چرا پانکراس ملتهب می‌شود؟

پانکراس یا لوزالعمده عضوی حیاتی است که در قسمت بالا و عقب شکم واقع و از سه قسمت سر، تنه و دم تشکیل شده است. قسمت سر در قوسی از اثنی‌عشر قرار گرفته و ترشحات خود را همراه ترشحات صفرا …

پانکراس یا لوزالعمده عضوی حیاتی است که در قسمت بالا و عقب شکم واقع و از سه قسمت سر، تنه و دم تشکیل شده است. قسمت سر در قوسی از اثنی‌عشر قرار گرفته و ترشحات خود را همراه ترشحات صفرا که از کبد به وسیله مجرای صفراوی خارج می‌شود، به داخل دوازدهه می‌ریزد.

لوزالمعده حاوی سلول‌هایی است که در داخل آنها آنزیم‌های لازم برای هضم مواد غذایی ساخته و ذخیره می‌شود. علاوه بر آن، سلول‌های دیگری به صورت جزایری به نام جزایر لانگرهانس ترشح‌کننده انسولین و سایر هورمون‌های تنظیم‌کننده قند هستند. آنزیم‌های لازم برای هضم مواد غذایی که انواع زیادی دارند، به صورت غیرفعال و در داخل کیسه‌هایی میکروسکوپی ذخیره شده و پس از خوردن غذا به وسیله محرک‌های عصبی و شیمیایی به داخل دوازدهه ریخته و در آنجا به وسیله موادی که از جدار روده آزاد می‌شوند و محیط قلیایی که به وسیله ترشحات صفرا ایجاد می‌شود، به صورت فعال درآمده و شروع به هضم مواد غذایی می‌کنند. در صورتی که این آنزیم‌ها در داخل بافت پانکراس فعال شوند، شروع به از بین بردن و هضم بافت خود پانکراس کرده که به اصطلاح پانکراتیت نامیده می‌شود و بر حسب عامل ایجاد کننده و شدت آن ممکن است خفیف و گذرا و یا شدید و کشنده باشد. عواملی که التهاب حاد لوزالمعده را موجب می‌شوند شامل اشکالات مادرزادی، عفونت‌های ویروسی، ضربه‌های شکمی، الکل، سنگ‌های صفراوی، افزایش چربی خون، بعضی داروها و برخی عوامل دیگر هستند. علایمی‌چون درد شکم، تهوع و استفراغ از علایم اولیه پانکراتیت حاد می‌باشند. با مراجعه به پزشک و معاینه، آزمایش‌های لازم، رادیوگرافی، سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، آندوسکوپی می‌توان تشخیص را مسجل کرده و شدت بیماری را تعیین و درمان طبی و یا جراحی را انجام داد. در مواردی که اشکالات آناتومی‌، مصرف الکل طولانی مدت و یا سنگ‌های صفراوی مکرر عامل باشند، نسج پانکراس به تدریج از بین رفته و پانکراتیت مزمن ایجاد می‌شود که براساس شدت موجب علایمی ‌چون درد شکم پس از خوردن غذا، اسهال طولانی مدت ناشی از هضم نشدن مواد غذایی، کاهش وزن و حتی در موارد شدید‌تر افزایش قند می‌شود. سرطان پانکراس ممکن است به دنبال پانکراتیت مزمن ایجاد شود و یا خود عامل پانکراتیت حاد باشد. عوامل دیگری چون الکل، سیگار و برخی مواد سمی‌ و شیمیایی را می‌توان جزو علل سرطان لوزالمعده به حساب آورد. علایمی‌ مثل درد شکم، لاغری و زردی از علایم سرطان پانکراس می‌باشند. با مراجعه به پزشک و انجام معاینات لازم و سپس سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی و آزمایش خون تشخیص داده می‌شود و وسعت و انتشار به سایر نواحی اطراف ویا نواحی دورتر مشخص شده و تصمیم مناسب درباره قابل عمل بودن و نوع عمل گرفته می‌شود. اغلب بیماران مبتلا دیر مراجعه می‌کنند و یا پزشکان دیر تشخیص می‌دهند بنابراین اغلب موارد بیماری پیشرفته و غیرقابل درمان می‌باشد و درمان بیشتر جنبه تسکینی دارد.