جامعه شناسی جرج زیمل

جرج زیمل جامعه شناس که بیشتر قبول دارد فیلسوف باشد تا جامعه شناس در سال ۱۸۵۸ در خانواده یی یهودی تبار که به پروتستانتیسم گرویده بودند چشم به دنیا می گشاید. زیمل در دانشگاه همبولت …

جرج زیمل جامعه شناس که بیشتر قبول دارد فیلسوف باشد تا جامعه شناس در سال ۱۸۵۸ در خانواده یی یهودی تبار که به پروتستانتیسم گرویده بودند چشم به دنیا می گشاید. زیمل در دانشگاه همبولت برلین در رشته های تاریخ و فلسفه تحصیل کرد. فلسفه را در محضر استادانی چون هارمس و زلر آموخت. زیمل از تز دکترای فلسفه درباره ماهیت ماده در مونادشناسی طبیعی کانت دفاع می کند و در آن یک یک تزهای کانت را رد می کند.

در سال ۱۸۸۳ از تزی درباره درستی نظریه کانت درباره زمان و مکان دفاع می کند. در میان جامعه شناسان کلاسیک جرج زیمل در شمار اصیل ترین، دقیق ترین و درخشان ترین است. برای بیان ویژگی های تفکر جامع و قیاسی این فیلسوف اجتماعی «جستارنویس درخشان» پربسامدترین صفتی است که به کار رفته است. در کشاکش میان علم باوری و زیباشناسی «میان علم و ادبیات» زیمل کوشیده است جامعه شناسی را به عنوان رشته یی مستقل و متفاوت از سایر علوم نظیر روانشناسی اجتماعی، سیاست شناسی و زبان شناسی که آنها نیز به مطالعه پدیده های اجتماعی می پردازند، بنا کند.

دقیق تر بگوییم به علت تخیل هیجان آمیزش که به ضدآکادمیسم پهلو می زند، با وجود راه های جدیدی که نه فقط به روی جامعه شناسی بلکه همچنین به روی رشته های علمی مجاور گشوده است، با وجود تعداد بی شمار فرضیه های هوشمندانه و سودمندی که به میراث گذاشته است و کثرت تزهایش که دیگران پس از او با موفقیت توسعه داده اند. باری زیمل که در زمان حیاتش شهرتی همتای برگسون استاد پرآوازه کلژ دوفرانس داشته است امروزه به یکی از مشاهیر فراموش شده یی مبدل شده است که دوره به دوره کشف می شود.

در آثار زیمل نه یک مفهوم کلیدی می توان یافت که همه ابعاد واقعیت را در تفسیری کلی بیان کند، نه اصل اولیه یی که جهان را یکپارچه توجیه کند و نه فلسفه تاریخی به سبک هگل یا مارکس که گذشته، حال و آینده را پوشش دهد. فیلسوف ما نظام «سیستم» ندارد.

او یک روش و در هر حال یک سبک شخصی دارد؛ «یک صورت بندی کلی که به شکل منظم در انواع و اقسام پدیده های عجیب و غریب حضور دارد» که به کمک آن می توان نوشته هایش را بازشناخت؛ سبکی که چونان موسیقی متن هر یک از رساله هایش را همراه می کند.

زیمل استاد چیدمان داده های چندرشته یی است با پرتوافکنی های چندگانه روی یک موضوع با پیشروی از یک قیاس به قیاسی دیگر و از کنایه یی به کنایه یی دیگر، از فلسفه به جامعه شناسی و از جامعه شناسی به الهیات، از الهیات به زیباشناسی و از زیباشناسی به اخلاق و از اخلاق به روانشناسی و از روانشناسی به تاریخ پل می زند.

او به قضایایی که مطرح می کند به کمک مثال های تجربی که به دقت از منابع بی پایان تاریخ و انسان شناسی تطبیقی برگزیده است، جان می بخشد.