مرگ پرفروغ پوران فرخزاد

دی ماه برای فرخ زادها ماه آغازاست و پایان ماه آغاز است چون فروغ, اولین ستاره هنری شان در این ماه متولد شد و ماه پایان است چون پوران, آخرین عضو خانواده هنرمندشان در این ماه چشم از جهان فرو بست,آن هم درست یک روز پس از تولد فروغ روز نهم دی ماه پورانی از دنیا رفت که سال هاست دنیای فروغ از دریچه نگاه و کلمات او معرفی می شود

دی ماه برای فرخ زادها ماه آغازاست و پایان.ماه آغاز است چون فروغ، اولین ستاره هنری شان در این ماه متولد شد و ماه پایان است چون پوران، آخرین عضو خانواده هنرمندشان در این ماه چشم از جهان فرو بست،آن هم درست یک روز پس از تولد فروغ. روز نهم دی ماه پورانی از دنیا رفت که سال هاست دنیای فروغ از دریچه نگاه و کلمات او معرفی می شود.

هرجا که قرار بود توضیحی یا صحبتی از فروغ باشد،بی شک پوران اولین مرجع برای رجوع و پرسش از اصل ماجرا بود. در و دیوار خانه اش پر بود از قاب عکس های خواهرش و آرشیو قوی و قابل اعتنایی از آنچه در مورد او در رسانه ها چاپ شده بود را در طبقه بالای کمد خانه اش داشت.

خواهر بزرگ تر در این سال های بودنش همواره جور رفتن زودهنگام خواهر کوچک تر را کشید.جورکشیدنی که گاهی برایش خسته کننده و ملال آور می شد و گاهی شیرین و پرخاطره:«گاهی وقت ها از بس تلفن زنگ می خورد احساس جنون به من دست می دهد، با من جوری رفتار می کنند مثل اینکه من خواهرم هم هستم. یعنی من همیشه فکر می کنم که من حق ندارم که جای آن ها حرف بزنم! زنگ می زنند و می پرسند، چرا فروغ این را گفته، چرا بهمان کار را کرده! خب این را فروغ باید جواب بدهد، من که فروغ نیستم، در عین حال فروغ هم هستم من، هم افتخار آن ها را دارم، هم گاهی بی نهایت اندوهگین و خسته ام!».

دنیای متفاوت خواهران

پوران تنها دوسال از فروغ بزرگ تر بود. اما فاصله زمانی کوتاه تولدشان دلیل نمی شد تا فاصله دنیاهایشان هم همین قدر کم و نزدیک باشد.پوران دختر آرام خانواده بوده و فروغ آن قطب شیطنت خانه. خواهرانگی هایشان تا سال ها استوار بوده با مشترک های بسیار در نگاه شان، اما یک جایی به بعد هرروزی که گذشته فاصله ای شده میان عقایدشان.

با وجود تمام این فاصله ها اما کجا می توان رابطه خواهری را انکارکرد؟:«من و فروغ در کودکی نقطه مقابل یگدیگر بودیم ، من یک سال از فروغ بزرگ تر بودم ، اما او بسیار پر حرکت و شیطان و نا آرام بود .

عجیب آزارم می داد و یادم هست که یک روز چنان گازم گرفت که هنوز جای آن گاز بر تنم مانده است . تا 13 یا 14 سالگی ، تا سن بلوغ اصلا با یکدیگر نمی ساختیم و لحظه ای از سوء تفاهم ها و نزاع ها آرام نبودیم . اما وقتی بالغ شدیم ناگهان هر دو دچار تغییرات شگرفی شدیم ، فروغ آرام و گوشه گیر ،خاموش و متفکر شده بود و من شیطان و پرحرکت و ناآرام؛ و البته او پس از بلوغ حالتی یکنواخت و ثابت نداشت .

گاهی بسیار سخت آرام و مهربان بود و گاه وحشتناک ناسازگار می شد. وقتی کم کم پسرها برای ما مساله شدند حسادت پنهانی و تلخی میان ما به وجود آمد .

من آن وقت ها نمی دانستم برای چه ؟ یک سال پیش از مرگ فروغ، یک روز عصر او به منزل مان آمد و ضمن حرف های مختلف پرسید: پوران! فلان پسر همسایه که الان پزشک حاذقی شده خاطرت هست . گفتم : بله فروغ جان ، چطور مگه ؟ گفت : در روزگار بچگی مثلا من عاشقش شده بودم ... می خندد ... ولی اون نگاهش همیشه به تو بود . اون وقت ها توی عالم بچگی من شب های زیادی برای اون گریه کردم، و فروغ می خندد ».

خواهر بزرگ تر ، شاعر و پژوهشگر

نکته قابل توجه زندگی پوران این است که او شاعر، نویسنده و پژوهشگر بود اما مانند تمام افرادی که هنرشان تحت نام فامیلی شان قرار می گیرد همواره تحت الشعاع نام «فروغ» بود. خودش در این باره گفته:« شعرهای من در مجله فردوسی چاپ می شد، اما خود من چندان اعتقادی به آن شعرها نداشتم، از همین رو کتاب شان نمی کردم. فروغ نامی در شعر برآورده بود، و من ابا داشتم که بخواهم در حوزه فعالیت او قدم بردارم.

البته هستند کسانی که بی انصافی می کنند و هنوز می گویند، من از نام فروغ استفاده کردم در حالی که حیطه کارهای ما با هم کاملا متفاوت است یعنی آثار من در حوزه تاریخ، هیچ ربطی به خواهرم ندارد!

من هیچ وقت منکر نام خانوادگی و تاثیر آن بر شکل گیری شخصیت و روند زندگی ام نیستم، اما قائل به این هم هستم که مقایسه، کار غلطی است، ما سه نفر، با توانایی ها، استعدادها و علایق مختلف بودیم و هر کدام مان به سطحی از موفقیت دست پیدا کردیم، حالا بحثی در این نیست که فروغ به واسطه نبوغ بی حد و حصر و تجربه های جسورانه اش متفاوت تر از ما بود و به سطح بالاتری از شهرت و محبوبیت دست یافت و هم او باعث سربلندی و افتخار من بود».

تلاش مادرانه یک خواهر

آخرین بازمانده فرخزادها سال ها در سکوت ماند و این اواخر تنها کارش شده بود حفاظت و حراست از میراث معنوی فروغ. اگرچه خودش در مصاحبه هایش عنوان کرده بود که جهان بینی و نگاهش با فروغ متفاوت بوده اما هرباری که حاشیه یا جنجالی علیه فروغ راه می افتاد با تمام وجود سعی می کرد که آن را برطرف و از خواهرش دفاع کند.

پوران اگرچه در تولد، فاصله زمانی چندانی با فروغ نداشت اما در این سال ها به معنای واقعی برای فروغ مادری کرد و تا آنجا که می توانست اجازه نداد حواشی بی اساسی را به زندگی فروغ بچسبانند. حتی در آخرین مورد از این جنجال ها که در خصوص چاپ نامه فروغ به پا شده بود با تمام توان ایستاد و شفاف سازی کرد.

در خصوص ماجراهای مربوط به غسل دادن فروغ و در حالی که گلستان، بنا را به روال این سال ها به سکوت در مورد فروغ گذاشته بود، این پوران بود که یک تنه پاسخ می گفت که خیلی از مطالب درمورد خواهرش درست نیست.

رویکردش نسبت به تمام حواشی اخلاقی علیه فروغ هم همین بود، قاطع می گفت که خواهرش هیج وقت معتاد نبوده و فقط سیگار می کشیده ؛آن هم خیلی کم.می گفت رسانه ها در حق خواهرش کم لطفی کرده اند و با همین حواشی او را راهی آسایشگاه روانی کرده بودند.

چندوقتی بود که مریضی خانه نشین اش کرده و درد امانش را بریده بود.

کم حوصله شده بود و خیلی تمایلی به همان گفت وگو های همیشگی هم نداشت: « من مرگ تمام اعضای خانواده ام را دیده ام و امروز تنهاتر از هر زمانی هستم، سخت است! از این جهت که به تنهایی باید بار همه چیز را به دوش بکشم، واقعا برخی مواقع که چشمانم را می بندم نمی توانم باور کنم که هیچ کسی همراهم نیست...

اما شیرینی های خاص خود را هم دارد، یعنی فکر می کنم ما سه نفر یک نفر هستیم، دنبال هم ایم، مثل «ساری» که باید سه تکه مان را با هم یکی کنند تا چیز واحدی درست شود». سرانجام بعد از چند روز تحمل کما،صبح پنج شنبه نهم دی ماه، پوران فرخزاد در بیمارستان ایرانمهر بر اثر ایست قلبی درگذشت.حالا خانه فرخزادها در امیریه وارث معنوی هم ندارد و باغچه خانه ای که روزگاری محل شعرخوانی دوخواهر بود برای همیشه تنها و پازل سه تکه بامرگ تکمیل شد.

خواهران غریب

وحید کوثری - شاید زمانی که در بیمارستان ایرانمهر بستری بود، کمتر کسی از این واقعه باخبر شد. حتی ادبیاتی ها هم توجه خاصی به این موضوع نداشتند. همه در گیرودار سالگرد تولد فروغ بودند، غافل از اینکه فردی از خانواده فرخزاد هنوز زنده است؛ و البته در حالت احتضار.

سالگرد فروغ گذشت و همه خوشحال از نوشته ها و مراسم ها و یادبودها؛ اما بیمارستان ایرانمهر خبر دیگری داشت؛ ساعت ۹ صبح روز پنج شنبه ۹ دی، خواهری غریب برای همیشه به خواهرش پیوست.

پوران فرخزاد، خواهر بزرگ تر فروغ و کوچک تر فریدون، شاید در سکوت خبری و در سایه تشییع پیکر دنیا فنی زاده درگذشت.

همان قدرکه فروغ در ادبیات ما نشان زنان شاعر بود، او بیرون از گود به ستایش فروغ پرداخته بود.

متولد نوشهر در۲۰ بهمن۱۳۱۱ ، عاشق فروغ، مغفول و درمانده، خسته از مقایسه های بجا و نابجا، دلسرد و سرخورده از مسئولان وقت وزارت ارشاد برای مجوز ندادن به دو مجموعه اش؛ باران دیگر آبی نیست و مهره مهر، وامدار نام خانوادگی اش؛ فرخزاد، دلزده از نگاه سیاه ادبیاتی های نوظهور به خانواده اش، دلخور از حرف های تازه در مورد فروغ، از دنیا رفت. رفت و تمام خاطرات فرخزادها را تمام و کمال با خود برد.تمام عمر ادبی خود را صرف شناخت زنان ادیب و فرهیخته به ادبیات بی وفای ایران کرد. کارنمای زنان کارای ایرانی را با قلمی زیبا و چشمانی اشکبار نوشت؛ نشان زن در آثار شاملو (مسیح مادر) و سپهری (زن شبانه موعود) را به ما یادآوری کرد؛ مجموعه های داستانی و اشعارش را برای ما باقی گذاشت و غریبانه در کنار فروغ آرام گرفت.

از اوپرسیده بودم کدام یک از شعرهای فروغ را بیشتر دوست داری؟ پاسخ داد:

« و این منم، زنی تنها در آستانه فصلی سرد»

روحت شاد، بانوی غریب

روزنامه قانون