دین اسلام به جای شریعت اسلام

«و هر که دینی به غیر از اسلام را بجوید، پس هرگز از او پذیرفته نشود و او در آخرت از زیانکاران است». سوره آل عمران، آیه ۸۵.
بسیاری با خواندن همین آیه تصور کرده اند که تنها مسلمانان که …

«و هر که دینی به غیر از اسلام را بجوید، پس هرگز از او پذیرفته نشود و او در آخرت از زیانکاران است». سوره آل عمران، آیه ۸۵.

بسیاری با خواندن همین آیه تصور کرده اند که تنها مسلمانان که به قرآن و رسالت محمد ایمان آورده اند، از رستگاران اند و سایر ادیان توسط خداوند پذیرفته نیست. اتفاقاً آیه مذکور از جمله شواهدی است که نشان می دهد، به صرف نص صریح یک یا چند آیه نمی توان حکمی قطعی صادر کرد و به حقیقت پشت آن پی برد. بخشی از راز معنای آن درست در آیه قبل از آن نهفته است:

«بگو به خدا و آنچه فرو فرستاده شد بر ما و آنچه فرو فرستاده شده بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و فرزندان شان و آنچه داده شد به موسی و عیسی و پیغمبران گرویدیم و میان احدی از ایشان فرق نمی گذاریم و ما مر او را اطاعت کنندگانیم.» سوره آل عمران، آیه ۸۴.

چنان که پیداست در این آیه مشخصاً از تفاوت قائل نشدن بین پیامبران و وحی نازل شده بر ایشان سخن می راند و با آوردن واژه مسلمون در همین آیه و اسلام در آیه بعدی، کاملاً مشخص می شود که مراد از دین اسلام در قرآن برخلاف تصور رایج، کسی نیست که تنها پس از رسالت محمد به او ایمان آورده باشد و پیروان پیامبران پیش از محمد و سایر ادیان نیز از منظر قرآن مسلمان بوده اند، بدون آن که به شریعت اسلام روی آورده باشند یا حتی از آن اطلاع داشته باشند. به عبارت دیگر، هرگز و هرگز دین اسلام قابل تقلیل به شریعت اسلام نیست.

برحسب آیات مذکور و آنچه از مباحث فوق استنتاج می شود، این است که بسیاری از پیروان سایر ادیان از منظر خداوند مسلمان اند، بدون این که حتی نام محمد را شنیده باشند یا کتاب او را خوانده باشند و چه بسا بسیاری از کسانی که خود را مسلمان می نامند و به شریعت اسلام پایبندند، از دین اسلام غافل مانده و مسلمان نباشند. از این روی هنگامی که از گسترش اسلام در عصر حاضر سخن می گوییم و پیشگویی ها در خصوص رواج دین اسلام در نقاط مختلف دنیا را جستجو می کنیم، برخلاف تصور رایج به هیچ وجه مقصود کسانی که اینک به شریعت اسلام پایبندند و به محمد و کتاب وی ایمان دارند، نیست بلکه پیروان بسیاری از ادیان در عمل مسلمان اند، بدون این که حتی خود بدانند و پیروان ظاهری دین، که اسلام را در حد شریعت تقلیل داده اند، مسلمان نیستند. چنان که نگارنده دربسیاری از کشورها، مسیحیان و بوداییان و پیروانی از ادیان دیگر را یافت که حق جو و در عمل مسلم بودند و در بسیاری از کشورهای اسلامی متدینین پایبند به ظواهر دینی را دید که از نفس دین اسلام بویی نبرده بودند.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

دکترای فلسفه و ادیان از تگزاس آمریکا