یکشنبه, ۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 26 January, 2025
مجله ویستا

عصر تلویزیون های دیجیتالی و پخش برنامه های تلویزیونی به صورت دیجیتال DVB


عصر تلویزیون های دیجیتالی و پخش برنامه های تلویزیونی به صورت دیجیتال DVB

با راه اندازی شبکه های پخش دیجیتالی برنامه های تلویزیونی, نسل جدیدی از تلویزیون های آنتن سرخود پا به عرصه وجود گذاشته اند

با راه‌اندازی شبکه‌های پخش دیجیتالی برنامه‌های تلویزیونی، نسل جدیدی از تلویزیون‌های آنتن سرخود پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. این تلویزیون‌ها قادر هستند که در همه جای خانه، حتی در باغ و فضای باز فقط با یک آنتن معمولی، بدون در نظر گرفتن جهت خاصی برای آنتن، برنامه‌های مختلف تلویزیونی را دریافت کنند.

قدم نهادن به دنیای تلویزیون‌های دیجیتالی، قابل مقایسه است با گذار از دوران صفحات گرامافونی به دوران دیسک‌های موزیک‌ CD، تولید دیجیتالی برنامه‌های تلویزیونی جدید از آنجا آغاز می‌شود که به‌وسیله یک دوربین فیلمبرداری دیجیتالی، صحنه‌ها فیلمبرداری می‌شوند که به معنای آن است که صدا و تصویر هرکدام به‌صورت دیجیتال (رقم صفر و یک) ضبط می‌شوند و به همین ترتیب در ادامه خود از مرکز فرستنده تلویزیونی، صدا و تصویر به‌صورت دیجیتالی پخش می‌شوند.

از اینجا به بعد فقط تلویزیون‌هائی قادر هستند این برنامه‌ها را دریافت کنند که به گیرنده‌های دیجیتالی مجهز باشند، تا بتوانند صدا و تصویر را همانطور که قبلاً به‌صورت دیجیتال کدگذاری شده‌اند (Coding)، به‌صورت اولیه‌شان برگردانند (Decoding)، این عمل به‌وسیله دستگاهی به‌نام "دی کدر Decoder" انجام می‌شود. بیش از ده‌ها سال است که برنامه‌های تلویزیونی فقط از طریق آنتن‌های فرستنده و یا کابل‌های تلویزیونی، پخش می‌شده که نوع امواج ارسالی، تاکنون آنالوگ بوده است. مانند سیستم‌های پال در اروپا، سکام در ایران و NTSC در آمریکا و کانادا، که برای همگی تلویزیون‌های خانگی قابل دریافت و پخش بوده است.

چون تلویزیون‌های کنونی فقط قابلیت گرفتن و پخش برنامه‌های آنالوگ را دارند، باید دستگاه کوچک جدیدی به‌نام STB ۱ به آنها وصل شود تا امکان گیرندگی برنامه‌های دیجیتالی DVB-T ۲ را نیز دارا شوند.

قیمت این دستگاه فعلاً حدود ۸۰ الی ۱۴۰ یورو می‌باشد که به زودی در تلویزیون‌های جدید، از قبل در آنها نصب شده خواهد بود. این تلویزیون‌ها و این سیستم دریافت برنامه‌ها، به ظاهر مانند تلویزیون‌های قبلی و قدیمی ۵۰ سال پیش می‌باشند که آنتنی بر پشت بام داشتند.

ولی در اصل با آنها تفاوت اساسی دارند، از جمله:

▪ تصویر با کیفیت ایده‌آل، صدای ایده‌آل مانند CD همراه با امکان پخش استریو با ۵ کانال شبیه Dolby AC۳ امکان استفاده از بخش‌های خدماتی و کاربردی مختلف مانند اینترنت و پست الکترونیکی Email امکان پخش برنامه‌های خدماتی همراه و همزمان با یک برنامه تلویزیونی مانند EPG ۵

▪ پخش برنامه‌ها با قدرت کمتر در مقایسه با سیستم پخش آنالوگ، در نتیجه مصرف برق کمتر برای مراکز فرستنده برنامه‌ها تلویزیونی.

▪ و بسیاری امکانات دیگر.

در آلمان در سال ۱۹۹۸ تصمیم به راه‌اندازی پروژه پخش برنامه‌های رادیو و تلویزیونی به‌صورت دیجیتالی، گرفته شد. اجراء این طرح بر عهده اداره مخابرات آلمان (دویچه تلکوم Deutsche Telekom) می‌باشد، که قرار است تا سال ۲۰۱۰ در سراسر آلمان تمامی پخش رادیو و تلویزیونی را به پخش دیجیتالی تغییر دهد و از آن به بعد تمامی مراکز پخش آنالوگ (سیستم‌های پخش قبلی) تعطیل خواهند شد.

از چند سال پیش در برلین برای اولین بار پخش دیجیتالی برنامه‌های تلویزیونی به‌صورت DVB-T با هشت برنامه تلویزونی، بر روی دو کانال با موفقیت شروع به‌کار کرد و تاکنون این برنامه‌ها به بیش از ۲۶ برنامه تلویزیونی گسترش یافته‌اند.

سال ۲۰۰۳، سال پخش آخرین برنامه تلویزیونی به‌صورت آنالوگ در برلین بود. بنابراین برلین، اولین شهری در جهان بود که به‌طور کلی سیستم پخش تلویزیونی خود را زا آنالوگ تغییر داد.

هم‌اکنون در بسیاری از مناطق پر جمعیت آلمان کار پخش برنامه‌های تلویزیونی به‌صورت DVB-T در دستور کار است و تا سال ۲۰۰۵ تمامی شهرهای بزرگ آلمان را می‌پوشاند. در مناطقی که هنوز سیگنال‌های DVB-T را نمی‌توانند دریافت کنند، پخش برنامه‌ها همچنان تا سال ۲۰۱۰ به‌صورت آنالوگ ادامه می‌یابد.

در بسیاری از کشورهای اروپائی، آمریکا و ژاپن نیز کار راه‌اندازی و توسعه این طرح در جریان است.

▪ پخش و دریافت دیجیتالی برنامه‌های تلویزیونی به سه طریق ممکن می‌باشد:

۱) از طریق کابل (DVB-C Cable):

بدین صورت که از مراکز فرستنده تلویزیونی به تک تک خانه‌ها کابل‌کشی می‌شود و برنامه‌ها به‌صورت سیگنال‌های دیجیتالی - الکتریکی از طریق کابل‌های مخصوص انتقال تصویر (Coaxial Cable) مستقیم به خانه‌ها منتقل می‌شود.

برای مراکز شهرها و مناطق پرجمعیت و مناطق مسکونی آپارتمانی که با کابل‌کشی کمی بتوان همزمان تعداد زیادی خانوار را تحت پوشش قرار داد، و همچنین به‌علت اینکه در شهرهای بزرگ ساختمان‌های بلند مانعی جدی برای پخش امواج تلویزیونی می‌باشند، بیشتر از این روش استفاده می‌شود.

۲

) از طریق ماهواره (DVB-S Satellite):

در این روش ابتدا از مراکز فرستنده تلویزیونی، برنامه‌ها از طریق کابل به ایستگاه‌های زمینی ماهواره‌ای منتقل می‌شوند و بعد از طریق ماهواره‌های تلویزیونی که بر روی دار زمین در حرکت هستند، نقاط مشخصی از کره‌زمین را تحت پوشش قرار می‌دهند. مصرف‌کنندگانی که تحت پوشش قرار گرفته‌اند می‌توانند با نصب آنتن‌های بشقابی، از برنامه‌های تلویزیونی دیجیتالی استفاده کنند.

این روش بیشتر برای مناطق مسکونی پراکنده و با دور از مراکز فرستنده تلویزیونی پیشنهاد می‌شود.

۳) از طریق آنتن (DVB-T (Terrestrial:

در این شیوه، از مراکز فرستنده تلویزیونی، برنامه‌ها از طریق کابل به آنتن‌های مختلفی در شهر و یا منطقه موردنظر انتقال می‌یابد. این آنتن‌های عظیم مرکزی امواج را در چندین جهت همزمان پخش می‌کنند تا منطقه موردنظر را بپوشانند. با توجه به محدود بودن قدرت پخش امواج، (برای جلوگیری از خطرات احتمالی تأثیر سوءامواج بر انسان‌ها Electro smog) این آنتن‌ها را باید در فواصل مشخصی، تکرار کرد. معمولاً پخش از طریق چندین آنتن به‌طور همزمان، باعث سایه افتادن روی تصاویر تلویزیونی و یا کلاً خراب کردن تصاویر می‌شود که برای جلوگیری از این مشکل، از تکنیک‌های بسیار پیچیده‌ای استفاده شده، که فقط در پناه فن‌آوری مدرن دیجیتالی و برنامه‌های بسیار قوی و پیچیده کامپیوتری میسر شده است.

با این روش، با داشتن یک آنتن رومیزی و اتصال آن به STB می‌توان به‌راحتی برنامه‌های تلویزیونی را که به‌صورت دیجیتالی پخش شده‌اند، دریافت کرد و در مناطقی که به‌طور کامل و قوی تحت پوشش قرار دارند، می‌توان با یک تلویزیون پرتابل در فضای باز تلویزیون تماشا کرد.

تفاوت اصلی این سه نوع پخش در روش مدوله کردن (Modulation) سیگنال‌های ارسالی می‌باشد.

برای انتقال برنامه‌های تلویزیونی به روش DVB-T می‌بایست یک آنتن مرکزی امواج را در تمامی جهات پخش کند و تلویزیون‌های دیجیتالی با آنتن سر خود و یا آنتن‌های پشت بام، می‌توانند برنامه‌ها را در فاصله حدود ۱۵۰ کیلومتری دور تا دور آنتن مرکزی دریافت کنند. دریافت بدون اشکال امواج و یا به‌عبارتی دیگر، برنامه‌های تلویزیونی، بستگی به فاصله هر تلویزیون تا مرکز پخش دارد. در حوالی مرکز پخش، تلویزیون‌ها قادر هستند در همه جا فقط با یک آنتن کوچک رومیزی و یا آنتن سرخود، برنامه‌ها را به راحتی دریافت کنند و دیگران در فواصل دورتر، با نصب آنتن ساده‌ای در فضای باز و یا بهتر از آن، بر روی پشت بامشان، می‌توانند برنامه‌های پخش شده را دریافت کنند.

در انتقال صدا و تصویر به‌صورت دیجیتالی برای تلویزیون‌های دیجیتالی با آنتن رومیزی، نوع جدیدی از مدولاسیون استفاده می‌شود که این مدولاسیون به‌طور مشخص با تمامی شرایط انتقال تصویر و صدا برای تلویزیون‌های آنتن سر خود مطابقت دارد و در نوع خود منحصر‌به‌فرد است.

این طریقه دولاسیون در مقایسه با ارسال امواج به‌صورت آنالوگ، بر کانال‌های نزدیک خود تأثیر سوء ندارد و در ارسال و پخش امواج در همه طرف، بدون به‌وجود آمدن تداخل امواج و سایه انداختن امواج بر هم عمل می‌کند و همچنین، همه گیرنده‌ها بدون جهت‌یابی خاصی برای آنتن‌هایشان می‌توانند برنامه‌های تلویزیونی دیجیتالی را با کیفیت بالائی دریافت کنند.

بخش برنامه‌های تلویزیونی به‌صورت دیجیتالی، شروعی است برای فن‌آوری تلویزیون‌های همراه (Mobile Television)، همانطور که هم‌اکنون در هر اتومبیل می‌توان به سادگی به رادیو گوش داد، به زودی باید انتظار تلویزیون را در هر اتومبیلی داشته باشیم. کارخانجات اتومبیل‌سازی مرسدس‌بنز (Daimler Chrysler) و ب - ام - و (BMW) مدت‌ها است که با این طرح مشغول هستند. البته با در نظر گرفتن این نکته که، به‌‌محض حرکت اتومبیل، مانیتور تلویزیون جلوی راننده خاموش می‌شود ولی سرنشینان صندلی عقب می‌توانند همچنان برنامه تلویزیونی خود را در حین حرکت هم پی‌گیری کنند.

● تلویزیون همراه DVB-T Mobile

بخش برنامه‌های تلویزیونی به‌صورت دیجیتال، شروعی است برای فن‌آوری تلویزیون همراه (Mobile-TV)

با توجه به خصوصیات پخش دیجیتال برنامه‌های تلویزیونی از طریق DVB-T، می‌توان به زودی در اتومبیل، در حین حرکت و مسافرت، برنامه‌های دلخواه تلویزیونی را تماشا کرد.

ولی پخش DVB-T تازه شروی برای این‌کار است و هنوز به‌راحتی و به سادگی نمی‌توان از Mobile-TV صحبت کرد.

جدیداً کامپیوترهای کیفی (Laptop/ Notebook) که به بازار می‌آیند مجهز به یک گیرنده تلویزیونی هستند، به‌طوری که در مناطقی که بخش برنامه‌ها به‌صورت DVB-T است، به‌راحتی می‌توان با آن برنامه‌های رادیوئی و تلویزیونی را دریافت کرد و از آنجائی‌که این برنامه‌ها به‌صورت دیجیتال هستند می‌توان آنها را بر روی کامپیوتر و یا CD/DVD ضبط کرد.

استفاده از تلویزیون در اتومبیل با توجه به ارتفاع پائین اتومبیل نسبت به ساختمان‌های اطراف، دیوارهای ضخیم و ساختمان‌های بلند در شهرها و همچنین با توجه به حرکت اتومبیل و تغییر مدام موقعیت‌های مکانی آن، بدون اشکال نخواهد بود و تصویر تلویزیون در مواردی، صامت و یا شکسته و یا قطع و وصل خواهد بود. حرکت سریع اتومبیل و جابه‌جائی سریع آن دریافت یک تصویر کامل و سالم و یا شفاف را غیرممکن می‌سازد.

تحقیقات بسیاری در آلمان در عرصه ”تلویزیون در اتومبیل“ انجام شده که در آن از چند گیرنده (Tuner و چند آنتن به‌طور همزمان، برای فقط یک تلویزیون استفاده می‌شود).

با وجود نتایج موفقیت‌آمیز تحقیقات انجام شده، ولی بنا بر دلایل مختلفی از جمله مشکلات اقتصادی و گسترده نبودن شبکه DVB-T در همه‌جا، این فناوری جدید هنوز در اتومبیل‌ها به‌کار بسته نشده است.

کارخانه تلویزیون‌سازی گروندیگ (Grundig یک تلویزیون مخصوص اتومبیل (Car-TV(۲ عرضه کرده که امکان دریافت DVB-T را به‌راحتی دارد. در این تکنیک از سیستم ترکیبی (۳) ”چند آنتن - چند تیونر“ استفاده شده است.

این مدل Car-TV تمامی آزمایشات سخت خود را پشت سر گذاشته و تمامی مشکلات ذکر شده در بالا را، با تدابیر زیرکانه‌ای حل کرده است. اکنون به‌راحتی می‌توان آن را به‌عنوان یک تلویزیون کامل در اتومبیل، نصب کرد.

این تلویزیون‌ها همچنین قابلیت دریافت برنامه‌های فرستنده‌های قدیمی آنالوگ (مانند RAL,SECAM,NTSC و غیره) را دارند. این تلویزیون‌ها دو نیونر و چهار آنتن میله‌ای دارند. یک آنتن در جلو، دو تا در عقب و یکی در شیشه بغل نصب می‌شود. به‌وسیله این چهار آنتن می‌توان تمامی امواج را به‌طور کامل دریافت کرد و به دو تیونر رساند. در آزمایشی که در برلین انجام شده، این سیستم توانسته در اتومبیل در حال حرکت، تمامی ۳۰ کانال تلویزیونی برلین را با تصاویر شفاف دریافت کند.

این تلویزیون‌ها که با برق ۱۲ و ۲۴ ولت کار می‌کنند مشکلی برای نصب در اتومبیل، اتوبوس و یا کامیون ندارند با این شرط که صفحه تلویزیون جلوی راننده (Monitor) فقط در صورت کشیدن ترمز دستی، سیگنال‌های تلویزیونی را دریافت می‌کند و در هنگام دنده عقب رفتن، دوبینی که در عقب اتومبیل نصب شده (مثلاً در صندوق عقب)، به راه می‌افتد و مانیتور جلوی راننده، فضای عقب اتومبیل را مثلاً جهت راحت پارک کردن، نشان می‌دهد.

به این مانیتور می‌توان CD/DVD-Player و یا سیستم راهبری اتومبیل (Navigation System) را نیز وصل کرد. مانیتور این Car-TV را می‌توان همچنین به تلفن همراه و رادیو وصل کرد و صدای کاملاً رسا و واضح رادیو را دریافت کرد و در صورت زنگ زدن تلفن، صدای رادیو و یا تلویزیون قطع و صدای تلفن، پخش می‌شود.

این سیستم و تیونرهای آن، قادر به دریافت تمامی طیف برنامه‌های رادیوئی و تلویزیونی دیجیتال و آنالوگ هستند.

Car-TV مذکور که به چهار آنتن و دو گیرنده مجهز است، در اتومبیلی با سرعت ۱۸۰۰ کیلومتر نیز آزمایش شده و توانسته تصاویری شفاف بدون قطع و وصل، ارائه دهد که با Car-TV یک آنتن و یک تیونر دیدن این تصاویر ممکن نبود.

قیمت این تلویزیون فعلاً حدود ۱۰۰۰ یورو می‌باشد که در مقایسه با بهاء اتومبیل‌های مدل بالا، ناچیز است. ولی امیدواریم که در آینده‌ای نه چندان دور، هر اتومبیلی یک Car-TV مثل رادیو معمولی کنونی، داشته باشد و تماشای تلویزیون، همانند رادیو در اتومبیل و یا اتوبوس، تماشای تلویزیون می‌تواند کمکی برای فراموشی گذر زمان باشد.

مهندس شهریار آزادگان