مبادا که ویران شود

به بهانه روز جهانی خانواده

بر اساس قطعنامه‌ای که در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۱۹۹۳ به تصویب رسید، مجمع جهانی سازمان ملل، پانزدهم ماه مه‌ مصادف با ۲۵ اردیبهشت را روز جهانی خانواده اعلام کرده است.

همه ساله چنین روزی به عنوان روز جهانی خانواده در کشورهای مختلف گرامی داشته شده و برای این روز شعاری در نظر گرفته می‌شود تا توجه روی موضوع خاصی از مسائل خانواده متمرکز شود. هدف از گرامیداشت این روز اهمیت جوامع جهانی به خانواده به عنوان اصلی‌ترین رکن جامعه و برطرف کردن مواردی است که در دنیای امروز این کانون گرم زندگی را تهدید می‌کند.

علاوه بر آن روز جهانی خانواده فرصت مناسبی است برای ارتقای سطح آگاهی عمومی در مورد مسائل مربوط به خانواده و بسط آن در جوامع مختلف. در ایران نیز با گرامیداشت این روز حمایت از کانون گرم خانواده اعلام می‌شود. اهمیت خاص دین مبین اسلام به خانه و خانواده و دانش‌افزایی خانواده‌ها در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی از جمله مسائلی است که اهمیت خانواده و روز جهانی آن را در ایران دوچندان کرده است.

گفته می‌شود امروزه بیش از هر عصری ضروری است درباره خانواده بحث‌ها و ارشادهایی صورت گیرد. بشریت امروز چشم به سوی اسلام دارد و می‌خواهد ببیند اسلام در این رابطه چه می‌گوید. دنیای امروز بر اساس تحقیقات و بررسی‌های صاحبنظران به جایی رسیده است که در می‌یابد اگر خانواده‌ها سالم و استوار باشند بسیاری از مسائل مربوط به حیات اجتماعی سروسامان می‌یابند و اگر خانواده را که خشت بنای اولیه اجتماعی است از عوامل لغزش دور سازیم جامعه تا حدود زیادی سر و سامان پیدا خواهد کرد.

● اسلام و خانواده

اسلام خانواده را از مهم‌ترین و اساسی‌ترین واحدهای اجتماعی می‌داند که بنای آن بر الفت و همدلی و همدمی استوار گشته و این بنا محبوب‌ترین بناها در پیشگاه خداوند است. روابط آن بر مودت و رحمت پایه‌گذاری شده و گرمی کانون خانواده مورد توجه عمیق اسلام است.تعالیم اسلامی شخصیت واقعی انسان را مدنظر دارد و نیکبختی و سعادت زوجین را در سایه عقد و پیمان ازدواج با در نظر داشتن معیارهای انتخاب همسر تضمین می‌کند. در عین خواستاری لذت و خوشی برای زن و مرد،‌ روابط آنها را بر مبنای ضابطه اندیشه‌ای قرار می‌دهد.اسلام زندگی خانوادگی را بر مبنای حقوق و مسوولیت قرار می‌دهد و در آن وظیفه هر یک از اعضا معلوم و مشخص است در عین آنکه گذشت و فداکاری زوجین برای گرمی کانون و استواری آن اصلی است. بنا به دیدگاه اسلامی اصلاحات باید از خانواده‌ها شروع شود و زن و شوهر مسلمان باید بنای حیات اجتماعی را در خانواده پی‌ریزی کنند.

● خانواده چیست؟

خانواده به مفهوم محدود آن عبارت است از یک واحد اجتماعی، ناشی از ازدواج یک زن و یک مرد که فرزندان پدید آمده از آنها آن را تکمیل می‌کنند. اما اسلام خانواده را گروهی متشکل از افراد، دارای شخصیت مدنی، حقوقی و معنوی معرفی می‌کند که هسته اولیه آن را ازدواج مشروع زن و مردی تشکیل می‌دهد و نکاح عقدی است که بر اساس آن رابطه زوجیت بین زن و مرد برقرار شده و در پس آن طرفین دارای وظایف و حقوق جدید می‌شوند. اساس تشکیل خانواده این است که زن و مردی می‌کوشند اراده خود را بر تأسیس آن و قبول تکالیفی که شرع برای آنها معین کرده است محقق کنند. بر این اساس خانواده یک تأسیس حقوقی به حساب خواهد آمد که اعضای آن با رشته خونی با هم پیوند پیدا می‌کنند.

● نقش و اهمیت خانواده

خانواده تنها نظام اجتماعی است که در همه جوامع، از مذهبی و غیر مذهبی پذیرفته شده و توسعه یافته است؛ و در جوامع مختلف دارای نقش، پایگاه و منزلت‌های گوناگون است. با اینکه هسته‌ای کوچک از اجتماع است در حیات اجتماعی مردم نقش و تأثیری فوق العاده دارد.

خانواده هسته اول همه سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی است. همه نقش‌های مربوط به

۱) ایجاد تمدن

۲) انتقال مواریث

۳) رشد و شکوفایی انسانیت به آن مربوط می‌شود. همه سنت‌ها، عقاید و آداب، ویژگی‌های فردی و اجتماعی از طریق خانواده به نسل جدید منتقل می‌شود. جامعه متشکل از خانواده‌هاست، مختصات آن از طریق روابط خانوادگی قابل توصیف است.

اثر مفید یا زیان بخش آن به جامعه هم می‌رسد. انگیزه اعضایش در انگیزه‌های اجتماع تأثیر می‌گذارد. چگونگی مشی و سبک زندگی آن در اخلاق جامعه و در صحت یا بیماری آن نقشی مؤثر دارد. از این رو تشکیل خانواده و تلاش برای حفظ سلامت آن خدمتی است به زن و مردی که برای حیات مشترک پیوندی برقرار کرده‌اند و خدمتی است به اجتماع از نظر دور داشتن آن از عوامل فساد و لغزش و ایجاد احساس مسوولیت و به کودک که نیاز به مربی و معلمی صالح دارد و به مکتب و مذهب که تعالیم آن از این طریق حیات و تداوم پیدا می‌کنند.

● خانواده خوشبخت

اما روز جهانی خانواده فرصت مناسبی برای بررسی مسائل و مشکلات، اطلاع‌رسانی و مشاوره و صدها مورد اجتماعی دیگر به دست‌اندرکاران می‌دهد. در بیشتر کشورها، روز جهانی خانواده روزی پر از فعالیت‌های جمعی و خانوادگی، روزی برای یادگیری و از همه مهم‌تر روزی برای یادآوری عشق و احترام به اعضا و محیط خانواده است. داشتن یک خانواده شاد و خوشبخت تنها با فراهم کردن نیازهای اولیه زندگی به دست نمی‌آید. اما نگران نشوید، رسیدن به چنین هدفی بسیار آسان‌تر از آن است که تصورش را بکنید.

۱) برای زندگی خود محله مناسبی انتخاب کنید

گذشته از این حقیقت که محل زندگی خود را با توجه به بودجه و امکانات خود انتخاب می‌کنیم، اما همین انتخاب که گاهی محدود هم هست باید با تفکر صورت گیرد. به خاطر داشته باشید کسانی که از محل زندگی خود راضی هستند ۲۵ درصد بیشتر از دیگران از زندگی خانوادگی خود راضی هستند.

۲) با فرزندان خود صحبت کنید

اگر با فرزندان خود ارتباط برقرار نکنید، احتمال اینکه آنها با بدبینی و احساس ناامنی رشد کنند بسیار زیاد خواهد بود. هنگامی که کودکان غمگین و گوشه‌گیر به نظر می‌آیند، این وظیفه شما است که گفت‌وگو را آغاز کنید و به بهترین نحو دلیل ناراحتی او را بپرسید. فرزندان شما به توجه واقعی شما نیاز دارند و باید آن را حس کنند.

۳) افکار و خاطرات روزانه خود را بنویسید

تحقیقات و آمار نشان می‌دهند والدینی که یک دفتر روزانه دارند، زندگی خانوادگی شادتری دارند. ثبت احساسات و افکارتان درباره جهان اطراف، امیدها و رویاها یا هرچیز دیگری که در ذهن دارید، علاوه بر ثبت خاطرات، یک فضای خصوصی و آرام بخش برایتان مهیا می‌کند.

۴) کارهای منزل را باهمدیگر انجام دهید

شاید تصور می‌کنید که انجام کارهای منزل به تنهایی ساده‌تر باشد. اما زمانی که کارها بین همسران و فرزندان تقسیم شود، همبستگی و احترام بیشتری به دنبال خواهد داشت. زمانی که کارهای خانه به‌طور عادلانه تقسیم شود، خوشبختی خانواده را تا ۳۲ درصد افزایش خواهد داد.

۵) با خانواده همسرتان مهربان باشید

داشتن رابطه خوب با والدین همسر، نه تنها موجب می‌شود که همه روزگار بهتری در کنار هم داشته باشند، بلکه شناخت بهتری از شریک زندگیتان به شما خواهد داد.

۶) درباره تاریخ خانواده خود صحبت کنید

شنیدن خاطرات و داستان‌هایی از نسل‌های گذشته، موجب استحکام بنای خانواده و قدرت بخشیدن به ریشه‌های خانوادگی در ذهن کودکان خواهد شد. دانستن اینکه چه کسی هستیم و از کجا آمده‌ایم همواره جالب و در بسیاری مواقع افتخار آمیز است.

۷) به خود اعتقاد داشته باشید

هیچ چیز اسرارآمیزی در رسیدن به مقام یک پدر/مادر خوب وجود ندارد. والدین خوب کسانی هستند که در زندگی فرزندان خود حضور دارند و عشق بی‌قید و شرط خود را به آنان عرضه می‌کنند. آنها را درک می‌کنند و در مشکلات یاریشان می‌کنند. پس بهترین پدر و مادر ممکن باشید و از آنچه انجام می‌دهید شاد باشید.

۸) فرزندانتان را نازپرورده نکنید

کودکانی که توسط والدین بیش از حد حمایتگر بار می‌آیند، به سختی می‌توانند در خارج از محیط خانواده موفق باشند. سپر بلای فرزندان خود نشوید، بلکه مشکلات را برایشان توضیح دهید. به آنها بیاموزید که مسائل ناگوار همیشه وجود دارند اما شما همیشه سعی خواهید کرد برای رفع مشکلات آنها را یاری دهید.

۹) با همسر و فرزندانتان مانند دوستان خود رفتار کنید

معمولا ما بیش از حد روی میزان تحمل و حوصله همسر و فرزندان خود حساب می‌کنیم اما همیشه مراقب حال و هوای دیگران هستیم. با خانواده خود هم همانطور رفتار کنید که با دوست نزدیک خود رفتار می‌کنید. برایشان وقت بگذارید، به درد دلشان گوش دهید و گاهی با آنها به گردش‌های خصوصی، خرید یا کافه بروید.

۱۰) اعصاب خود را کنترل کنید

تحقیقات نشان داده است که از هر ۱۰ خانواده، اعضای چهار خانواده عادت دارند در زمان بحث، فریاد بکشند. چنین رفتاری نه تنها برای کودکان بسیار مخرب است بلکه هیچ مشکلی را هم حل نمی‌کند. زمانی که از شدت عصبانیت نمی‌توانید درست فکر کنید، خود را از بحث بیرون بکشید.

۱۱) مراسم و آداب خانوادگی خاصی ترتیب دهید

مراسم خانوادگی شما می‌تواند یک گردهمایی سالیانه باشد یا پیک نیک هفتگی، مهم این است که چنین برنامه‌هایی در تقویت و هم بستگی خانوادگی تاثیر فراوانی دارند.

۱۲) وقت‌شناس باشید

شاید این مورد به نظر پیش پا افتاده باشد. اما وقتی در زمانی که تعیین کرده‌اید حاضر باشید، نه تنها حس احترام دیگران را برمی انگیزید، بلکه به فرزندان و همسر خود نشان می‌دهید که چقدر برایشان اهمیت قائل هستید.

۱۳) با بزرگ‌ترها معاشرت کنید

با خواهر و برادر، بزرگ‌ترهای فامیل و دوستان نزدیک خود معاشرت کنید. حضور این افراد می‌تواند در ایجاد الگوهای مناسب در فرزندانتان بسیار موثر باشد. تحقیقات نشان داده است کودکانی که با دوستان و بزرگسالان دیگر در خانواده معاشرت می‌کنند، شادتر هستند.

۱۴) به آنها بگویید که دوستشان دارید

حتی اگر علاقه شما به همسر و فرزندانتان امری واضح باشد، آنها نیازمند شنیدن آن هم هستند، از یادآوری عشق خود به عزیزانتان غافل نشوید

مهناز جعفری