آستیگماتیسم عارضه شایع چشم

چشم به مانند سایر اعضای بدن انسان یکی از مهمترین اندام هایی است که به دلیل کارکرد منحصر به فردش کوچکترین تغییر در عملکرد آن باعث مختل شدن زندگی فرد می شود؛ طبق آمارهای منتشر …

چشم به مانند سایر اعضای بدن انسان یکی از مهمترین اندام هایی است که به دلیل کارکرد منحصر به فردش کوچکترین تغییر در عملکرد آن باعث مختل شدن زندگی فرد می شود؛ طبق آمارهای منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، هم اکنون دو سوم تمام مردم جهان که به کم سویی مبتلا هستند از اثرات آستیگماتیسم رنج می برند.

قرنیه قدامی ترین قسمت چشم، بافتی شفاف و نیمکره ای شکلی است که نور هنگام عبور از آن دچار انکسار شده و وارد چشم می شود. در عارضه آستیگماتیسم که نوعی از عیوب انکساری و شایع چشمی است لایه خارجی و شفاف جلوی چشم (اغلب قرنیه یا عدسی) از حالت کروی خود خارج گردیده، انحنایش در یک جهت کمی متفاوت از جهت دیگر می شود و به همین علت قادر نیست نوری را که از خود عبور می دهد، به طرز صحیح روی شبکیه، کانونی کند و در نتیجه تصاویر تار و مبهم دیده می شوند؛ با افزایش فاصله خارج از محور جسم و افزایش دهانه، سطح شکستی آستیگماتیسم افزایش می یابد.

در نزدیک بینی انحنای قرنیه بیشتر از حد عادی است یا کره چشم در ازای بیش از حد طبیعی دارد، در نتیجه شعاع های نور به جای آنکه دقیقاً روی شبکیه متمرکز شوند در جلوی شبکیه به هم می رسند و اشیای دور تصویری مبهم خواهند داشت. در دوربینی انحنای قرنیه کمتر از حد عادی است یا کره چشم طول کمتر از حد طبیعی دارد، در نتیجه حالت عکس نزدیک بینی رخ می دهد؛ نور در پشت چشم متمرکز می شود و تصویر اشیای نزدیک تار می شود اما دید دور عادی باقی می ماند. در آستیگماتیسم اعوجاج در بخش هایی از میدان بینایی، تاری خطوط عمودی، افقی یا مایل، دیده شده و افراد دچار درجات بالای آن نه تنها همانند افراد نزدیک بین اشیای دور را تار می بینند، بلکه اشیای نزدیک را هم تار می بینند؛ بنابراین این عارضه هم به تنهایی و هم همراه با نزدیک بینی یا دوربینی می تواند دیده شود.

پزشکان معتقدند در اغلب موارد آستیگماتیسم ریشه ارثی داشته و معمولا از هنگام تولد وجود دارد، علاوه بر آن صدمات وارده بر قرنیه نیز می تواند منجر به آستیگماتیسم به ویژه از نوع نامنظم شود. افراد دارای نمره های بالای آستیگماتیسم اغلب از تاری دید و تغییر شکل یافتگی تصویر اشیاء شکایت دارند؛ هر چند که مبتلایان به درجات خفیف آستیگماتیسم اغلب مشکل بینایی نداشته و ممکن است تنها از خستگی و احساس ناراحتی در چشم ها و سردرد شکایت داشته باشند.

آستیگماتیسم براساس واحدی به نام دیوپتر به انواع خفیف، متوسط، شدید و بسیار شدید تقسیم بندی می شود (از کمتر از ۱ دیوپتر تا بیش از ۳ دیوپتر) که البته در درجات متوسط و بالا، و به تشخیص پزشک برای دستیابی به دید بهتر و راحتتر، لازم است فرد از عینک یا لنز استفاده کند؛ ولی در نمرات کم، در صورت ناراحتی فرد یا براساس نیازهای شغلی قدام به تجویز عینک می شود. پزشکان معتقدند مقدار آستیگماتیسم ممکن است به آهستگی تغییر کند لذا معاینات مکرر و منظم به فرد این امکان را می دهد که در صورت هرگونه تغییر در میزان دید بلافاصله نسبت به اصلاح آن اقدام کند.

یک فرد بزرگسال سالم باید تا ۵۰ سالگی هر سه تا پنج سال یک بار معاینه چشم انجام دهد. پس از ۵۰ سالگی فواصل معاینات کمتر می شود و اگر فرد دچار مشکلات انکساری مانند آستیگماتیسم باشد، هر دو سال یک بار به هر تعدادی که چشم پزشک توصیه می کند، جهت معاینات مراجعه می شود. بد نیست این نکته را هم بدانید که آستیگماتیسم با مطالعه در نور کم یا تماشای تلویزیون از فاصله نزدیک بهتر یا بدتر نمی شود.

در پایان باید گفت که درمان آستیگماتیسم به وسیله تصحیح انحنای نایکنواخت قرنیه- که باعث تاری دید می شود- صورت می گیرد؛ این اصلاح دید می تواند به وسیله تجویز عدسی تصحیح کننده از طریق استفاده از لنزهای تماسی، عینک یا جراحی باشد. لنزهای تماسی هر دو نوع آستیگماتیسم قرنیه و عدسی چشم را تصحیح می کنند؛ هم اکنون انواع مختلفی از لنزهای تماسی چون لنزهای سخت، لنزهای نرم، لنزهای یک بار مصرف و لنزهای با کاربرد طولانی مدت در دسترس است. همچنین در مواردی که به دلایل مختلف استفاده از لنز تماسی از جمله ترجیح بیمار امکان پذیر نیست، انواع مختلف عینک می تواند جانشین مناسبی برای لنز تماسی باشد. جراحی برای تصحیح عیوب انکساری به وسیله شکل دهی مجدد به سطح قرنیه از دیگر روش های مورد استفاده در درمان آستیگماتیسم است.

سعید کریمی

http://www.kayhannews.ir/۸۹۱۰۲۶/۷.htm