محدودیت های ضروری

توضیحات یک کارشناس درباره زمان بیرون ماندن نوجوانان

آیا می‌توانیم نسبت به نوجوان‌هایمان و بیرون ماندن شان از خانه بی‌تفاوت باشیم؟ سه سوال کلیدی در این زمینه وجود دارد که با یکی از اعضای هیات‌مدیره انجمن جامعه‌شناسی ایران در میان گذاشته‌ایم به این امید که پاسخ شما در این میان باشد...

مراقب باشید که قانون‌هایی که برای نوجوان‌هایتان وضع می‌کنید، از شناخت واقعی شما از عناصری که در این گفت‌وگو درباره‌شان صحبت شده، ریشه بگیرند و نه از ترس شما از اجتماع.

آیا برای بازگشت نوجوان‌ها به خانه باید محدودیت‌هایی وضع شود؟ و این محدودیت‌ها بر چه اساسی ایجاد می‌شود؟

ایجاد محدودیت در ساعت غیبت از خانه مختص خانواده‌های ایرانی نیست و در کشورهای دیگر نیز والدین بر رفت و آمد و بازگشت فرزندانشان به خانه در ساعاتی که مقرر کرده‌اند اعمال نظر می‌کنند، و این توجه و نظارت بخشی از وظایف فرزندپروری به حساب می‌آید. چنانچه در این امر کوتاهی صورت بگیرد، حتی ممکن است والدین در همه جای جهان متهم شوند به این که در تربیت کودکانشان «غفلت» ورزیده‌اند و کوتاهی کرده‌اند. در کشورهای غربی، این نظارت تا زمانی که فرزندان نوجوان هستند تداوم می‌یابد و از سنین جوانی، فرزندان این اختیار عمل را پیدا می‌کنند که حتی منزل محل سکونت خود را از منزل والدین‌شان جدا کنند چرا که این باور به وجود می‌آید که در چنین سنی، فرزندان صلاحیت لازم برای محافظت از خویش را پیدا کرده‌اند و می‌توانند مستقل زندگی کنند. در ایران نظارت والدین بر فرزندان تا دوره‌ای طولانی‌تر، یعنی تا پیش از پذیرفته شدن در دانشگاه یا ازدواج فرزندان تداوم می‌یابد. عملا ساعت معمول و مشخصی برای بازگشت فرزندان به منزل وجود ندارد و این ساعت‌های قراردادی (میان والدین و فرزندان) می‌تواند بر حسب دختر یا پسر بودن فرزندان، پایگاه اقتصادی اجتماعی والدین، منطقه مسکونی اعم از شهری یا روستایی بودن، یا بالا یا پایین شهر بودن از نظر موقعیت رفاهی منطقه، ویژگی‌های مذهبی یا قومیتی خانواده‌های مربوطه تفاوت‌های آشکار داشته باشد. در این زمینه استاندارد مشخصی وجود ندارد و تنوع زیادی مشاهده می‌شود.

با نبودن زمان مشخص در میان خانواده‌ها، این مشکل پیش می‌آید که دوستان فرزندشان زمان بیشتری اجازه بیرون ماندن دارند و نوجوان موردنظر با محدودیت متفاوتی روبرو شده است.

تعیین مرزهای زمانی باید با توافق فرزندان با والدین صورت بگیرد و زمانی که فرزندان با استدلال والدین مواجه باشند و ارزش‌های والدین با فرزندان نزدیک باشد، فشارهای بیرونی مانند این که رویه‌های رفتاری در سایر خانواده‌ها چگونه است، نمی‌تواند تاثیر زیادی بر تغییر رفتار و رویه مرسوم داشته باشد. مهم این است که میان والدین و فرزندان درک متقابل و پذیرش توام با رضایت در خصوص زمان‌های مورد توافق با رعایت احترام متقابل شکل گرفته باشد.

خانواده‌ها چه راهکارهایی می‌توانند به نوجوانشان آموزش بدهند تا با امنیت بیشتر در ساعت‌های بیشتری بیرون از خانه بمانند؟

به نظر من مهم‌ترین مساله در ارتباط صحیح میان والدین و فرزندان این است که گفت‌وگوی منطقی و بالغانه میانشان شکل بگیرد و مسوولیت‌پذیری را در فرزندان تقویت کنند و اعمال محدودیت‌ها یا قرارهای زمانی به شکلی جا بیفتد که فرزندان اهمیت تامین امنیت و مخاطرات احتمالی که تهدیدشان می‌کند دریابند و در خصوص محافظت از خویش، مشتاقانه با نگرانی‌های منطقی والدینشان و هشدارهایی که می‌دهند همدلی داشته باشند. دستیابی به این همدلی به زبان زور و فشار حاصل نمی‌شود و مستلزم ایجاد فضای اعتماد و اطمینان و صداقت متقابل است. نوجوانان لازم است دریابند که والدینشان در جبهه‌ای مشترک با ایشان برای حمایت و محافظت از ایشان ایستاده‌اند و به همین خاطر است که تذکراتی می‌دهند و مرزهایی مشخص می‌کنند. نباید والدینشان را در جبهه مقابل تصور کنند تا فضای مفاهمه و دوستی والدین و فرزندان تقویت شود و همکاری و همدلی بهتری فراهم شود.

شیرین احمدنیا

مدیر گروه جامعه‌شناسی پزشکی و سلامت

عضو هیات مدیره انجمن جامعه‌شناسی ایران