جنگ خونین انار و دندان

نمی شود گفت که چه کسی اولین بار آب میوه نوشید, احتمالاً جواب این سؤال را نزد انسان های نخستین باید جست ولی می شود گفت که چه کسی اولین بار با دستگاه سانتریفوژ آب سیب را گرفت یا چه کسی آبمیوهٔ بسته بندی شده به بازار ارائه کرد یا کنسانترهٔ میوه یا آب چند میوه را تولید کرد یا چه کسی اولین بار آن را در بسته بندی اسپتیک به بازار ارائه کرد ولی آنچه از آب انار گفته می شود بسیار شنیدنی است

می‌گویند اگر در باغ خود یک درخت انار بکارید بیماری خانهٔ شما را ترک خواهد کرد زیرا انار درمان خیلی از دردها است، زیبائی به خانهٔ شما می‌آید زیرا در داخل گل انار یک پری نشسته است. یک ضرب‌المثل خارجی می‌گوید: یک سیب در روز دکتر را از خانهٔ شما دور می‌سازد. این ضرب‌المثل به این شکل تغییر داده شده است: یک انار در روز شما را از مراجعه به دکتر قلب معاف خواهد کرد.در نتیجهٔ شرایط عالی اقلیمی ایران، اولین درخت انار در ایران و افعانستان رشد کرده است. البته قبل از دوران یخبندان در فرانسه نیز بقایای آن دیده شده است. نوع وحشی انار در یمن دیده شده است. محققان معتقدند که انار از ایران به هند، شمال‌آفریقا، چین، اروپا و آمریکا سفر کرده است. انار درختی است که شکوفهٔ آن به مدت زیادی روی درخت باقی می‌ماند و همین باعث زیبائی درخت انار است. اگر به درخت انار خوب رسیدگی شود، ۵۰ تا ۶۰ کیلو انار خواهد داد که هر یک به وزن ۵۰۰ تا ۶۰۰ گرم است و ۵۰۰ تا ۷۰۰ دانه در داخل آن رشد می‌کند. انار داروئی بسیار از دردها است. ابوعلی‌سینا درکتاب القانون خود نوشته است که تمام قسمت‌های انار خواص داروئی دارد. گل انار خونریزی را بند آورده و لثه‌ها را قوی می‌کند، پودر انار زخم‌های کهنه و مزمن را معالجه می‌کند و پوست درخت انار برای معالجهٔ هپاتیت، سرفه و زخم به‌کار می‌رود.

در سریلانکا گل انار را دم می‌کنند و معتقدند که برای درمان برونشیت و التهاب چشم مفید است. مصریان قدیم از میوهٔ انار برای درمان اسهال، درد درد و درمان کرم کدو استفاده می‌کردند. بقراط از انار برای التهاب چشم، گچ گرفتن استخوان شکسته و هضم غذا استفاده می‌کرد. افسانه‌هائی نیز در مورد انار وجود دارد. مصریان فرعون‌های خود را با انار دفن می‌کردند. یونانیان معتقدند که انار غذای مورد علاقهٔ خدایان است. یونانیان قدیم معتقد بودند که آفرودیت در جزیرهٔ قبرس اولین دانهٔ انار را کاشت و کلمه انگلیسی انار که از زبان فرانسه گرفته شده اول به‌صورت pomme gamete بوده که به معنی سیب پر از دانه است و به مرور به کلمهٔ کنونی رسیده است (pomegranate).علاوه بر خواص داروئی و پزشکی، از انار برای تزئین، اسانس بستنی و ژله نیز استفاده می‌کنند.

آب‌لمبو

مهمترین و شاید جذاب‌ترین نکته در میوه‌ای به‌نام انار آن است که انار تنها میوه‌ای است که آب آن را بدون دستگاه تنها با دست و بدون لیوان یا هر ظرف دیگر، فقط با استفاده از پوست خود انار می‌توان نوش‌جان کرد.همان‌طور که حدس زدید به این کار می‌گویند ”آب‌لمبو“ کردن. آب‌لمبو کردن روشی است سنتی که از قدیم و ندیم تا به امروز که مدرن‌ترین دستگاه‌ها برای گرفتن آبمیوه اختراع شده، مورد توجه خاص و عام بوده و هست. چه در کارخانه و چه در کنار باغ انار، من و تو بدون ظرف و فقط با استفاده از انگشت‌ها آب‌انار را در پوسته‌اش می‌گیریم و با دندان نیش سوراخی در پوست میوه می‌زنیم و بعد... نوش‌جان!

مطلب به اینجا که رسید به یاد شعری از سهراب سپهری افتادم که:

تا اناری ترکی برمی‌داشت

دست فوارهٔ خواهش می‌شد

خواص تغذیه‌ای انار

انار میوه‌ای است با خواص تغذیه‌ای بسیار فراوان که در مناطق گرم و کویری می‌روید. ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انار در جهان به‌شمار می‌رود که سالانه در حدود ۶۰۰ هزار تن انار در ایران استحصال می‌شود که از این میزان چیزی در حدود ۱۸هزار و ۶۰۰ تن به خارج از کشور صادر می‌شود. اسپانیا یکی از تولیدکنندگان این محصول به‌شمار می‌رود. که محصول انار آن از لحاظ مرغوبیت و کیفیت قابل مقایسه با انار ایران نیست. بیشترین سطح زیر کشت این محصول در ایران به مناطقی چون یزد، اصفهان، کرمانشاه، کرمان، زنجان، سمنان، تهران، گرگان، قزوین، مازندران، جیرفت و دیگر استان‌های مرکزی ایران اختصاص دارد. اصلی‌ترین گونه‌های این محصول، گلوباریک، باجستان، الک‌شیرین، زاغ، شهور، دانه قرمز، تب‌لرز، دانه سفید، گل میخوش، ملس، دانه قرمز اصفهانی و ساوه نام دارند. این میوه غنی از ویتامین‌های چون c و pp و B۲ و B۱ و مواد معدنی مانند سدیم، فسفر، آهن، منیزیم و پتاسیم و ترکیبات قندی ساکارز، گلوکز، فروکتوز و همچنین اسیدهای مالیک و سیتریک است. از پوست این میوه در صنعت داروسازی برای تولید دارو بهره گرفته شده از خود میوه در صنعت برای تولید آبمیوه و کنسانتره استفاده می‌شود.

نتایج حاصل از مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهند که مصرف میوه‌ها و سبزی‌هائی که حاوی ترکیبات پلی‌فنولیک هستند، به میزان قابل توجهی از میان قابل توجهی از میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته‌های مغزی تخریب و سرطان‌های مختلف می‌کاهند. در حقیقت این مواد از طریق تخریب رادیکال‌های آزاد حاصل از متابولیسم ترکیبات مواد مغذی در بدن تأثیرات ویژه خود را برجای می‌گذارند. در سال‌های اخیر نیز مطالعات فراوانی در زمینهٔ تأثیرات بالقوهٔ آنتی‌اکسیدان‌های فنولیک در مجامع علمی مختلف انجام شده است که نتایج حاصله حاکی از مزایای فراوان میوه‌هائی که رنگ قرمز دارند هستند. انار، انگور قرمز و توت‌های مختلف قرمز رنگ از جمله این میوه‌ها به‌شمار می‌روند. انار در این میان به‌دلیل دارا بودن درصد بالائی از این ترکیبات بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. خاصیت آنتی‌‌اکسیدانی انار و همچنین خواص ضدتوموری پوسته آن از جمله فواید این میوه به‌شمار می‌روند که توجه محققان در سراسر دنیا را به خود جلب کرده‌اند. ظرفیت آنتی‌اکسیدانی این میوه بیشتر به‌دلیل وجود تانن‌های قابل هیدرولیز شدن مانند پانی کالاجین (Punicalagin) در ترکیب آن است. این ماده که خاصیت آنتی‌اکسیداین بالائی دارد، بیشتر در پوست و قسمت‌های سفید داخل آن یافت می‌شود. به همین دلیل با توجه به اینکه کل میوه انار در صنعت برای آبگیری مورد استفاده قرار می‌گیرد، خاصیت آنتی‌اکسیدانی اینگونه آبمیوه‌ها در مقایسه با آب‌انارهائی که تنها از دانه انار گرفته شده‌اند به مراتب بیشتر است. نسبت به دیگر ترکیبات پلی‌فنولیک ساده‌تر، این ماده پلی‌فنولیک که از وزن مولکولی بالائی نیز برخوردار است، ۱۵ تا ۳۰ برابر در از بین بردن و خنثی کردن رادیکال‌های آزاد پراکسیل (Peroxyl Free Radicals) موفق‌تر عمل می‌کند و از این‌رو خاصیت آنتی‌اکسیدانی انار در مقایسه با آب‌انگور قرمز و چای سبز تا سه برابر بیشتر گزارش شده است. از این گذشته، دیگر ترکیباتی چون مشتقات آنتوسیانین (Antocyanin) و اسیدالاجیک (Ellagic-Acid) بر ظرفیت کل آنتی‌اکسیدانی انار نیز می‌افزایند. LDL، یا همان کلسترول بد، با اکسیدشان در جداره‌ای عروق خونی شرایط را برای بروز بیماری آترواسکلوروز (Atherosclerosis) فراهم می‌آورد که این مسئله با پیشرفت شدن در عروق خونی باعث بروز فشارخون بالا و سکته‌های قلبی و مغزی می‌شود. فرآیند اکسیداسیون LDL به‌علت حضور ترکیبات آنتی‌اکسیدانی در خون به راحتی انجام نمی‌شود. در عوض در جدارهٔ عروق، یعنی جائی که ترکیبات آنتی‌اکسیدانی کمتر حضور دارند، LDL در معرض استرس اکسیداتیو قرار گرفته و اکسید می‌شود. ماکروفاژهای موجود در جدارهٔ عروق به‌دلیل تولید اکسیژن و نیتروژن واکنش‌پذیر، می‌توانند زمینه را برای بروز تصلب‌شرایین یا همان آترواسکلروز فراهم آورند. خاصیت ضدبیماری‌های قلبی و عروقی انار مربوط به خاصیت مهارکنندگی پلی‌فنول‌ها از بروز اکسیداسیون LDL است. علاوه بر این، این ترکیبات با تجمع در ماکروفاژهای خونی از بروز آسیب‌های عروقی، که در نتیجهٔ پراکسیداسیون لیپیدها توسط ماکروفاژهای خون و تولید ترکیبات پراکسید ایجاد می‌شوند، جلوگیری به‌عمل آورده و شرایط لازم برای بروز آترواسکلوروز را از بین می‌برند. از این گذشته، این ترکیبات با بهبود بخشیدن عملکرد آنزیم پارااکسوناز (Paraoxonase) باعث افزایش هیدرولیز پراکسیدها در لیپوپروتئین‌های اکسید شده و از بروز آترواسکلوروز جلوگیری می‌کند.ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در انار از بین بردن رادیکال‌های آزاد، از بروز آسیب‌های سلولی نیز جلوگیری می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود که احتمال بروز تورمورهای سرطانی بدخیم در بدن بسیار کاهش یابد.