تغذیه با شیر مادر، تقسیم بندی مراحل

 شیر مادر از آغاز تولد و تا پایان دوران شیردهی ماده‌ای است زنده و قابل تغییر بر حسب نیاز زمان حال و سن شیرخوار كه بارزترین تقسیم‌بندی شیر مادر شامل مراحل تولید كلستروم و سپس شیر انتقالی و نهایتا شیر رسیده می‌باشد كه تركیبات هر دوره‌ای كاملا متفاوت با دوره‌ بعدی و منطبق با نیاز زیستی و نیازهای شرایط زندگی خارج از رحمی مادر می‌باشد.
مقایسه سرانگشتی قسمتی از تفاوت‌های‌ این دوره‌ها معلوم می‌دارد كه كلستروم حاوی پروتئین بیشتر به میزان 2 گرم در صد است كه قسمت اعظم آن ایمنوگلوبولین‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی و مواد معدنی فراوان‌تر مخصوصا سدیم و پتاسیم می‌باشد. ضمناً رنگ زرد آغوز یا كلستروم ناشی از بتاكاروتن فراوانی است كه دارا می‌باشد.
شیر انتقالی كه در فاصله 4 تا 5 روز بعد از تولد كودك آغاز به تولید می‌گردد، گر چه از میزان غلظت ایمنوگلوبولین‌ها كاسته می‌شود و میزان پروتئین نیز به 5/1 گرم در صد افت می‌نماید، ولی افزایش در میزان چربی، لاكتوز و ویتامین‌های محلول در آب و افزایش میزان انرژی و حفظ میزان مواد معدنی به میزان كلستروم می‌باشد.
مرحله آخر بین 14-15 روز بعد از تولد كودك تولید می‌شود و تا زمانی كه به طور اصولی و رعایت شرایط لازم نوزاد از طریق سینه تغذیه می‌گردد كه برای مدت‌ طولانی ادامه خواهد داشت. طبیعتا تركیبات متفاوت با دو دوره قبلی بوده و منطبق با شرایط محیطی و تغذیه مادر و دفعات شیردهی و زمان شیردهی است. برای نمونه در جدول زیر به قسمتی از تغییرات سیستماتیك مواد موجود در مراحل سه گانه اشاره گردیده است كه بر حسب 100 میلی‌لیتر محاسبه شده‌اند.