کیفیت اسپرم، تحت تاثیر چه عواملی؟

کیفیت اسپرم یکی از جنبه‌های افزایش باروری مردان به شمار می‌رود و اگر مردان مراقبتهای مناسب همچون ننشستن طولانی در فضاهای گرم مثل حمام و سونا، یا خوردن غذا‌ها و مواد مغذی کافی را در نظر نگیرند، ممکن است ناتوان از زایش شوند یا پدر فرزندانی درگیر بیماری‌ها و ناتوانیهای متعدد شوند.

 

کیفیت اسپرم

در سال ۱۹۹۰ مقاله‌ای در «بریتیش‌مدیکال ژورنال» در مورد وضعیت باروری مردان به چاپ رسیده بود که با مرور نتایج ۶۰ پژوهش در این زمینه، بیان می‌کرد میزان اسپرم مردان در اروپا کاهش‌یافته و از ۱۱۳‌میلیون در هر میلی‌لیتر به ۶۶‌میلیون رسیده است. براساس نتایج این تحقیق، ۵۰‌درصد از کیفیت اسپرم مردان که شامل تعداد، حرکت و شکل آن است، کاهش‌یافته است.

 

حتی بانک اسپرم در اروپا نیز که از مردان جوان و دانشگاهی اسپرم جمع‌آوری می‌کند، اعلام کرده کیفیت اسپرم مردان کاهش‌یافته است. تحقیق دیگری در آمریکا نیز نشان‌ دهنده کاهش ۲۰‌درصدی کیفیت اسپرم مردان بود. در سال ۲۰۱۲ نیز وزارت بهداشت هند در مورد کاهش کیفیت اسپرم مردان هندی ابراز نگرانی کرد. بنابراین این کاهش کیفیت اسپرم، معضلی است که در تمام دنیا وجود دارد.

 

عوامل موثر در کیفیت اسپرم

عوامل متعددی را به‌عنوان عوامل موثر در کیفیت اسپرم مردان مطرح می‌کنند. نوع تغذیه، سبک زندگی، فشارهای روانی و استرس‌های شغلی و به‌طور موکد، آلاینده‌های محیطی در کیفیت اسپرم مردان تاثیرگذار هستند. آلاینده‌های محیطی شامل آب‌وهوا، آب‌های آلوده با فلزات سنگین، استروژن‌های محیطی، سموم کارخانه‌ها و آب‌های آلوده به فلزات سنگین و سایر آلاینده‌های محیطی به‌کار رفته برای آبیاری گیاهان، سبزی‌ها و در موادغذایی‌ای که روزمره استفاده می‌شود، از عوامل نگران‌کننده هستند.

 

علاوه بر آن، آلودگی هوا، امواج رادیویی، مایکروفر و پارازیت‌ها در کاهش کیفیت اسپرم مردان موثر است. استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی برای دفع موش‌ها و حتی کودهای شیمیایی که در کشاورزی به‌کار می‌رود، کیفیت اسپرم مردان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. شغل افراد نیز در این زمینه تاثیر دارد؛ اسپرم افرادی که در هوای گرم در کنار کوره یا تنور کار می‌کنند یا زمان‌های طولانی‌ در سونا، جکوزی و آب‌های گرم می‌مانند نیز ممکن است کیفیت خود را از دست بدهد. آخرین مورد هم استفاده بی‌رویه از وسایل نقلیه و دودزا و آلودگی‌های ناشی از آن است.

 

از عوامل ذکرشده، برخی ناخواسته و غیرقابل‌کنترل و برخی دیگر قابل‌کنترل است. اگر مردان بدانند نشستن طولانی‌ مدت در حمام، سونا و جکوزی یا در معرض کوره و تنور قرار گرفتن، برایشان مضر است، اقدام‌هایی انجام می‌دهند که صدمه‌های ناشی از آن کم شود.

 

اگر والدین کودکی متوجه بیماری نهان‌ بیضه گی فرزندشان شدند، برای درمان آن اقدام کنند زیرا این ناهنجاری، قابل‌ درمان است، در غیر این صورت فرد فاقد اسپرم خواهد بود. حتی در مقیاس کشوری، فاضلاب‌های صنعتی و شهری را نباید در معرض آب‌ها قرار داد و مسوولان اجرایی باید تمهیداتی برای کاهش آلودگی هوا و تولید وسایل نقلیه استاندارد بیندیشند. اگر تاثیرات زندگی شهرنشینی را بدون کنترل‌‌ رها کنیم، وضعیت آلودگی هوا به شرایط هشدار می‌رسد و دیگر نمی‌توان برای حل آن مشکل اقدامی کرد، بنابراین علاوه بر آموزش و اطلاع‌رسانی به مردم، باید عوامل محیطی را نیز کنترل کرد.

زوج‌های نابارور باید بدانند اگر به موقع به مراکز ناباروری مراجعه کنند، هزینه درمان کمتر می‌شود، چون روند درمان راحت‌تر و با قیمت ارزان‌تر انجام می‌شود. مثلا هزینه IUI، انتقال اسپرم شسته‌شده به رحم، ارزان‌تر از لقاح خارج رحمی است، اما برخی از مراجعه‌کنندگان چنین تصوری ندارند. از سوی دیگر، در هر بار انجام روش‌های درمانی آزمایشگاهی ۳۰‌درصد شانس باروری وجود دارد و باید درمان تکرار شود و هرچه سن زن کمتر باشد، شانس موفقیت بیشتر است.