اهمیت تغذیه در پیشرفت آلزایمر

در حال حاضر بیماری آلزایمر آسیبی است که میلیون ها نفر در دنیا از آن رنج می برند بیماری در سال های اولیه, خود را به صورت فراموشی خفیف نشان می دهد که به مرور زمان, پیشرفت می کند و اختلالات جدی در حافظه, زبان و ذهن را سبب می شود که سرانجام بیماری آلزایمر, قربانی مبتلا به ناتوانی جسمی و ذهنی خود را تحویل می دهد با وجود تحقیقات وسیع, دلیل و درمان قطعی آلزایمر هنوز خارج از دسترس است

در حال حاضر بیماری آلزایمر آسیبی است که میلیون‌ها نفر در دنیا از آن رنج می‌برند. بیماری در سال‌های اولیه، خود را به صورت فراموشی خفیف نشان می‌دهد که به مرور زمان، پیشرفت می‌کند و اختلالات جدی در حافظه، زبان و ذهن را سبب می‌شود که سرانجام بیماری آلزایمر، قربانی مبتلا به ناتوانی جسمی‌و ذهنی خود را تحویل می‌دهد! با وجود تحقیقات وسیع، دلیل و درمان قطعی آلزایمر هنوز خارج از دسترس است. از نظر متخصصین دلیل بروز این بیماری، ترکیبی پیچیده از وراثت، عوامل محیطی و شیوه زندگی است. با این وجود پژوهشگران به دنبال یافتن راهی مناسب برای پیشگیری از بروز آلزایمر هستند. در این میان یکی از حیطه‌های وسیع مورد مطالعه دانشمندان، رژیم غذایی است. هرچند اتفاق نظر در مورد یک رژیم غذایی مشخص برای پیشگیری از آلزایمر وجود ندارد، اما چندین قلم غذایی به دقت مطالعه شده‌اند و ارتباط آن‌ها با بیماری آلزایمر مشخص شده است.

اسیدهای چرب امگا -۳

نتایج چندین پژوهش، ارتباط معنی‌داری بین مصرف زیاد ماهی (رژیم غذایی حاوی مقدار بالایی از چربی‌های امگا-۳) و کاهش پیشرفت بیماری آلزایمر را نشان می‌دهند (با این وجود برای اثبات این ارتباط، نیاز به مطالعات بیشتری است).هموسیستئین نام ترکیبی است که مقادیر بالای آن در خون ممکن است منجر به جنون شود؛ این موضوع رابطه هموسیستئین با بیماری‌های ذهنی را ثابت می‌کند. از آنجایی که افزایش دریافت روزانه فولیک اسید، ویتامین B۶ و ویتامین B۱۲، مقدار هموسیستئین را در خون پایین می‌برند، این احتمال وجود دارد که مصرف منظم مکمل‌های حاوی ویتامین‌های گروه B، پیشرفت اختلالات ذهنی از جمله آلزایمر را کمتر کند. این موضوع در یک پژوهش مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج این آزمون اثربخش بودن مکمل‌های ویتامین B۶ وB۱۲ را در کاهش پیشرفت آلزایمر ثابت کرده‌اند.

آنتی‌اکسیدان‌ها

اکسیدان‌ها ترکیبات ناپایداری هستند که انسجام سلول‌های بدن را از بین می‌برند و از عوامل پیری سلولی به حساب می‌آیند و نقش عمده‌ای را در بروز آلزایمر بازی می‌کنند. این ترکیبات به عنوان محصولات جانبی متابولیسم، در هر لحظه در بدن تولید می‌شوند. البته اعمال مفیدی نیز انجام می‌دهند و مهار کامل تولید آن‌ها غیرممکن است؛ اما مقدار تولید این ترکیبات باید کنترل شود تا بدن از آسیب‌های جبران‌ناپذیر آن‌ها در امان بماند. برای این منظور در معرض نور مستقیم خورشید، آلودگی‌های محیطی و دود سیگار قرار نگیرید و از غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها (ویتامین‌های ث، ای، آ) بیشتر مصرف کنید.

غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها

مغزها (بادام، پسته، فندق و...)، سبزیجات سبز تیره (مانند اسفناج) و سبزیجات زرد (هویج)، حبوبات، میوه‌ها به‌ویژه توت‌ها و مرکبات و چای سبز.به‌ویژه در مورد توت‌ها مطالعات نشان داده‌اند که تغذیه موش‌های مبتلا به آلزایمر با زغال‌اخته، توت‌فرنگی و شاه‌توت، با بهبود عملکرد ذهنی آن‌ها همراه بوده است. یکی دیگر از منابع غنی آنتی‌اکسیدان‌ها، چای سبز است که البته در مورد ارتباط آن با بیماری آلزایمر تحقیقات وسیعی انجام نشده است.با اینکه رژیم غذایی مشخصی برای آلزایمر تعریف نشده است، یک رژیم متعادل و مغذی، برای بیمار بسیار ضروری و سودمند است.

توصیه‌های کلی:

یک رژیم غذایی متعادل را در پیش بگیرید؛ یعنی از گروه‌های هرم غذایی، روزانه به مقدار مناسب و توصیه‌شده مصرف کنید.وزن خود را در محدوده مناسب حفظ کنید و روزانه به مقدار کافی ورزش کنید.مصرف غذاهای با مقدار زیاد چربی‌های اشباع و کلسترول را محدود کنید. مصرف قند، شکر و فرآورده‌های قندی را متوقف کنید. از غذاهای دارای سدیم زیاد مانند سوسیس، کالباس، کنسروها، سس گوجه‌فرنگی و... استفاده نکنید و نمک غذایتان را محدود کنید.

پیشگیری از یبوست

یبوست عارضه جانبی بسیاری از داروهای عصبی است که بیمار مبتلا به آلزایمر تحت درمان، ممکن است با آن روبه‌رو شود. بهترین راه پیشگیری از یبوست، مصرف مقدار زیادی فیبر است. منابع فیبر عبارت‌اند از: میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل. از لحاظ جسمانی فعال باشید (ورزش کنید تا محیط کار یا هر مکان دیگری پیاده‌روی کنید). به اندازه کافی آب و مایعات مصرف کنید (بیمارانی که بنا به دلایلی همچون نارسایی قلبی یا سیروز کبدی محدودیت مصرف آب دارند دراین‌باره با پزشک خود مشورت کنند).

با خشکی دهان چه کنیم؟

همراه با پیشرفت اختلالات مغزی و همچنین پیری، پیغام‌های احساس تشنگی نیز کمتر و کمتر می‌شوند. به عبارتی ساده‌تر، بدن مرتباً آب از دست می‌دهد (از طریق ادرار و عرق) ولی فرد احساس تشنگی نمی‌کند و مایعات کمتری مصرف می‌کند و نتیجتاً آب از دست رفته جایگزین نمی‌شود. این امر خود را به صورت خشکی دهان نشان می‌دهد. همچنین برخی داروها نیز این عارضه را ایجاد می‌کنند. انواع نان‌ها، بیسکویت‌ها یا کلوچه‌ها را در شیر یا چای، نرم کرده و میل کنید. برای راحت تر شدن جویدن و بلع غذا با هر لقمه اندکی آب مصرف کنید. از انواع اشکنه‌ها و سس‌های خانگی کم نمک برای نرم‌تر کردن غذا استفاده کنید. از آبنبات‌های ترش برای تحریک ترشح بزاق و مرطوب کردن دهان استفاده کنید. داشتن وزن مناسب برای بیماران مبتلا به آلزایمر ضروری است: با پیشرفت آلزایمر، به دلایل مختلف مانند از بین رفتن مسیرهای پیام‌رسانی حواس گرسنگی و تشنگی، ناتوانی در بلع یا جویدن غذا و افسردگی، بروز سوءتغذیه بسیار محتمل است.

پیشگیری از سوءتغذیه

مصرف ۵-۶ وعده غذایی کم حجم، آسان‌تر از خوردن همان مقدار غذا در ۳ وعده است بنابراین غذای مورد نیاز روزانه را در ۵-۶ وعده کم حجم صرف کنید. روزانه ۱ عدد قرص مولتی‌ویتامین- مینرال مصرف کنید. وعده‌های غذایی خود را به هر شیوه‌ای لذت‌بخش کنید. صرف غذا با دیگران شما را به بهتر غذا خوردن تشویق خواهد کرد. اگر اختلال در جویدن یا بلع دارید با مشاور سلامت خود (پزشک یا متخصص تغذیه) صحبت کنید. مشاورتان می‌تواند رژیم غذایی مناسبی را برای شما معرفی کند. اگر غذا خوردن با نوع خاصی قاشق، چنگال و... برای شما مشکل است، آن را عوض کنید؛ مثلاً غذا خوردن با پیاله و قاشق آسان‌تر از بشقاب و چنگال است. افزایش فعالیت بدنی به بهبود اشتها کمک می‌کند. افسردگی می‌تواند سبب کم شدن اشتها و کاهش وزن بشود به همین دلیل چنانچه احساس افسردگی می‌کنید به روانپزشک مراجعه کنید.

علی‌اصغر رحیمیان