سهم ما از تقلب‌ های علمی‌

اگرچه بحث کپی‌برداری از آثار و مکتوبات علمی به امروز و دیروز برنمی‌گردد و چند سالی است که تحقیقات و رساله‌های علمی بسیاری از محققان طراز اول جهان به صورت‌های مختلف جعل شده‌اند، …

اگرچه بحث کپی‌برداری از آثار و مکتوبات علمی به امروز و دیروز برنمی‌گردد و چند سالی است که تحقیقات و رساله‌های علمی بسیاری از محققان طراز اول جهان به صورت‌های مختلف جعل شده‌اند، اما به کمک نرم‌افزار eTBLAST که توسط گروهی از محققان مرکز پزشکی دانشگاه تگزاس طراحی شده، بار دیگر بحث تقلب‌های علمی داغ شده است.

در این میان اگرچه فهرست طولانی از تقلب‌ها و دزدی‌های علمی از آثار تالیف شده علمی و تحقیقاتی به چشم می‌خورد اما متاسفانه بنابر جدیدترین گزارش نشریه نیچر، از میان مقالات کپی‌برداری شده در دنیا که از سوی پایگاه اطلاعاتی شناسایی آثار کپی‌برداری و تقلب‌های علمی موسوم به Deja Vu منتشر شده است بسیاری از موارد به وبلاگ‌ها و گروه‌های فارسی‌زبان در ایران تعلق دارند.

هرچند که مطالعات نشان می‌دهند کپی‌برداری از آثار علمی و تحقیقاتی با درجات مختلفی صورت می‌گیرد، با این حال محققان دانشگاه تگزاس مدعی هستند که در فاحش‌ترین کپی‌برداری توسط ایرانیان، بالغ بر ۸۵ درصد مقاله متعلق به ۵ مقاله دیگر از سایر محققان بوده که از هریک بین ۵ تا ۳۰ درصد کپی‌برداری شده و گویی مقاله، تکه‌های به هم وصل شده از تحقیقات سایر محققان بوده است.

البته به اعتقاد بسیاری از کارشناسان به نظر نمی‌رسد از تعداد کل مقالاتی که توسط اعضای هیات علمی و دانشگاهیان کشور ما در مجلات بین‌المللی منتشر می‌شود، تعداد زیادی تقلب علمی باشند و نباید به دلیل تعداد اندک این موارد، کل تولیدات علمی و پایان‌نامه‌ها را زیر سوال برد. آنچه اهمیت دارد، این نکته است که هرچند تعداد این‌گونه مقالات جعل شده کم باشد و اسم دانشمندنماهای زیادی از کشورهای مختلف جهان در فهرست طولانی پایگاه اطلاعات Deja Vu آمده باشد؛ اما گزارش نیچر نشان می‌دهد که اولا در این زمینه، ما سهم قابل توجهی داشته‌ایم و دوما تعداد کم یا زیاد تقلب‌های برملا شده نمی‌تواند قبح عمل را از بین ببرد.

بهاره صفوی