لزوم درك سیاستمداران از تاریخ برای ترسیم افق آینده

در عصر سلطه به فرهنگ و دین مسلمانان با وجود عوارض زیاد آن بستری برای ایجاد یك سلسله اعتراضات جدی در كشورهای مختلف اسلامی علیه سلطه و فرهنگ غربی شد كه آغاز نهضت بیداری اسلامی گشت شكل گیری این نهضت فراگیر در جهت احیای ارزشهای دینی در طول دو قرن آنچنان گسترش یافت كه هیچ كشوراسلامی باقی نماند كه ردپایی از این نهضت در آنجا دیده نشودما به عنوان جزئی از تاریخ و وقایع تاریخی, تاریخ را می سازیم

تهاجم نوین غرب

در عصر سلطه به فرهنگ و دین مسلمانان با وجود عوارض زیاد آن بستری برای ایجاد یك سلسله اعتراضات جدی در كشورهای مختلف اسلامی علیه سلطه و فرهنگ غربی شد كه آغاز نهضت بیداری اسلامی گشت. شكل گیری این نهضت فراگیر در جهت احیای ارزشهای دینی در طول دو قرن آنچنان گسترش یافت كه هیچ كشوراسلامی باقی نماند كه ردپایی از این نهضت در آنجا دیده نشودما به عنوان جزئی از تاریخ و وقایع تاریخی، تاریخ را می سازیم. از آن تاثیر می پذیریم و خود به مطالعه آن می پردازیم. رخدادهای گذشته تجربه های گرانبهایی هستند كه ما را در مسیر حركت كمك می نمایند و نباید از آنها غفلت كنیم. منابع اطلاعاتی ما در شناخت تاریخ مكتوبات، منقولات، محسوسات و معقولات است كه بعد از عبور از دوران حاكمیت فرهنگ شفاهی وارد فرهنگ مكتوب شده و مجموع آن سرمایه ای بزرگ است كه پیش روی ما قرار دارد، سرمایه ای كه شناخت زوایای آن می تواند در ساختن آینده ای مطلوب و اتخاذ سیاستهایی منطقی و مناسب، سیاستمداران ما را یاری دهد.این یك واقعیت است كه باید از گذشته، آموخت، در حال زندگی نمود و برای آینده برنامه ریزی كرد. آینده طولانی پیش روی، درك گذشته طولانی پشت سر ما را ضروری می نماید.این كه حال را در بین این دو مرز طولانی قرار نمی دهیم به دلیل كوتاهی مدت آن است. برنامه ریزی برای آینده است كه حال را پوشش می دهد. اگر برای حال برنامه ریزی شود كوتاهی زمان آن فرصت ها را می سوزاند و پریشانی و آشفتگی را برای آینده ای كه طولانی است مهیا می سازد.

بنا بر این در عالم سیاست گذاری حال زمان ناپایداری است كه به سرعت به گذشته تبدیل می شود و در دل آینده باید مورد توجه قرار گیرد. روزمرگی محصول توجه به حال و غفلت از آینده است كه دربردارنده امیدها و امكان ها است. از طرفی تمدن امروز حاصل بهره برداری از تجربه طولانی گذشته و درك تاریخ است. انقطاع از گذشته، انقطاع از سنت های حسنه و دستاوردهای مفید بشری است كه برنامه ریزی بر آینده را با مشكل مواجه می سازد. بدون توجه به تاریخ و گذشته نمی توان جامعه ای بر مبنای ارزش های تربیتی _ اخلاقی ایجاد كرد. حمله به خوب و بد، زشت و زیبا و تلخ و شیرین گذشته نوعی خودفریبی و غفلت است كه ره به جایی نمی برد.شاید به همین دلیل است كه تحریف تاریخ و تغییر واقعیت های گذشته یك استراتژی مهم برای دشمنان بوده و هست. این كه می بینیم تجربه های مفید و سنت های حسنه و لحظه های شیرین تاریخ گذشته از سوی دشمنان و مخالفان وارونه جلوه داده می شود نتیجه این اهمیت است.ایجاد شرق شناسی برای غربیان در همین راستاست كه گفتمان غربی پیرامون شرق برای تحریف گذشته های شكوفا و انسان ساز است.گفتیم تاریخ بخشی از زمان است كه پیش از حال در یك مدت طولانی پشت سر ما قرار دارد، قدمتی به طول خلقت انسان، انسان هایی كه در زمان های مختلف و در مكان های گوناگون زیسته اند و دست به نوآوری های فراوانی زده اند و محصول تلاش های آنها ایجاد تمدنی است كه امروز ما را احاطه كرده است.بنابراین تاریخ دانشی است كه زمان و مكان بنیادی ترین عناصر سازنده آن است و ما براساس تشابه و اشتراك زمانی و مكانی نیازمند فراگیری آن هستیم. زیرا موضوع این دانش، گذشته بشر و تحولات همه جانبه مرتبط با زندگی اوست.شكوفایی و اضمحلال تمدن های متعددی كه در طول پنج هزارساله تاریخ صورت گرفته می تواند ما را در حركتی كه به سوی احیای تمدن اسلامی برداشته ایم یاری دهد. این كه چگونه تمدن اسلامی در ابتدای شكل گیری خود توانست با گردآوری تمدن های هندی، ایرانی، عرب، مصری و یونانی و ایجاد تمدنی نو توفیق یابد، می تواند راهنمای بسیار خوبی برای ما در این برهه از زمان باشد.نومیدی از بقای تمدن كنونی غرب كه سیطره آن بخش اعظم دنیا را فراگرفته در كنار تجربه گذشته تاریخی خودمان می تواند زمینه شكوفایی و فراگیری مجدد تمدن اسلامی را مهیا سازد.با توجه به این واقعیت كه شناخت تاریخی و آگاهی به زوایای تاریخ برای سیاستمداران یك ضرورت و الزام است زیرا كه هدایت جامعه را برعهده دارند، سیاستمداری كه تاریخ گذشته كشور خود و جهان را نشناسد و از مسیر مضبوط و دقیق فرهنگ و تمدن جهان با اسلام و ایران بی اطلاع باشد چگونه می تواند نقاط مشابه و تقریبا قابل انطباق منحنی تكرار حوادث تاریخی را رسم و براساس آن برای آینده اتخاذ تصمیم نماید؟سیاستمداران امروز ایران بعنوان مدیران هدایت سكان سیاسی كشوری كه نظامش محصول ۲۰۰ سال مبارزه و اوج قله بیداری اسلامی است، بیش از هر سیاستمداری نیازمند آگاهی و شناخت گذشته ای هستند كه آغازش با دعوت پیامبر از مكه آغاز شود و در مسیر خود با تشكیل اولین حكومت اسلامی در یثرب مدنیت اسلامی را با عنوان مدینهٔ الرسول پایه گذاری كرده است و سپس این حركت طی دو مرحله، مرحله اول در جزیره العرب و مرحله بعد در سطح جهان براساس رسالتی جهانی كه داشته در كوتاه ترین زمان ممكن یعنی دو قرن در مقابل تمدن آن زمان گسترش یافته است.

بعد از مرحله گسترش و مجاورت این تمدن نوپای ۲۰۰ ساله با تمدنهای كهن آن عصر بجای نگرانی از هضم در آنها و یا كشیدن دیوار حائل بین خود و این تمدنهای ریشه دار و پرمدعا نهضت انتقال تمدن را آغاز می نماید تا نكات ارزشمند و قابل استفاده و تجربیات مفید آنها را گرفته بعد از عبور از فیلترهای فرهنگی، ارزشی خود مورد استفاده قرار داده و موارد نامطلوب آنها را به نقد بكشاند.این نهضت دو قرن انتقال فرهنگ كه تا قرن چهارم ادامه داشته به طرق مختلفی صورت گرفته كه مهمترین آنها نهضت ترجمه است. سرعت و حجم معارف انتقالی در این نهضت یعنی نهضت ترجمه به حدی بی سابقه است كه جهان هیچگاه شاهدتكرار آن نبوده تا جایی كه تنها پدر و پسری به نامهای خین بن اسحاق و اسحاق بن خین بیش از ۲۰۰ جلد كتاب و رساله از یونانی و سریانی به عربی ترجمه می نمایند.دایره نهضت انتقال تمدن های كهن به درون تمدن نوپای اسلامی كه در حقیقت توجه به عالم و جذب علوم و معارف است تا آنجا گسترش می یابد كه موج جذب مغزهای اندیشمند به مركز علمی و آموزشی جهان اسلام از كشورهای دیگر به شكل وسیعی صورت گیرد.

---