ماه شعبان منه از دست

پیامبر خدا ص می فرمایند رجب, «شهرالله الأصم» است و بدان سبب آن را «اصم» نامیدند که هیچ ماهی به عظمت آن نمی رسد, مردم زمان جاهلیت به رجب حرمت می نهادند و آنگاه که اسلام درخشیدن گرفت, بر حرمت آن افزود

ای دل ار عشرت امروز به فردا فکنی

مایه نقد بقا را که ضمان خواهد شد

ماه شعبان منه از دست قدح کاین خورشید

از نظر تا شب عید رمضان خواهد شد

پیامبر خدا(ص) می فرمایند: رجب، «شهرالله الأصم» است و بدان سبب آن را «اصم» نامیدند که هیچ ماهی به عظمت آن نمی رسد، مردم زمان جاهلیت به رجب حرمت می نهادند و آنگاه که اسلام درخشیدن گرفت، بر حرمت آن افزود. بدانید که رجب ماه خدا، شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است.(۱)

شعبان ماه بسیار شریفی است و به حضرت سید انبیاء، محمد مصطفی(ص)منسوب است؛ در تقویم قمری مناسب های فراوانی همچون ولادت امام حسین(ع)، ولادت حضرت ابولفضل(ع)، ولادت حضرت امام زین العابدین، سجاد(ع)، ولادت حضرت علی اکبر(ع) و ولادت حضرت صاحب الزمان، امام مهدی(عج)، در ماه شعبان ثبت شده است. در حقیقت ماه شعبان تنها ماه قمری است که شهادت ائمه اطهار(ع) در آن ثبت نشده است.

● اهمیت ماه شعبان

امام خمینی(ره)، در باره عظمت ماه شعبان می فرماید:

««ماه شعبان مقدمه است برای ماه مبارک رمضان که مردم مهیا بشوند برای ورود در ماه مبارک رمضان و ورود در «ضیافة اللَّه».

شما وقتی که می‏خواهید به مهمانی بروید خوب، یک وضع دیگری ـ غالباً البته ـ، یک وضع دیگری خودتان را درست می‏کنید.

لباسی تغییر می‏دهید و یک‏طور دیگری وارد می‏شوید. آنطوری که در خانه هستید یک تغییری می‏دهید.

ماه شعبان برای این است که همان مهیا بودنی که می‏خواهید مهمانی بروید، خودتان را مهیا می‏کنید و سر و ظاهرتان را، سر و صورتتان را یک قدری فرق می‏گذارید با آن وقتی که در خانه هستید.

در ضیافت خدا، ماه شعبان برای مهیا کردن این افراد است، مهیا کردن مسلمین است برای ضیافت خدا، ادبش آن مناجات شعبانیه(۲) است». (۳)

● برکات ماه شعبان

امام روح الله در جای دیگر در مورد برکات ماه شعبان می فرماید:

«این سه ماه رجب و شعبان و ماه مبارک رمضان، برکات بسیار نصیب انسان، انسانهایی که می‏توانند استفاده کنند از این برکات، شده است.

البته مبدأ همه مبعث است و دنبال او تمام جهاتی که هست. در ماه رجب، مبعث بزرگ و ولادت مولا علی بن ابیطالب- سلام اللَّه علیه- و بعض ائمه دیگر، و در ماه شعبان ولادت حضرت سیدالشهدا- سلام اللَّه علیه- و ولادت حضرت صاحب- ارواحناله الفداء- و در ماه مبارک، نزول قرآن بر قلب مبارک پیغمبر اکرم بوده است.

و شرافت این سه ماه در زبانها و در بیانها و در عقلها و در فکرها نمی‏گنجد. و از برکات این ماهها ادعیه‏ای است که وارد شده است در این ماهها.

ما امروز در ماه شریف شعبان واقع هستیم، و مناجات شعبانیه از بزرگترین مناجات و از عظیمترین معارف الهی و از بزرگترین اموری است که آنهایی که اهلش هستند می‏توانند تا حدود ادراک خودشان استفاده کنند».(۴)

‌

● قداست ماه مبارک رمضان و ماه شعبان

امام خمینی(ره)، در جمع گروهی از مسئولین نظام با بیانی شیوا و دلنشین، عاشقانه به بیان قداست ماههای شعبان و رمضان می پردازد:

«ما در ماه شعبان هستیم و چند روز دیگر در ماه رمضان واقع می‏شویم. ماه رمضان، ماه نبوت است و ماه شعبان، ماه امامت.

ماه رمضان، لیلة القدر دارد و ماه شعبان، شب نیمه شعبان دارد که تالی لیلة القدر است. ماه رمضان مبارک است؛ برای اینکه لیلة القدر [دارد] و ماه شعبان مبارک است؛ برای اینکه نیمه شعبان دارد.

ماه رمضان مبارک است؛ برای اینکه نزول وحی در او شده است یا به عبارت دیگر، معنویت رسول خدا وحی را نازل کرده است. و ماه شعبان معظم است؛ برای اینکه ماه ادامه همان معنویات ماه رمضان است.

این ماه مبارک رمضان جلوه لیلة القدر است که تمام حقایق و معانی در او جمع است. و ماه شعبان، ماه امامان است که ادامه همان است.

در ماه مبارک رمضان، مقام رسول اکرم- صلی اللَّه علیه و آله و سلم- به ولایت کلی الهی بالأصالة تمام برکات را در این جهان بسط داده است. و ماه شعبان، که ماه امامان است، به برکت ولایت مطلقه، به تبع رسول اللَّه همان معانی را ادامه می‏دهد.

پس ماه رمضان ماهی است که تمام پرده‏ها را دریده است و وارد شده است جبرئیل امین بر رسول خدا و به عبارت دیگر، وارد کرده است پیغمبر اکرم جبرئیل امین را در دنیا. و ماه شعبان، ماه ولایت است و همه این معانی را ادامه می‏دهد.

ماه رمضان مبارک است که قرآن بر او وارد شده است. و ماه شعبان مبارک است که ادعیه ائمه- علیهم السلام- در او وارد شده است.

ماه مبارک رمضان [است‏] که قرآن را وارد کرده است. قرآن مشتمل بر تمام معارف است و تمام مایحتاج بشر است و ماه شعبان، که ماه امامان است، ادامه همان حقیقت است و همان معانی در تمام دوره‏ها ..

آن چیزی که در قرآن به‏طور اسرار است، در ادعیه ائمه ما به‏طور اسرار است. در دعای شعبانیه می‏خوانیم که عرض می‏کند به خدا:

وَاجْعَلْنی مِمَّنْ نادَیْتَهُ فَاجابَکَ وَ لا حَظْتَهُ فَصَعِقَ لِجَلالِکَ فَناجَیْتَهُ سِرّاً وَ عَمِلَ لَکَ جَهْراً.(۵)

مسئله «صعق» را می‏آورد در میان؛ همان معنایی که در قرآن کریم راجع به حضرت موسی می‏گوید: فَلَمّا تَجَلّی‏ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ(۶) و موسی در «صعق» واقع شد. این ماه صعق است و این هم ماهی است که همان صعق را می‏خواهد. این ماه تجلی الهی است بر پیغمبر اکرم و این ماه تجلی الهی به تبع پیغمبر اکرم بر امامان است.

حضرت مهدی- سلام اللَّه علیه- ابعاد مختلفه دارد که آنچه که برای بشر واقع شده است، بعض ابعاد اوست؛ چنانچه آنچه از قرآن و پیغمبر اکرم برای بشر معلوم شده است، بعض ابعاد آن معنویات است؛ معنویاتی در قرآن است که برای هیچ کس جز پیغمبر اکرم و کسانی که شاگرد او هستند و از او استفاده کرده‏اند، کشف نشده است.

و در ادعیه ما مسائلی است که همان‏طور است؛ همان طوری که رسول اکرم به حسب واقع، حاکم بر جمیع موجودات است؛ حضرت مهدی همان‏طور حاکم بر جمیع موجودات است.

آن خاتم رسل است و این خاتم ولایت. آن خاتم ولایت کلی بالأصاله است و این خاتم ولایت کلی به تبعیت است. پس این دو ماه، ماههایی هستند که باید ما راجع به آنها احترام‏ قائل بشویم. »)۷)

امید است در آستانه ماه شعبان، ماه پیامبر(ص)، به تبعیت از آن یار سفرکرده و عارف وارسته دلهای خود را از آلودگی و غبار های دنیا و دنیا زدگی زدوده، و خود را برای ورود به میهمانی بزرگ الهی بیاراییم و از برکات این ماه عظیم بهره مند شویم.

محمد هاشم نعمت الهی

(۱) ـ وسائل الشیعة، ج ۱۰، ص ۴۷۵.

(۲) ـ عالم جلیل القدر، علی بن طاووس این دعا را در اعمال ماه شعبان از حسین بن محمد «ابن خالویه» نقل می‏کند و می‏نویسد امیرالمؤمنین و فرزندانش(ع)، همیشه این دعا را در ماه شعبان می‏خواندند. (اقبال الاعمال، ص ۶۸۵)، (مفاتیح الجنان، اعمال ماه شعبان).

(۳) ـ صحیفه امام، ج‏۱۳، ص: ۳۱.

(۴) ـ صحیفه امام، ج‏۱۷، ص: ۴۵۶

(۵) ـ مرا از کسانی قرار ده که او را ندا دادی پس تو را اجابت کرد و او را دیدی، پس برای جلال تو بیهوش شد، و مناجات پنهانی کردی و او برای تو آشکارا عمل کرد. مفاتیح الجنان، اعمال مشترکه ماه شعبان، مناجات شعبانیه.

(۶) - سوره اعراف(۷)، آیه ۱۴۳: «پس چون خداوند بر کوه تجلی کرد.»

(۷) ـ صحیفه امام، ج‏۲۰، ص: ۲۴۸، ۲۴۹، ۲۵۰.