بدن، سابقه عدم تخمک‌گذاری و حاملگی.

مانند تمام مداخلات تهاجمی خطر خونریزی و عفونت نیز در‌آی.وی.اف وجود دارد.