تشریح موتور پژو ۲۰۶ در ایران

خودروی پژو ۲۰۶ به همراه خودروی دوو ماتیز, هم اکنون از کم مصرف ترین خودروها در ایران است این خودرو با استفاده از سیستم پیشرفتهٔ انژکتوری خود که کامل ترین نمونه در ایران است, توانسته کاهش آلودگی و مصرف سوخت را در کنار قدرت و شتاب مناسب تأمین کند

خودروی پژو ۲۰۶ هم‌اکنون دومین خودروی پرفروش اروپا است. این خودرو که دارای قوای محرکهٔ مختلف با طراحی منحصر به فرد گروه PSA است، از سیستم تزریق سوخت (سیستم انژکتوری) بهترین شرکت طراحی ساماندهی انژکتوری در دنیا یعنی بوش آلمان بهره گرفته است. پژو ۲۰۶ تا کنون با موتورهای مختلف در اروپا عرضه شده است. در نوشتار زیر، قوای محرکه و به‌خصوص سیستم انژکتوری این خودرو در ایران بررسی می‌شود:

سیستم انژکتوری پژو ۲۰۶ را با MIP یا تزریق چند نقطه پشت سوپاپ می‌نامند. مکانیزم تزریق نیز در این خودرو ترتیبی است. به این معنا که در این موتور، زمان‌بندی تزریق سوخت توسط هر انژکتور به ترتیب و با توجه به کورس مکش سیلندر نظیر آن است. این طرح معمولاً در چند درجه ثابت پیش از نقطهٔ مرگ بالای پیستون، انژکتور شروع به پاشش سوخت می‌کند. سیستم انژکتوری ۲۰۶ با استفاده از ECU پیشرفته و با انتقال اطلاعات از سنسور دور موتور، سنسور سرعت خودرو، سنسور موقعیت دریچهٔ گاز، سنسور فشار هوای ورودی، سنسور فشار گاز کولر، سنسور دمای هوای ورودی، سنسور روغن و دمای آب، سنسور هیدرولیک فرمان، سنسور ضربه و سنسور اکسیژن، وضعیت دقیق موتور را شناسائی کرده و با توجه به نوع بنزین، شرایط منطقهٔ آب و هوائی و وضعیت خودرو در سربالائی‌ها و فشارها و شتاب‌های ناگهانی، میزان و چگونگی پاشش سوخت را مشخص می‌کند. البته در موتور تیپ ۵، حالت بسیار جالبی وجود دارد، در این حالت شما گاز می‌دهید ولی دیگر دریچهٔ گاز به اختیار شما باز نمی‌شود، بلکه مغز هوشمند خودرو با توجه به بررسی شرایط، سبب باز شدن دریچهٔ گاز و هوادهی به موتور می‌شود. البته در این نوع خاص موتور ۲۰۶، شما شتاب ناگهانی نخواهید داشت و به همین دلیل موتور ۲۰۶ حتی با ۲۰ درصد قدرت بالاتر وضعیتی جوان‌پسندانه‌ای ندارد. البته در عوض آلودگی و مصرف سوخت خودرو در این مدت کاهش یافته است.

اطلاعات برگشتی از سنسورهای مختلف، وضعیتی را در خودرو ایجاد می‌کند که دیگر شما نیازی ندارید با تغییر اقلیم سفر به‌عنوان مثال از تهران به شمال دوباره خودرو خود را تنظیم کنید، بلکه خود موتور با توجه به مدیریت هوشمند، رطوبت دما و فشار را تشخصی داده و براساس آن، موتور را تنظیم می‌کند.

سنسور دور موتور

۶۰ برجستگی بر روی صفحه‌ای دقیقاً بر روی فلایویل نصب شده است. عبور این ۶۰ برجستگی از روی سنسوری که حالت مغناطیسی دارد، اطلاعاتی را به ECU می‌فرستد تا از شرایط دور موتور آگاه شود.

سنسور فشار و دما

سنسور فشار نیز به همراه دما بر روی منی فولد ورودی، فشار هوا را اندازه‌ می‌گیرد. در شرایط مختلف فشار هوا (سطح دریا و یا کوهستان)، وزن هوای موجود در حجم خاصی ثابت نیست. مقدار هوای موجود در این حجم ثابت، در کنار دریا سنگین‌تر از زمانی است که خودرو در کوهستان رانده شود. اگر شما خودروی خود را در شهری مانند تهران تنظیم کرده و به شهرستانی مانند رشت بروید، خواهید دید خودرو شما کاملاً از تنظیم خارج می‌شود. نکتهٔ جالب آن است که اگر بدون آنکه تنظیمات خودرو را به هم بزنید، دوباره به تهران برگردید، خواهید دید خودرو دوباره به شرایط مطلوبی رسیده است. این تفاوت مشاهده‌ شده ناشی از اختلاف ارتفاع این دو شهر است و به نوع هوا یا رطوبت، ربطی ندارد. یکی از گزینه‌هائی که بر روی وزن هوا تأثیر دارد، فشار هوا است. هرچه فشار بالاتر رود، پاشش سوخت نیز باید بیشتر شود. این سنسور با توجه به تغییر فشار هوای ورودی در دوره‌های گوناگون، با تحلیل اوضاع و باتوجه به اطلاعات دیگر دریافتی ECU مقدار پاشش صحیح سوخت را مشخص می‌کند. به این دلیل این خودرو چه در شمال و چه تهران با تنظیم ثابتی همیشه به‌طور مناسب کار می‌کند. سنسورهای هوای ورودی نیز نقش مهمی در سیستم انژکتوری ۲۰۶ دارد، زیرا در شرایط مختلف وزن هوای موجود در حجمی مخصوص، ثابت نیست، مقدار هوای موجود در این حجم ثابت، در دمای پائین، سنگین‌تر از زمانی است که هوا گرم باشد. اگر این سنسور درست کار نکند، ECU دیگر قادر نخواهد بود که میزان هوای ورودی را به درستی تعیین کند. این سنسور به همراه سنسور فشار در غلافی روی منی فولد ورودی قرار دارد.

سنسور دمای آب

سنسور دمای آب موتور نیز که اطلاعات آن در تنظیم پاشش سوخت و ساسات کردن خودرو بسیار مؤثر است نیز در محل ترموستات قرار دارد که آب در داغ‌ترین نقطهٔ خود است.

سنسور ضربه

سنسور ضربه در بسیاری از خودروهای انژکتوری ایران وجود ندارد. استفاده از این سنسور، کارکرد موتور در شرایط مختلف جوی با یک‌بار تنظیم و بدون به‌وجود آمدن خسارت به موتور تنظیم می‌کند. برای مثال اگر شما بخواهید با پراید انژکتوری به شمال ایران سفر کنید، متوجه صدای عجیت موتور خواهید شد که به‌دلیل ناک یا ضربه است. معمولاً ضربه در موتور به‌علت گرمای زیاد و ایجاد دو جبههٔ انفجار در داخل موتور به‌وجود می‌آید. برای مثال در شمال ایران چون فشار بالا است، نسبت سوخت و هوا به سمت رقیق شدن پیش می‌رود که به این دلیل موتور گرم شده و عمل ناک در آن پدید می‌آید و در این حالت، موتور دچار لرزش می‌شود. در ۲۰۶ با توجه به‌وجود سنسور ناک، مغز هوشمند متوجه لرزش موتور شده و به سرعت بنا به شرایط مختلف، سوخت را غلیظ یا جرقه را ریتارد می‌کند تا ضربه از بین رود.

سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن، سهم به‌سزائی در سیستم انژکتوری دارد. این قطعه که روی منی فلد دود نصب شده است، با دود خروجی از اگزوز تماس مستقیم دارد. این سنسور، وظیفهٔ بازگشت اطلاعات به ECU را برای تصحیح کارکرد و پاشش سوخت برعهده دارد و هدف نهائی سنسور، تنظیم میزان سوخت و هوا است. به‌وسیلهٔ این سنسور، مدیریت موتور به‌صورت مدار بسته انجام می‌شود و نیاز به تنظیمات اولیه به گازهای خروجی نیست. در اروپا به‌دلیل قوانین سختگیرانه، آلودگی هوا و مصرف سوخت دو سنسور قبل و پس از مبدل کاتالیست، نصب شده است. نسبت سوخت و هوا (لامدا) اگر یک باشد به کمترین سطح آلودگی می‌رسد و اگر به ۲/۱ برسد، مصرف سوخت بهینه می‌شود. نسبت سوخت و هوا که تنها به‌وسیلهٔ سنسور اکسیژن امکان اندازه‌گیری دارد، به کنترل میزان پاشش در حالت‌های مختلف کمک شایانی می‌کند. به کمک این سیستم پیشرفتهٔ انژکتوری است که موتور ۲۰۶ در حجم ۱۶۰۰ سی‌سی یعنی حجمی همانند حجم پیکان، قدرتی معادل ۱۱۰ اسب یعنی ۲ برابر پیکان دارد و آلودگی خروجی از اگزوز این خودرو نیز یورو ۴ است.

استپر موتور

در دور آرام استپر موتور وظیفهٔ ساسات یا رساندن هوا به موتور را برعهده دارد. در موتورهای کاربراتوری، دریچهٔ گاز در دورهٔ آرام، اندکی باز است. ولی در ۲۰۶ در دور آرام، دریچهٔ گاز بسته است و هوا از طریق استپر موتور وارد می‌شود. این موضوع سبب کاهش آلودگی هوا می‌شود. در هوای سرد نیز این وسیله با کاهش هوای ورودی، کار ساسات را انجام می‌دهد. به هنگام رها کردن یکبارهٔ پدال گاز این وسیله سبب می‌شود دور موتور ناگهان افت نکند. در نتیجه آلودگی هوا کمتر شده و ضربه به موتور وارد نمی‌شود.

کوئل دوبل

کوئل خودرو ۲۰۶ تقریباً مانند تمامی خودروهای انژکتوری وظیفهٔ تولید ولتاژ بالای برق بری شمع و توزیع برق برای هر شمع را برعهده دارد. با توجه به دستور ECU عمل جرقه انجام می‌شود. این سیستم از آن نظر، بسیار جالب است که دیگر شما وایری نمی‌بینید و کوئل دوبل خودروی ۲۰۶ مستقیماً بر روی شمع نصب شده است. این ابتکار به همراه طراحی ساده‌تر و کوچکتر کردن سیستم به ارزان‌تر شدن قیمت خودرو کمک کرده است.

پمپ بنزین

پمپ بنزین موتور ۲۰۶ برقی است. البته به‌دلیل نامرغوب بودن بنزین ایران، این وسیله بسیار زود خراب شده و به صدا می‌افتد. سیستم انژکتوری ۲۰۶ شامل بسیاری از اجزاء و سنسورهای دیگر می‌شود که به‌دلیل فراوانی از اشاره به آنها در این مقاله، معذوریم.

مغز هوشمندECU مغز هوشمند که واحد رایانه‌ای در حد رایانه‌های خانگی CPU پنتیوم ۴، است. با دریافت اطلاعات از سوی سنسورهای مختلف، شرایط موتور را درک کرده و با توجه به الگوریتم برنامه‌ریزی شده در آن، دستور پاشش سوخت و حتی در مدل تیپ ۵ دستور کنترل هوای ورودی را می‌دهد. این خودرو، در حالی روشن می‌شود که ECU موتور کد ۱۰ رقمی را دریافت کند. به همین دلیل سرقت این خودرو بسیار مشکل‌تر از سایر سیستم‌های انژکتوری در ایران است. البته ECU موتور در نوع ۲۰۶ مولتی‌پلکس ایران، چند ECU دارد که با مغز هوشمندی مرکزی به نام BSI به‌صورت شبکهٔ داخلی به‌هم متصل شده‌اند. وجود سیستم هوشمند موتور در کنار سیستم انژکتوری در خودرو ۲۰۶ سبب شد موتور این خودرو با حجم ۱۶۰۰ سی‌سی و قدرت ۱۱۰ است بخار ۲ برابر قدرت پیکان آلودگی در حد استاندارد یورو (گازهای خروجی پاک‌تر از هوای تهران) و مصرف سوختی در حدود ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر داشته باشد، این در حالی است که رسیدن به تمامی این موارد، هم‌زمان در ۱۵ سال پیش تقریباً غیرممکن بود. شتاب این خودرو نیز فوق‌العاده است.