بورس اسلامی

بازار سهام مالزی رسماً در سال ۱۹۶۴ تشکیل شد و در سال بعد با جدائی سنگاپور از مالزی, بازار سهام مشترک همچنان با نام بازار سهام مالزی و سنگاپور به کار خود ادامه داد

بورس مالزی از موفق‌ترین بورس‌های آسیائی و کشورهای در حال توسعه است. این بورس علاوه بر دادوستد سهام خدمات مبادله و سپرده‌گذاری را هم انجام می‌دهد این بورس همچنین سرویس‌های اطلاعاتی دارد که اگر اطلاع‌رسانی بازارهای اوراق بهاءدار انجام می‌دهند.

سلیقه این بورس که بیشتر به بازار سهام کوالالامپور معروف بود، به سال ۱۹۳۰ بار می‌گردد. وقتی انجمن دلالان سهام سنگاپور به‌عنوان سازمان رسمی اوراق بهاءدار در مالزی تأسیس شد در سال ۱۹۳۷ این انجمن به نام انجمن دلالان سهام مالائی‌ها (نام قوم ساکن در مالزی) به ثبت رسید اما هنوز به‌طور علنی سهام دادوستد نمی‌کرد. در سال ۱۹۶۰ بازار سهام ملائی تشکیل شد و دادوستد عمومی سهام از ۹ ماه مه همین سال شروع شد. هیئت عامل این بورس با اتاق‌های جداگانه‌ای در سنگاپور و کولالامپور از طریق خطوط تلفن مستقیم به یک بازار واحد متصل بودند و سهام با قیمت واحدی در سنگاپور و کولالامپور دادوستد می‌شد.

بازار سهام مالزی رسماً در سال ۱۹۶۴ تشکیل شد و در سال بعد با جدائی سنگاپور از مالزی، بازار سهام مشترک همچنان با نام بازار سهام مالزی و سنگاپور به‌کار خود ادامه داد.

در سال ۱۹۷۳ با پایان یافتن زمان قابلیت تغییر پول میان مالزی و سنگاپور، بازار سهام مشترک این دو کشور از هم جدا شد و با دو نام بازار سهام کوالالامپور و بازار سهام سنگاپور شروع به‌کار کرد. البته شرکت‌های مالزیائی همچنان سهام خود را در بازار سهام سنگاپور عرضه می‌کردند و شرکت‌های سنگاپوری هم حضوری فعال در بورس مالزی داشتند. در ژانویه ۲۰۰۴ بورس کوالالامپور از وضعیت صندوق مشترک بیرون آمد و به یک شرکت سهامی عام یا محدودیت سهام تبدیل شد و نام خود را به بورس مالزی تغییر داد ازش بازار این بورس به ۷۰۰ میلیارد رینگیت مالزی (۱۸۹ میلیارد دلال) می‌رسد. با تغییر وضعیت این بورس در سال ۲۰۰۴، بورس مالزی از یک شرکت مشاعی و غیرانتفاعی با ضمانت اعضاء به شرکت مشاعی و غیرانتفاعی با ضمانت اعضاء به شرکت سهامی تبدیل شد این تغییر وضعیت با هدف تحکیم ساختارهای حاکمیتی و سازمانی و شرکتی این بورس صورت گرفت در وضعیت حقوقی جدید، این بورس بهتر می‌تواند با چالش‌های آینده روبه‌رو شود.

شاخص اصلی بورس مالزی، ”شاخص مشترک کوالالامپور“ است اما در ژوئن گذشته (یعنی دو ماه پیش) شاخص جدیدی در این بورس معرفی شد بیش از ۱۰۲۸ شرکت سهام خود را در این بورس عرضه کرده‌اند.

ساختار اداره بورس به این صورت است که در رأی یک مدیر کل اجرائی وجود دارد که با مدیریت بازرسی و کنترل مخاطره ارتباط مستقیم دارد رئیس بورس و رئیس دفتر عملیاتی آن از مدیران رتبه بعدی بورس مالزی هستند. بخش‌های توسعه تجاری، حسابداری، سرویس اطلاعاتی، بازارهای مالی، دفتر مالی، منابع انسانی، دفتر حقوقی و دفتر اطلاعاتی از دیگر بخش‌های این بورس هستند.

بورس مالزی از چندین جهت ویژگی‌های قابل توجه و منحصربه‌فردی دارد که رشد سرمایه بازار و افزایش تعداد شرکت‌های حاضر در آن از جمله این ویژگی‌ها است. شمار شرکت‌هائی که سهام خود را در این بورس عرضه کرده‌اند طی یکسال گذشته ۳۴ درصد رشد داشته است.

نقش حمایتی دولت مالزی از این بورس هم موضوع قابل توجهی است. خزانه دولت مالزی که بازوی سرمایه‌گذاری این دولت است در سال ۲۰۰۵، ۶۵ میلیارد دلار از طریق ۴۰ شرکت مرتبط با دولت در بازار سهام و اوراق بهاءدار سرمایه‌گذاری کرد که این رقم معادل ۳۵ درصد کل ارزش بازار این بورس است. در این بورس ۳۳۱ شرکت حضور دارند که ارزش سرمایه بازار آنها بالای ۱۰۰ میلیون دلار است. این موضوع به وزن بورس مالزی می‌افزاید. فعالیت دادوستد در این بورس به میزان بالائی انجام می‌شود. شرکت‌های حاضر در این بورس در پیش از ۵۰ حوزه مختلف اقتصادی فعالیت دارند و از این نظر تنوع قابل توجهی به چشم می‌خورد. سرمایه‌گذاران این بورس هم متنوع هستند به‌طوری که ۲۰ درصد از سهام بورس مالزی متعلق به خارجی‌ها است و دادوستد اشخاص خارجی ۳۰ درصد از کل ارزش معاملات روزانه این بورس را تشکیل می‌دهد ساختار مدیریتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بورس هم قابل توجه است. یک‌سوم از هیئت مدیره شرکت‌هائی که سهامشان را در این بورس عرضه می‌کنند، باید مدیران مستقل باشند همچنین مدیران شرکت‌ها باید آموزش اجباری ببینند.

● بازار سرمایه اسلامی

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بورس مالزی و بازارهای مالی این کشور وجود اولین بازار سرمایه اسلامی در مالزی است. منظور از بازار سرمایه اسلامی بازاری است که همه فعالیت‌های آن مطابق با اصول شریعت اسلام انجام می‌شود و مواردی چون ریا و قمار و ابهام به هیچ‌وجه در آن وجود ندارد

جمعیت مسلمانان جهان اکنون ۵/۱ میلیارد نفر تخمین زده می‌شود که این رقم ۲۴ درصد کل جمعیت ۳/۶ میلیارد نفری جهان است صندوق‌های مالی اسلامی در نهاده‌های مالی ۳/۱ تریلیون دلار سرمایه دارند و این در حالی است که ارزش بازار مالی اسلامی ۲۳۰ میلیارد دلار است و نرخ رشد سالانه‌ی معادل ۱۲ تا ۱۵ درصد درد بیش از ۲۵۰ نهاد مالی اسلامی اکنون در ۷۵ کشور در سراسر جهان فعالیت می‌کنند.

بازار سرمایه اسلامی مالزی فقط قوانین خاص خود را دارد و ممنوعیتی برای فعالیت و حضور غیرمسلمانان در این بازار وجود ندارد.

با توجه به اینکه مالزی از نظر ساختارهای اقتصادی و مالی و رشد در این دو حوزه تقریباً پیشروی کشورهای اسلامی است اولین بازار سرمایه اسلامی هم در این کشور تأسیس شد.

در بورس مالزی در گذشته شرکت‌ها بعد از عرضه سهامشان مورد بازبینی و ارزیابی از نظر سازگاری با قوانین شریعت قرار می‌گیرند. اما از اکتبر سال ۲۰۰۴ به بعد، شرکت‌ها همزمان با درخواست عرضه سهامشان در بورس مورد بازبینی هم قرار می‌گیرند. این دستورالعمل تلاشی از سوی دولت مالزی برای تقویت بازار سرمایه اسلامی این کشور است.

برای بررسی پای‌بندی و اجراء قوانین اسلامی در بازار سرمایه اسلامی شورای مشورتی شریعت در سال ۱۹۹۶ در این کشور تأسیس شد. هدف از تأسیس این شورا مشورت و توصیه دادن به فعالان بورس و دادوستدکنندگان بازارهای مالی بود این شورا منابع درآمدی شرکت‌ها را بررسی می‌کرد تا درباره مطابقت سهام و فعالیت این شرکت‌ها با قوانین شریعت اظهارنظر کند.

شاخص سنجش فعالیت اسلامی شرکت‌ها مواردی چون ربا، قمار، تولید و فروش کالاهای غیرحلال، بیمه‌های غیرمتعارف و دیگر فعالیت‌های غیراسلامی است.

از سوی دیگر فعالیت شرکت‌ها به‌طور خیلی دقیق و با معیارهای بسیار سخت مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد طبق قوانین بازار سرمایه اسلامی، درجه‌ای از تحمل و مدار برای ارزیابی تطابق فعالیت شرکت‌ها با قوانین شریعت در نظر گرفته شده است در همین راستا سه شاخص تعریف شده که اگر رقم سود شرکت‌ها پیش از کسر مالیات از این سه شاخص تجاوز نکند، فعالیت آنها هر چند با تخلفاتی همراه باشد اما غیرشرعی تلقی نمی‌شود.

شاخص اول شاخص ۵ درصدی است، به این صورت که اگر سود شرکتی که مرتکب ربا، قمار یا فعالیت‌های حرام دیگر شده است از این شاخص ۵ درصد تجاوز نکند، فعالیت آن غیرشرعی به‌شمار نمی‌آید.

شاخص دوم شاخص ۱۰ درصدی است به طوری که اگر سود شرکتی که مرتکب فعالیتی خلاف منافع عمومی شده است (مثلاً در تجارت تنباکو)، از این شاخص ده درصد تجاوز نکند، فعالیت آن غیراسلامی تلقی نمی‌شود.

شاخص آخر، شاخص ۲۵ درصدی است اگر سود شرکتی که فعالیت‌های ”غیرمصلحتی“ مانند دلالی داشته از ۲۵ درصد تجاوز نکند، فعالیت آن شرکت غیرشرعی خوانده نمی‌شود.

۳۶ درصد از کل صندوق‌های مالی و سهامی اسلامی دنیا در بورس مالزی فعالیت دارند در همین راستا شاخصی به نام شاخص شریعت از سال ۱۹۹۹ در بورس مالزی به راه افتاد که هدف آن اطلاع‌رسانی و پاسخ گفتن به نیاز سرمایه‌گذاران خارجی و محلی بوده که در پی سرمایه‌گذاری در این بورس براساس اصول اسلامی بودند.

دولت مالزی همچنین برای بین‌المللی کردن بازار سرمایه اسلامی و بورس مالزی مرکز مالی بین‌المللی را به‌عنوان دفتر جهانی بازار سرمایه‌ اسلامی تأسیس کرد در سال ۲۰۰۵ در این مرکز که متعلق به بورس مالزی و از شرکت‌های تابعه آن است ۲۷ شرکت سهام خود را عرضه کردند و ارزش بازار آن را ۰۵/۱۱ میلیارد دلار رساندند.

این مرکز برای گسترش فعالیت خود یادداشت تفاهمی با بازار بین‌المللی مالی اسلامی و بورس بحرین امضاء کرده است.

منابع:

۱) bursa Malaysia.com

۲) Wllcipedia

۳) BBC.com

۴) asia times.com