روز های خاكستری

آخرین تحلیل از وضعیت ایرباس

ایرباس گرفتار در مشكلات سرانجام پرده از برنامه نوسازی‌اش برداشت.

هیچ سمبلی برای همكاری صنعتی اروپا، بزرگ‌تر از هواپیمای سوپر جمبو ای ۳۸۰ شركت ایرباس نیست.

این جت مسافربری با شكوه یادآور می‌شود كه اگر اروپا به طور متحد دست به كاری زند حاصل چه خواهد بود. اما برنامه نوسازی این شركت بزرگ هواپیماسازی كه مدت‌ها تحت بررسی بود و سرانجام روز چهارشنبه ۲۸ فوریه پرده از راز آن برداشته شد هم یادآور هزینه‌ای است كه چنین سرمایه‌گذاری عظیم بین كشور‌ها به بار می‌آورد. نیروی سیاسی كه ایرباس را خلق كرد مدت‌ها است كه در مشكلات مربوط به رقابت تنگاتنگ این شركت با رقبا غوطه‌ور است.

سال گذشته ایرباس توانست پس از پنج سال كه شركت رقیبش یعنی بویینگ ركورد‌دار قبول سفارشات برای ساخت هواپیما بود، گوی سبقت را از آن برباید و ركورددار شود. در واقع شركت بویینگ هم برای ایجاد چنین چالشی ایجاد شد. اما ایرباس دوباره رو به افول گذاشته است.

در شرایطی كه بویینگ بهره‌وری عملیاتش را بالا برده و سفارشات بیشتری را برای ساخت یك هواپیمای «دریم لاینر» ۷۸۷ پذیرفته است، ایرباس به خاطر تعویق در تحویل ای۳۸۰ خود هزینه‌های زیادی را متحمل شده و برای طراحی هواپیمایی كه بتواند با ۷۸۷ رقابت كند مخارج زیادی را متقبل شده است.

به علاوه این شركت هزینه‌های هنگفت خود را به یوروی گران‌قیمت می‌پردازد اما درآمدش را به دلار ارزان‌قیمت در می‌آورد چون جت‌های این شركت به دلار خرید و فروش می‌شوند. گفته می‌شود برنامه نوسازی ایرباس برای این شركت هواپیماسازی اروپایی صرفه‌جویی بالغ بر ۵میلیارد یورو (۶/۶میلیارد دلار) را تا سال ۲۰۱۰ و یك‌سال بعد از آن هم ۲میلیارد یورو در پی خواهد داشت. اما این برنامه خود هزینه‌هایی نیز دارد. تصمیم این شركت برای اخراج ۱۰۰۰۰نفر از كاركنانش تاحدود زیادی قابل پیش‌بینی بود اگرچه كه اختلافات بین فرانسه و آلمان بر سرجزئیات این تصمیم باعث شد اعلام این موضوع یك شب به تعویق افتد. كارخانجات و كاركنان ایرباس در سرتاسر اروپا پراكنده‌اند این نتیجه همكاری در پروژه‌های این شركت و وام‌های دولتی است كه این شركت‌ برای تولید طرح‌های جدید هواپیما نیاز داشت و در برنامه این شركت برای اخراج كاركنان و سازماندهی مجدد می‌بایست این نكته هم مدنظر قرار می‌گرفت.

ایرباس حدود ۵۷۰۰۰ كارگر و ۳۰۰۰۰كارمند قراردادی در شعبات مختلفش دارد. نیمی از اخراج‌ها مربوط به گروه دوم می‌شود و خود شركت ۵۰۰۰نفر را كه به طور عمده در‌ آلمان و فرانسه كار می‌كنند از دست خواهد داد. تاكنون این دو كشور بخش اعظم تولید ایرباس را به خود اختصاص داده‌اند. قوانین سخت كار در اروپا و حساسیت‌های سیاسی چارچوب طبیعی را برای این اخراج‌ها تعریف كرده و اعمال خواهند كرد. فشار بر آلمان و فرانسه در این مورد به صورت مساوی تقسیم خواهد شد (اگرچه كه انگلیس و اسپانیا هم در این درد سهیم خواهند بود) اما پیش از آنكه جوهر این تصمیم خشك شود، رهبران اتحادیه انجمن‌های صنفی تهدید كردند كه این اصلاحات را متوقف خواهند كرد. سه كارخانه از ۱۶ ایرباس فروخته خواهد شد و شركت به دنبال سرمایه‌گذارانی برای سه كارخانه دیگر خواهد بود. چون ایرباس همزمان با كاهش هزینه‌ها باید از عهده تعهداتش درقبال سفارشات پذیرفته شده و عرضه محصولاتش برآید. سیاستمداران آلمانی و فرانسوی این امكان را فراهم كرده‌اند كه تولید به كشورهای كم هزینه‌تر منتقل شود و این درست همان كاری است كه شركت بویینگ انجام داده است. در عوض، در قرارداد مطرح خواهد شد كه این دو كشور تولیدكننده اصلی در كنسرسیوم شركت داشته باشند. به عنوان مثال بخش اعظم مونتاژ نهایی یك جت كوچكتر به نام ای ۳۲۰ در آلمان انجام خواهد شد در حالی‌كه یك هواپیمای جدید به نام ای ۳۵۰ در فرانسه مونتاژ می‌شود.

دولت فرانسه در EADS كه شركت مادر ایرباس است به همراه بانك‌های دولتی و شركت‌های بزرگ سهام دارد. تا زمان انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در ماه آوریل آینده هیچكس دوست ندارد مسوولیت بیكاری كارگران را بپذیرد. آلمان كه به تازگی مشوق ایجاد كنسرسیومی از بانك‌های بزرگ شد تا بخشی از EADS كه توسط شركت دایملر كرایسلر فروخته شد را بخرد هم درست به اندازه فرانسه از اخراج كاركنان اجتناب می‌كرد تا بتواند سهم خود را در مشاغل با تكنولوژی بالا حفظ كند. شركت انگلیسی بی‌ای ایی سیستم هم خسته از سیاسی‌كاری‌های بی‌پایان در این زمینه سهام ۲۰درصدی خود را فروخت.

فشارها هم‌اكنون هم اثر خود را بر جای گذاشته‌اند. ایرباس طی دو سال گذشته سه مدیركل خود را در پی درگیری بین دسته‌های آلمانی و فرانسوی‌اش از دست داده است. برای اجتناب از چنین اختلافاتی شركت EADS هم‌اكنون دو مدیركل (یكی فرانسوی و دیگری آلمانی) و دو رییس هیات‌مدیره (یكی فرانسوی و دیگری آلمانی) دارد. اگرچه برای سهولت‌كارها مدیركل فرانسوی EADS به نام لوییس گالوس سال گذشته به شركت ایرباس منتقل شد، اما هم‌اكنون تلاش‌های مضاعفی انجام می‌شود كه تعادل قدرت بین سهام فرانسوی و آلمانی برقرار شود. برنامه سازماندهی مجدد شركت ایرباس باید در مسیری پیش رود كه بتواند با رقیب دیرینه این شركت رقابت كند. اما قوانین منعطف‌تر كار در آمریكا به این معنی است كه بویینگ همیشه می‌تواند سهم بیشتری را راحت‌تر به خود اختصاص دهد. با وجود كاهش هزینه‌ها و تلاش‌های سرسختانه ایرباس برای انتقال شركت‌ها به خارج، شركت آمریكایی بویینگ راحت‌تر می‌تواند تولید خود را به كشورهای ارزانتر منتقل كند. بخشی از مشكل این شركت اروپایی همان علت وجودی آن است یعنی فشار تجارت درهم تنیده با سیاست و دیپلماسی.

مترجم: شادی آذری