زیباسازی فک, چانه و گونه چرا و چگونه

این جراحی های زیبایی ممکن است بر سلامت دندان ها تأثیر منفی بگذارند

جراحی‌های ناحیه فک و صورت (فک بالا و پایین، چانه و گونه) جزو ‌جراحی‌هایی هستند که نتایج آنها معمولا قابل پیش‌بینی است و می‌توان قبل از عمل، درصد موفقیت را مشخص کرد...

اگر از روش‌های درست استفاده شود، احتمال آسیب دندانی خیلی کم است ولی در مواردی که جراحی به‌وسیله افراد غیرمتخصص انجام شود، بروز عوارض دندانی، غیرمحتمل نیست و ممکن است عوارضی مانند آسیب دیدن ریشه دندان‌ها، واردشدن فشار زیاد به مفصل فک، بروز مشکلاتی در مفصل گیجگاهی و نرسیدن دندان‌ها دور از ذهن نیست و در مواردی ممکن است مشکلات دندانی عود کند. بهترین اقدام قبل از جراحی این است که درمان‌های ارتودنسی (ردیف‌شدن دندان‌ها و...) انجام شود.

● زیباسازی فک

جراحی‌هایی که برای رفع ناهنجاری‌هایی فک و صورت انجام می‌شود، همیشه به قصد زیبایی نیست. در دختران و پسران اختلال در اسکلت ناحیه فک و صورت (فک بالا و پایین، چانه و گونه) می‌تواند به دلایل مادرزادی یا عوامل ژنتیکی طی دوران رشد یا محیطی مانند تنفس از دهان، مکیدن انگشت، طولانی‌شدن استفاده از شیشه شیر یا پستانک و... باشد. البته در مواردی هم علت بروز این ناهنجاری‌ها مشخص نیست. ناهنجاری‌های ایجادشده به‌صورت عقب بودن فک بالا، جلوبودن فک پایین، تنگ بودن فک بالا، نرسیدن دندان‌های جلو یا عقب به هم، انحراف فک بالا و پایین به یک طرف، محدودیت بازشدن دهان و... بروز می‌کند. در موارد مادرزادی، تشکیل نشدن بخشی از بافت ناحیه فک و صورت یا رشد اضافی در یک ناحیه از آن باعث عدم تقارن و ایجاد ناهنجاری می‌شود. در این موارد درصد موفقیت جراحی بسیار بالاست به‌شرطی که بیمار به متخصص فک و صورت مراجعه کند تا با همکاری او و متخصصان ارتودنسی، این مشکل به‌راحتی حل ‌شود. اگر در دختران ۱۵-۱۴ و پسران ۱۸-۱۷ ساله، بعد از سن رشد درمان ارتودنسی به موقع انجام شود (قبل از سن بلوغ)، با جراحی فک می‌توان ناهنجاری ایجادشده را رفع کرد. به این ترتیب هم شکل فک و صورت و هم عملکرد دهان و دندان بهبود می‌یابد. جراحی فک در مقایسه با دیگر جراحی‌های زیبایی صورت مثل جراحی بینی و پلک بسیار موفق‌تر است و بر خلاف تصور موجود بسیار کم خطر و کم عارضه است.

با درمان لوزه سوم، تنفس نکردن از طریق دهان، استفاده نکردن از پستانک و... که جزو عوامل محیطی محسوب می‌شوند، می‌توان تا حدی از بروز این ناهنجاری‌ها پیشگیری کرد.

● عوارض جراحی‌ فک

به‌طور کلی هر جراحی‌ای عارضه‌ای دارد. مهم‌ترین عارضه در این جراحی‌ها اختلال در حس لب‌هاست که می‌تواند بعد از عمل جراحی پیش بیاید و معمولا ظرف چند هفته به‌تدریج این اختلال رفع می‌شود. در شرایط نادر که آسیب جدی به عصب وارد شده باشد اختلال در حس برای مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند.

● زیباسازی چانه

بزرگ کردن چانه با پروتز در افرادی که مادرزادی چانه‌های کوچک و غیرطبیعی دارند توصیه می‌شود. اگر بیمار دچار مشکلات اسکلتی جمجمه و ناهماهنگی قرارگیری دندان‌های فک بالا و پایین باشد، پروتز چانه مناسب نیست و جراحی فک بالا، پایین یا هر دو توصیه می‌شود. در افرادی که قرارگیری دندان‌های فک بالا و پایین طبیعی است، استفاده از جراحی مناسب است و در اصلاح کوچکی چانه نتایج رضایت‌بخشی خواهد داشت. در بسیاری از موارد همراه با عمل جراحی چانه برای ایجاد تناسب در صورت، لیپوساکشن غبغب و گردن یا عمل جراحی رینوپلاستی نیز توصیه می‌شود.

● روش جراحی چانه

در زیر چانه یا داخل دهان برش جراحی بسیار کوچکی ایجاد می‌شود. نتایج عمل بسیار رضایت‌بخش است و بیمار بعد از مدت کوتاهی بعد از عمل ترخیص می‌شود. احساس درد جزیی و کبودی و تورم پس از عمل طبیعی است. در هفته اول غذاها باید نرم باشد تا نیاز به جویدن به حداقل برسد. در صورت افزایش درد یا تورم کف دهان باید پزشک را از این مساله مطلع کرد.

● زیباسازی گونه

برخی از افراد ممکن است به دلایل مختلف دچار نقص رشدی گونه باشند، در حالی‌که بعضی افراد در اثر افزایش سن و شلی عضلات صورت و تحلیل چربی دچار لاغری صورت و گودی گونه‌ها می‌شوند. مهم‌ترین مساله در ترمیم و زیباسازی گونه‌ها، حفظ ظاهر طبیعی صورت است. یکی از روش‌های برجسته‌سازی گونه‌ها و پر کردن صورت، استفاده از پرکننده‌ها مانند چربی یا ژل‌هاست. تزریق چربی در صورت و گونه‌ها می‌تواند تاثیر زیادی در زیبایی داشته باشد. از دیگر روش‏های برجسته‌سازی گونه‌ها، استفاده از پروتز گونه برای پرکردن گونه و فضای اطراف آن یا جراحی استخوان گونه (یعنی جابجایی) است. پروتزهای گونه شکل‌های مختلفی دارند و بر اساس شکل صورت و نظر پزشک و بیمار، انتخاب می‌شوند. گاهی بعد از جراحی فک یا همزمان، نیاز است که گونه بیمار تصحیح شود. معمولا در این مورد همزمان گونه‌ها نیز با فک اصلاح می‌شود یا اینکه در عملی مستقل این کار انجام می‌شود.

● روش جراحی گونه

عمل جراحی معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. برش ایجادشده به سایز، نوع پروتز و محل قرارگیری آن بستگی دارد ولی معمولا از داخل دهان یا از برش زیر پلک تحتانی پروتز گذاشته می‌شود. تورم و کبودی بین ۱۰-۷ روز کاهش می‌یابد و به حد قابل قبولی می‌رسد ولی نتیجه نهایی معمولا بعد از ۶-۴ هفته مشخص می‌شود. تزریق چربی یا ژل نیز معمولا زیر بیهوشی عمومی انجام می‌شود و نتایج آن چند ماه بعد قابل ارزیابی است البته گاهی اقدام‌های اصلاحی یا تزریق دوباره لازم است.

دکتر محمد بیات

جراح فک وصورت و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران