بحران همه را زمین گیر کرده است

وقتی بحران گریبان گیر کشورهای حاشیه خیلج فارس می شود

بحران اقتصادی آمریکا و تغییرات متعدد در بازار انرژی و گسترش آن در لایه‌های مختلف جوامع آمریکایی، اروپایی و آسیایی اینک در شرایطی به سر می‌‌برد که هر روز اتفاقی نادر در عالم اقتصاد یا تکرار تاریخ را سبب می‌شود.

تحولات متعدد در وضعیت اقتصادی کشوری همچون کویت که ارزش پولی آن مدت‌‌هاست بالاترین جایگاه را در میان پول سایر کشورهای دنیا به خود اختصاص داده است، زنگ خطر جدی برای سرمایه‌‌داران این کشور به شمار می‌‌آید.

کاهش چشمگیر سود سهام سرمایه‌‌گذاران بورس کویت در سه ماه سوم سال ۲۰۰۸ میلادی و افت ۳/۱ درصدی شاخص بورس این کشور و رسیدن آن به کمتر از ۹۶۷۵ واحد و استعفای رییس گلف‌ بانک

-دومین بانک بزرگ کشور کویت- در آخرین روزهای ماه اکتبر از سمت خود به دلیل کاهش چشمگیر سود و درآمدهای خالص این بانک در سه ماه سوم سال جاری و ممانعت از دادوستد سهام گلف بانک در بازار بورس کویت، سبب شد تا بسیاری از رسانه‌های خبری دنیا بخش عمده ‌ای از تحلیل‌های اقتصادی خود را بر کاهش شاخص سهام در بازار بورس کویت متمرکز کنند؛ چرا که گلف بانک نخستین بانک در بین بانک‌‌های کشور‌های عربی است که با بحران مالی روبرو می‌‌شود.

بحران‌های مالی موجب شد که سهامداران بورس کویت اطمینان خود را به بورس این کشور از دست بدهند و سهم های خریداری شده را برای فروش حتی برای فردا نگه ندارند.

بسیاری از سهامداران عمده بورس کویت که بوی خطر را از قبل شنیده بودند، به سرعت اقدام به فروش سهام خود و در واقع بیرون کشیدن سرمایه از بازار متشنج بورس کویت کردند. همین اقدام هم سبب شد تا بیشترین ضرر در بورس متوجه سازندگان و شرکت‌های ساختمانی شود.

به دنبال این اتفاق‌ها گروهی از سرمایه‌‌گذاران کویتی از دولت تقاضا کردند که برای حفاظت از سرمایه‌‌های آنان و ممانعت از تحمل زیان بیشتر، به طور موقت بازار سهام را تعطیل کند.

پس از انتشار خبر این درخواست عادل عبدالهادی، یکی از ۲۰ وکیل نماینده سرمایه‌‌گذاران بورس کویت در مصاحبه ‌ای با خلیج تایمز از نشست دادگاه کویت برای صدور حکم بسته شدن موقت بورس اوراق بهادار این کشور خبر داد. دیری نپایید که دادگاه کویت با هدف متوقف کردن روند کاهش ارزش سهام، جلوگیری از زیان سرمایه‌گذاران کوچک و ممانعت از ادامه زیان‌‌های گسترده اقتصادی دستور تعلیق تمامی فعالیت‌ها و معاملات بورس کویت را صادر کرد تا پس از بررسی شرایط و اتخاذ تصمیماتی استراتژیک برای بازگرداندن امنیت به بورس کویت، موضوع بازگشایی بازار بورس این کشور را در دستور کار خود قرار دهد.

عبدالحکیم الفلاح مدیر بورس کویت نیز در این باره گفت: «با وجود اینکه فعالیت‌های بازار مالی کویت دست کم برای یک هفته به حالت تعلیق درآمده است، اما به طور حتم با برنامه‌ریزی‌های مناسب پس از بازگرداندن وضعیت بورس به حالت فعال ضرر مالی را که متوجه سرمایه‌گذاران بورس کویت شده است، جبران خواهیم کرد.

به دنبال این رویداد بانک مرکزی کویت در اقدامی برای تزریق نقدینگی به بازار، نرخ بهره را با ۲۵/۱درصد کاهش به ۵/۴درصد رساند و پس از آن نیز بانک مرکزی بحرین اقدام به کاهش نرخ بهره خود با ۲۵/۰درصد کاهش به ۷۵/۱درصد کرد.

بر اساس گزارش هفتگی بانک ملی کویت، ارزش سهام در بورس کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس طی دوره اخیر حدود ۵۲میلیارد دلار کاهش یافته است و در این میان ۷۵ درصد این رقم متعلق به بورس سهام عربستان است و حدود ۸ بورس در این دو منطقه بیش از ۱۰درصد از کل ارزش سهام خود را از دست دادند.

در بخشی از این گزارش آمده است، بورس کشورهای عضو شورای همکاری‌‌های خلیج فارس در چند ماه اخیر در نتیجه کاهش پیاپی حدود یک سوم کل ارزش سهام خود را از دست دادند و انتظار می‌‌رود روند نزولی ارزش سهام در بازارهای این منطقه همچنان ادامه یابد. همین وضعیت هم موجب شده تا موجی از نارضایتی در میان سهامداران به‌ویژه سهامداران کوچک به وجود آید و در برخی موارد همچون رویدادی که در بورس کویت به وقوع پیوست، با برگزاری تجمع‌های اعتراض ‌آمیز از دولت‌های خود بخواهند تا تصمیم‌‌هایی را برای متوقف کردن روند نزولی سهام اتخاذ کنند.

البته نباید فراموش کرد که صدور حکم تعطیلی بورس کویت اولین رویدادی نیست که در این بخش در بین کشورهای حوزه خلیج فارس می‌‌افتد؛ چراکه چندی پیش نیز بورس دبی به دلیل ادامه روند سقوط ارزش سهام و افت ۱۲ درصدی شاخص‌های عملکرد این بازار به طور موقت بسته شد و به این ترتیب بزرگ‌‌ترین سقوط بورس در منطقه خاورمیانه رقم زده شد. درست در همان زمان بود که العربیه با انتشار گزارشی با اشاره به شروع سقوط بازارهای سهام در خلیج‌فارس از یک سال پیش و همزمان با افت شاخص‌های عملکرد بورس تهران و یادآوری افت مقطعی بورس دبی، عربستان، دوحه قطر و کویت از کشیده شدن دامنه بحران به سایر بورس‌های فعال در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس خبر داد. در همین گیر و دار بود که سران اقتصادی کشورهای عرب طرح مداخله دولت‌های عرب خلیج‌فارس در بورس این کشورها را مطرح کردند، اما محمدبن احمد بن جاسم آل ‌ثانی، وزیر اقتصاد و بازرگانی قطر، با اجرایی شدن این طرح مخالفت کرد و گفت: مداخله دولت در بورس به این معنا است که بورس دچار مشکلی شده و دولت تلاش می‌کند این مشکل را به تعویق بیندازد؛ چرا که اگر ما به اقتصاد آزاد اعتقاد داریم نباید در ساز و کار فعالیت بورس مداخله کنیم به خصوص که در بورس عرضه و تقاضاست که قیمت را مشخص می‌‌کند. وی همچنین تاکید کرد: گاهی دولت در ساختار اقتصاد مداخله می‌کند که به بورس ارتباط پیدا می‌کند، اما به هیچ عنوان نباید به طور مستقیم در بورس مداخله کرد.

در آن زمان محمدبن احمد بن جاسم آل ‌ثانی خبرهای مربوط به اقدام سرمایه‌‌گذاران کشورهای عرب خلیج فارس برای خارج کردن سرمایه از بورس دوحه را شایعه تلقی کرد و از سرمایه‌‌گذاران قطری خواست براساس آمار و ارقام درست و طبق پیش‌‌بینی‌‌های خود درباره آینده شرکت‌ها در بورس سرمایه‌‌گذاری کنند.

ابراهیم العساف، وزیر دارایی عربستان هم بر عدم دخالت دولت در بورس تاکید کرد و افزود: وجود برخی شایعات در مورد دخالت دولت در بورس برای نجات آن از بحران صحت ندارد.حتی گفته می‌شود دولت برای نجات بازار سهام قصد تاسیس و استفاده از صندوق‌های بیمه یا سرمایه‌گذاری عمومی را دارد، اما این مساله هم صحت ندارد؛ چرا که سهام سرمایه‌گذاران در بورس یک موضوع شخصی است و دولت هیچگاه قصد دخالت در آن را نداشته و نخواهد داشت. وی حتی حاضر به تاثیرپذیری بحران بورس عربستان از بحران اقتصادی دنیا نشد و درباره دلیل واقعی سقوط شاخص سهام در بورس عربستان اظهار داشت: شاخص سهام در ماه‌های گذشته بدون دلیل و توجیه افزایش یافته بود و اینک بازار در حال تصحیح این مساله است. به هرحال توصیه‌های کارشناسان در مورد ادامه سرمایه‌گذاری حساب شده در بورس‌های عربی چندان هم کارآمد نبود و سرانجام سقوط شاخص سهام در بازار اوراق بهادار کویت و به ثبت رسیدن بالاترین افت تاریخ این بازار موجب شد تا بسیاری از سهامداران کویتی با برپایی تجمع اعتراض آمیز در مقابل ساختمان بورس سهام کویت، خواهان مداخله دولت و پارلمان این کشور برای جلوگیری از ادامه روند نزولی ارزش سهام شوند.

نفیسه حقیقت‌جوان

منبع: العربیه، خلیج تایمز، کویت نیوز