مجله اصول تعلیم

مجله اصول تعلیم در واقع ادامه مجله ای است به نام اصول تعلیمات، اصول تعلیمات که در زمان تصدی وزارت فرهنگ توسط نصیرالدوله‌‌بدر‌و‌ در برج حمل ۱۲۹۸ هـ.ش انتشار یافته بود. ‏
شماره …

مجله اصول تعلیم در واقع ادامه مجله ای است به نام اصول تعلیمات، اصول تعلیمات که در زمان تصدی وزارت فرهنگ توسط نصیرالدوله‌‌بدر‌و‌ در برج حمل ۱۲۹۸ هـ.ش انتشار یافته بود. ‏

شماره اول مجله اصول تعلیم یا دوره دوم مجله اصول تعلیمات در ۱۵ حمل ۱۲۹۹ هـ.ش منتشر شده است. توضیح اینکه پس از انتشار شش شماره از مجله اصول تعلیمات، وزیر معارف وقت؛

نصیرالدوله‌بدر صلاح را در آن دید که اداره امور مجله را به عهده هیئت مدیره‌دار المعلمین مرکزی که تازه رونقی گرفته بود واگذار نماید و مجله تحت نظر هیئتی از معلمین مرکزی انتشار یابد. لذا به این منظور حکمی خطاب به میرزا ابوالحسن خان فروغی، رئیس وقت دار المعلمین مرکزی صادر نمود.‏

در حکم مذکور تصریح شده بود اداره مجله که تا آن موقع به عهده اداره تفتیش وزارت فرهنگ بوده بعد از این به رئیس دار المعلمین مرکزی، ابوالحسن خان فروغی واگذار گردیده و چون با این تغییر باز‌هم انتشار مجله مربوط به وزارت معارف است، لذا در پشت جلد، جمله "وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه" که آرم رسمی دولتی بوده، به شکل نیم دایره با خط نستعلیق چاپ شده و در داخل نیم دایره جمله "دارالمعلمین مرکزی" که انتشار مجله را از طرف این نهاد می‌رساند، درج گردد.‏

هر چند در کلیات، شکل و محتوای مجله اصول تعلیمات تغییرات زیادی انجام نگرفت. اما در قسمت هایی از آن تغییراتی داده شد من جمله اینکه سرلوحه مجله تغییر یافته و به جای سرلوحه قبلی سرلوحه ای انتخاب گردید که عبارت از نیم دایره ای بود که در داخل آن این آیه درج شده بود: "بسم الله الرحمن الرحیم. قل انظرو ماذا فی السموات و الارض" آیه مذکور به خط نسخ ریز و در زیر آن اسم مجله ـ اصول تعلیم ـ به خط نستعلیق چاپ شده بود.‏

راجع به انتخاب آیه مذکور به عنوان شعار مجله شرحی در شماره دوم تحت عنوان "شعار مجله و حکمت آن" در هفت صفحه، به قلم ابوالحسن فروغی، نوشته شده که بیشتر آن به تفسیر و تاویل آیه مذکور پرداخته است و خلاصه آن به این شرح است که "چون تمدن ایران با اسلام آمیزش پیدا کرده و ما پیوسته از پرتو انوار اسلامی و قرآن استفاده می کنیم از این رو شعار مجله را یکی از آیات قرآنی قرار داده ایم. و اما علت انتخاب این آیه این است که چون عقیده دانشمندان امروزه مغرب زمین این است که علم با عمل باید توأم باشد و تنها فرا گرفتن مشتی محفوظات کافی نیست و باید علوم را با مشاهدات خارج توام نمود و چون این آیه نیز همین امر را بیان نموده "بگو خود نظر کنید تا در آسمان و زمین چه می بینید" و تقریبا موید اثبات این عقیده است لذا ما آن را شعار مجله قرار دادیم."‏

مجله اصول تعلیم از آثار دانشمندان بنامی نظیر عباس اقبال آشتیانی بهره می برد بویژه دو مقاله تحقیقی وی راجع به زندگانی محمد بن زکریای رازی که در شمار اول از صفحه ۱۲ تا ۲۰ به چاپ رسیده بود و نیز شرح اول ابوالفضل بیهقی (از صفحه یک تا صفحه ۱۰ شماره شش) از مقالات مهم و تاثیر گذار مجله تعلیم اصول به شمار می رود.

با همه تلاش و کوششی که ابوالحسن فروغی و سایر گردانندگان مجله تعلیم اصول برای نشر مجله انجام دادند، بیش از شش شماره از مجله مذکور منتشر نگردید و این مجله به علل نا معلومی پس از شش ماه در محاق تعطیلی افتاد.

هر چند ابوالحسن فروغی در غلطنامه شش ماهه مجله، در جایی که عدم انتشار شماره بعدی مجله را به اطلاع خوانندگان می رساند، انتشار مجله جدیدی به نام "فروغ تربیت" به جای مجله اصول تعلیم را وعده می دهد اما به دلیل اینکه فروغ تربیت هیچ ارتباطی با وزارت فرهنگ و دارالمعلمین مرکزی ندارد نمی توان آن را ادامه مجله اصول تعلیم به شمار آورد.

سمیرا افراسیابی