خلاء گفتمان در جهت گیری سیاست خارجی نامزدهای انتخاباتی

باوجود این كه گروه های سیاسی و نیروهای انتخاباتی از واژه های جدیدی برای تهییج افكارعمومی جامعه استفاده می كنند, اما در حوزه سیاست خارجی این پرسش وجود دارد كه آنان چه الگویی را در رفتاربین المللی فرا روی خود قرار می دهند جهت گیری سیاست خارجی ایران چه ضرورت هایی را پیگیری می كند مدل رفتاری كاندیدا در حوزه بحران های منطقه ای و بین المللی كدام است

شكل بندی قدرت سیاسی در ساختار داخلی ایران، نشانه هایی از تغییر را به نمایش گذاشته است. در این روند شاهد ظهور نیروهای جدیدی در عرصه رقابت های انتخاباتی هستیم. هر یك از احزاب و گروه های سیاسی تلاش پایان ناپذیری را برای پیروزی در انتخابات به انجام می رسانند. ادبیات سیاسی جدیدی در حال شكل گیری است. نیروهای نوظهور تلاش دارند تا افكار عمومی را در كنترل خود قرار دهند. برای فعال سازی افكارعمومی ، ادبیات سیاسی جدیدی شكل گرفته است. این امر نشان می دهد كه در این دوره از رقابت های انتخاباتی می توان نهادهایی از انعطاف پذیری ساختاری را مشاهده نمود. انعطاف پذیری به مفهوم پذیرش ادبیات ، رویكردها و قالب های فكری است كه در عرصه اجتماعی وجود دارد، اما به گونه ای تدریجی وارد بدنه ساختار سیاسی كشور می شود. این امر می تواند نشانه هایی از همكار ی گرایی در رفتار انتخاباتی و همبستگی ساختاری را فراهم آورد.

گروه های سیاسی تلاش دارند تا الگوی رفتاری خود را براساس حداكثرسازی مشاركت انتخاباتی سازماندهی نمایند.

فعال شدن كاندیدای جدید، عرصه رقابت های سیاسی را دگرگون نموده است. نیروهای سیاسی نوظهور از واژه هایی بهره می گیرند كه نشانه های تغییر در «متغیرهای الگویی و رفتاری» در نظام سیاسی را به نمایش می گذارد. این امر بیانگر آنست كه گروه های سیاسی در صدد می باشند تا اعتماد سطح فراگیرتری از جامعه را به دست آورند. این امر مبتنی بر نشانه های تحرك سیاسی برای تاثیرگذاری برمعادله قدرت است.

باوجود این كه گروه های سیاسی و نیروهای انتخاباتی از واژه های جدیدی برای تهییج افكارعمومی جامعه استفاده می كنند، اما در حوزه سیاست خارجی این پرسش وجود دارد كه آنان چه الگویی را در رفتاربین المللی فرا روی خود قرار می دهند؟ جهت گیری سیاست خارجی ایران چه ضرورت هایی را پیگیری می كند؟ مدل رفتاری كاندیدا در حوزه بحران های منطقه ای و بین المللی كدام است؟به این ترتیب نشانه های ابهام در رفتار انتخاباتی كاندیدا در حوزه سیاست خارجی وجود دارد. برخی از آنان صرفا براین امر تاكید داشته اند كه درصدد تغییر در معادله رفتاری ایران با امریكا هستند. به كارگیری چنین واژه های كلی كه ماهیت انتزاعی دارد بیان گر آن است كه این افراد در حوزه سیاست خارجی از قالب های گفتاری و ادبیات تنظیم شده در حوزه روابط دو جانبه و چند جانبه برخوردار نیستند. این امر به مفهوم آن است كه تیم های انتخاباتی كاندیدا نیاز قابل توجهی به تنظیم سیاست خارجی دارند. تا كنون بسیاری از جلوه های رفتاری و ادبیات سیاسی كاندیدا مربوط به حوزه سیاست داخلی بوده است. این امر از یك سو به افزایش سیاست زدگی منجر می شود و از سوی دیگر زمینه های لازم برای خلاء گفتاری و گفتمانی در سیاست خارجی را بوجود می آورد. در این ارتباط ضرورت های منافع و امنیت ملی كشور ایجاب می كند كه كاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تاكید موثری نسبت به موضوع سیاست خارجی داشته باشند.سیاست خارجی در ادبیات انتخاباتی كاندیدا از این جهت دارای اهمیت است كه شكل های متنوعی از بحران های سیاست خارجی فرا روی كشور است.در دوران موجود، سطح تهدیدات و آسیب پذیری های داخلی بسیار محدود بوده و به عنوان عامل فرعی در اعمال تهدیدات است. در حالی كه حوزه های مربوط به فرآیند های بین المللی و منطقه ای، نشانه هایی از تهدید همچنین تصاعد تهدیدات را به نمایش گذاشته است. در این شرایط ضرورت های استراتژیك ایجاب می كند كه كاندیدای انتخابات ریاست جمهوری نسبت به شرایط سیاسی آینده و همچنین تهدیدات فراروی كشور اطلاع بیشتری داشته و برنامه هایی را برای مقابله با تهدیدات بین المللی مورد توجه قرار دهد. این گونه از رفتار انتخاباتی از اصالت بیشتری برای تامین منافع ملی دارا بوده و از سوی دیگر می تواند فضای بین المللی را در سال های آینده به گونه ای مطلوب تری تبیین نماید.برای غلبه بر ابهام های انتخاباتی در حوزه سیاست خارجی، می توان اصلی ترین موضوعات و جهت گیری های رفتاری بازیگران موثر در سیاست بین المللی را مورد شناسایی قرار داد. این امر به مفهوم آن است كه سیاست خارجی نه تنها به عنوان یكی از شاخص های اصلی رفتار محسوب می شود، بلكه به معنای توجه به ضرورت های امنیت ملی كشور نیز خواهد بود. در این رابطه لازم است تا الگوهای زیر در حوزه سیاست خارجی كشور توسط كاندیدای انتخاباتی وستادهای آنان مورد توجه قرار گیرد.

۱- تبیین شرایط بین المللی

تاكنون هیچ یك از كاندیدا تببین دقیقی از سیاست بین المللی را عرضه نكرده اند. زمانی كه هر یك از كاندیدا اعلام می كند كه اقدام خاصی را انجام خواهد داد، طبعا این گونه از كنش و اقدام سیاسی و بین المللی را براساس شرایط خاصی از نظام بین الملل انجام خواهد داد.اگر كاندیدا نسبت به شكل بندی قدرت در نظام بین الملل اطلاع نداشته باشد، جهت گیری و الگوی رفتاری بازیگران منطقه ای و بین المللی را مورد توجه قرار ندهد، در آن شرایط قادر نخواهد بود تا الگوی رفتاری خاصی را بیان نموده و یا این كه جامعه را در شرایط انتظارات فزاینده قرار دهد.

۲- تبیین تهدیدات فرا روی كشور طی سال های آینده

شواهد موجود در رفتار قدرت های بزرگ و همچنین فرآیند های منطقه ای نشان می دهد كه شكل خاصی از تهدیدات سیاسی و بین المللی در حال ظهور و گسترش است. عدم ادراك نسبت به تهدیدات را می توان به عنوان مقدمه ای در غافلگیری استراتژیك دانست. زمانی كه روندهای بین المللی نشانه هایی از تهدیدات را به نمایش می گذارد، حوزه های منافع ملی كشور به گونه مشهودی خدشه دار گردیده و تهدیداتی را بوجود میِ آورد. این امر برای جمهوری اسلامی ایران مخاطره آمیز خواهد بود.بنابراین هر یك از كاندیدا می بایست برنامه ها سیاست خارجی خود را براساس تهدیدات موجود تبیین نمایند. هرگونه ادراك نادرست نسبت به تهدیدات را می توان به عنوان جلوه ای از انحراف در رفتار استراتژیك دانست. این امر مخاطرات قابل توجهی را برای كشور ایجاب می كند. بنابراین ضرورت های رفتار سیاسی و امنیتی ایجاب می كند كه واحدهای سیاسی نقش موثر و سازمان یافته ای برای مقابله با تهدیدات داشته باشند. این امر می بایست توسط كاندیدا درك گردیده و براساس آن برنامه های انتخاباتی خود را تنظیم نماید

۳- ترسیم شیوه های مقابله با تهدیدات

زمانی كه تهدیدات مشخص گردید، می بایست شیوه های مقابله با تهدیدات و به عبارت دیگر الگوهای رفتار و كنش استراتژیك مشخص شود. واقعیت های رفتار امنیتی بیانگر آن است كه نمی توان الگوهای قدرت محور را در رفتار بین المللی نایده انگاشت.

این امر به مفهوم نادیده انگاشتن ضرورت های رفتار سیاسی سازمان یافته در سطح بین المللی است.بنابراین هر یك از تهدیدات بین المللی می بایست با الگوی خاصی كنترل گردد. به كارگیری روش های بازدارنده، الگوهای رفتار متقابل و همچنین اقدامات پیشدستی كننده را می توان از جمله نشانه های رفتار بین المللی در شرایط مبتنی بر تهدیدات دانست. هم اكنون جلوه های از« جنگ نرم» علیه ایران آغاز شده است كه می بایست راه های مقابله و اراده لازم برای برخورد باروند یاد شده مورد شناسایی قرار گیرد.

۴- تبیین الگوهای ایجاد آرامش جامعه از طریق، ثبات سیاسی

هم اكنون نظام سیاسی و اجتماعی ایران نیازمند آرامش است. آرامش سیاسی زمانی از مطلوبیت لازم برخوردار می شود كه زمینه های بی اثر سازی تهدیدات از طریق ایجاد آرامش بین المللی فراهم شود. در این ارتباط جامعه نیازمند گفتمان های جدیدی است. گروه های اجتماعی در مورد نیل به ثبات، امنیت و آرامش نیازمند گفتمان های جدید از سوی كاندیدای انتخابات ریاست جمهوری می باشند. ایجاد چنین گفتمانی می تواند فضای لازم برای اعتماد گروه های اجتماعی به كاندیدا را فراهم آورد. در چنین شرایطی یكی از موثرترین روش های امنیت سازی را می توان بی اثر سازی تهدیدات از طریق قدرت و مصالحه گرایی دانست. ضرورت های رئالیستی در سیاست خارجی ایران ایجاب می كند كه دو قالب رفتاری« قدرت محور» و«مصالحه محور »با یكدیگر تركیب شوند. پرهیز از جدال استراتژیك یك می توان نشانه ای از مصالحه گرایی دانست.

طبعا زمانی مصالحه گرایی تحقق می باید كه ابزارهای قدرت ایجاد گردیده و حفاظت از ساخت های قدرت به عنوان ضرورت« دولت آینده » تلقی شود. جامعه صرفا در شرایط قدرت، در آرامش به سرمی برد. جامعه ای كه احساس ضعف و تردید در آن ایجاد شود، نمی تواند به مطلوبیت موثری نایل گردیده و یا این كه در شرایط ایده آل روانی و اعتماد همه جانبه نسبت به كاندیدا قرار گیرد.