همه یا هیچ سیاه یا سفید

آیا شما خود را فردی کمال گرا می دانید آیا دیگران چنین عنوانی را به شما داده اند تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چه میزان این عنوان مناسب شماست و اگر فرد کمال گرایی هستید, آیا این صفت مثبت است یا منفی

آیا شما خود را فردی کمال‌گرا می‌دانید؟ آیا دیگران چنین عنوانی را به شما داده‌اند؟ تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چه میزان این عنوان مناسب شماست؟ و اگر فرد کمال‌گرایی هستید، آیا این صفت مثبت است یا منفی؟

برای آن‌که متوجه شوید کمالگرا هستید یا نه، باید به پرسش‌های زیر پاسخ دهید؛

آدرسی را روی یک پاکت با بهترین دستخط می‌نویسید، تمبر را بالای گوشه سمت راست قرار می‌دهید، برچسب آدرس را به‌طور موازی در بالای گوشه سمت چپ قرار می‌دهید و نامه آماده پست کردن است، اما وقتی پاکت را برمی‌گردانید، متوجه می‌شوید آدرس را سرو ته چسبانده‌اید. چه کار می‌کنید؟

تصور کنید بعدازظهر در حال پختن یک کیک سه طبقه هستید، اما یکی از طبقات در فر پف نمی‌کند، نمی‌ایستد و شل می‌ماند. شما به دوستانتان قول داده‌اید برای شام و تا یک ساعت دیگر کیک را می‌آورید. چه می‌کنید؟

در حال مصاحبه برای یک شغل مهم هستید. مصاحبه‌گر از شما می‌پرسد بزرگ‌ترین نقطه ضعفتان چیست. پاسخ نوک زبانتان است: من کمال‌گرا هستم. این در مورد شما درست است، اما می‌دانید که بیشتر مصاحبه‌کنندگان یک پاسخ کلیشه‌ای دارند. بنابراین شما چه خواهید گفت؟

چگونگی پاسخ شما به این پرسش‌ها به درجه کمال‌گرایی‌تان بستگی دارد. همه ما سطحی از کمال‌گرایی را داریم‌، اما برای برخی افراد کمال‌گرایی به قدری شدید است که رضایت کلی آنها از زندگی و کار را مختل می‌کند. اگر نشانی را دوباره بنویسید، کیک را دوباره بپزید، سعی کنید تا مصاحبه‌کننده را در مورد نقطه ضعف خود مجاب کنید و اگر احساس کنید دوست دارید نویسنده این مطلب را سرزنش کنید، شما تا حدی کمال‌گرا هستید؛ کیفیتی که می‌تواند موفقیت شما را تسهیل کند یا باعث تباهی خواسته‌های شما شود.

● چه زمانی کمال‌گرایی به ما کمک می‌کند؟

فواید کمال‌گرایی، در حرفه‌هایی که نیازمند دقت است، نمایان‌تر است. شما یک جراح قلب حرفه‌ای را ترجیح می‌دهید یا یک ماشین خودکار را؟ زمانی که مسائل بزرگی مطرح‌اند، بسیار مهم و حیاتی است که همه چیز دقیقا و بدرستی انجام شود، مانند زمان واکسیناسیون کودکتان یا پرداخت مالیات. داشتن استانداردهای بالا و توجه به جزئیات می‌تواند یک ویژگی سالم باشد، به این معنی که شما در کار و مراقبت عمیقا نسبت به آنچه انجام می‌دهید، احساس سربلندی کنید. به عبارت دیگر، شما احتمالا جلوی اشتباهاتی را می‌گیرید که می‌توانند به مشکلات بزرگ‌تری منجر شوند و چه کسی به‌دنبال دردسر بیشتر است؟ گرایش کمال‌گرایانه اغلب باعث می‌شود شما بهتر سازماندهی کنید و بیشتر آماده باشید. جامعه برای الهام نیازمند کمال‌گرایی است. بسیاری مسائل در زندگی ما معیوب و ناقص‌اند و ما می‌توانیم برای رفع این نواقص کمال‌گرایانه رفتار کنیم. هنرمندان، بازیگران و کسانی که تصویرهای ایده‌آل خلق می‌کنند فرصتی به ما می‌دهند تا دنیای کامل‌تری را مجسم کنیم، اما اگر در این تله بیفتیم که ما می‌توانیم و باید هر چیزی را بدون نقص انجام دهیم، اتفاق متفاوتی رخ می‌دهد؛ زندگی ما پرجوش و خروش و نامتعادل می‌شود. ما می‌توانیم نتایج بزرگی بگیریم اگر در جهت کمال‌گرایی معقول حرکت کنیم، اما کمال‌گرایی مزمن و بدون بازبینی به مانعی برای شادی و موفقیت ما تبدیل می‌شود.

● زمانی که کمال‌گرایی بیش از حد می‌شود

برای یک فرد کمال‌گرا نتایج سیاه و سفیدند یا چیزی کامل است یا نیست. او رویکردی همه یا هیچ دارد، که از هیجانات منفی تغذیه می‌شود. با وجود پاداشی که در نتیجه موفقیت‌ها کسب می‌کند، مدام از خود عیبجویی و به نقاط ضعف کارش اشاره می‌کند.

پروفسور اشبی، روان‌شناس دانشگاه جورجیا، معتقد است: «افراد کمال‌گرا هر فرصتی برای انجام کار را به عنوان فرصتی برای شکست در نظر می‌گیرند. بنابراین، زمانی که به اهداف خود دست می‌یابند، احساس پیروزی نمی‌کنند و فقط تصور می‌کنند تسکین یافته‌اند. آنها برای جلوگیری از شکست‌های احتمالی، امور را به تأخیر می‌اندازند و در نهایت، این طفره رفتن به ایجاد وحشت در آنها می‌‌انجامد. برای مثال، شب پیش از امتحان یا یک روز پیش از یک نمایش بزرگ، آنها بشدت و دیوانه‌وار کار خواهند کرد.»

البته این افراد درصدد تسکین فشارهای درونی ناشی از این ویژگی برمی‌آیند و بنابراین، احساس حمایت از خود در آنها شکل می‌گیرد. برای مثال، دانش‌آموز کمال‌گرایی که از منبع دیگری علاوه بر کتاب‌های معمول درسی آگاهی دارد در طول نیمسال تحصیلی به‌طور مداوم به مطالعه این منبع می‌پردازد. اگر او در پایان ترم نمره خوبی در آن کسب نکند، عزت نفس خود را به دلیل نتیجه بدی که گرفته از دست می‌دهد، اما اگر همین فرد در دقایق آخر به وجود آن منبع پی ببرد و به مطالعه آن بپردازد، با خودش فکر خواهدکرد نمره منفی را به‌دلیل این‌که زمان کافی برای مطالعه نداشته، کسب کرده و بنابراین، عزت نفس او آسیبی نخواهد دید. کمال‌گرایی مزمن بر سلامت جسمی و روانی آثاری سوء می‌گذارد. افراد کمال‌گرا به فعالیت‌های بسیار تمایل دارند و آنها را در دوره‌های زمانی بسیار کوتاه می‌گنجانند. آنها تصور می‌کنند می‌توانند هر کاری را پیش از موعد به اتمام برسانند.

میریام آدرهلد، روان‌شناس و نویسنده کتاب «کمال‌گرایی» بیان می‌کند که این افراد علاوه بر افسردگی، اضطراب و درماندگی، مستعد بیماری‌های مرتبط با استرس نیز هستند. به همین دلیل، بار زیادی بر دوش می‌کشند، بدون این‌که زمان کافی برای استراحت خود در نظر بگیرند. چیزی که این موضوع را پیچیده می‌کند این است که رفتار کمال‌گرایانه در مدارس و محیط‌های کاری مورد تشویق قرار می‌گیرد.

گذراندن ساعات طولانی کاری بدون تنفس و استراحت کافی برای تولید محصولات کامل و بدون نقص چیزی است که به افراد کمک می‌کند به این رفتارشان ادامه دهند. عجیب نیست که بسیاری از ما در نهایت، کمال‌گرایی را به قیمت کیفیت زندگی و تعادل انتخاب می‌کنیم.

بهار مدنی

‌روان‌شناس