احترام به دیگران در جهان پرتنش

نگاهی به کتاب حقوق بین الملل بشردوستانه

آنچه امروزه در فضای آموزشی و پژوهشی رشته حقوق بین‌الملل بسیار حایز اهمیت است، وجود منابع به روز و البته تالیفی و پژوهشی در این حوزه است. با توجه به حجم گسترده فعالیت‌های سازمان‌های بین‌المللی و دیوان‌های مرتبط با آنها که در سطوح مختلف جهانی و منطقه‌یی اقدام می‌کنند و همچنین دانشکده‌های حقوق که بیشترین تلاش را در تولید دانش و پرداخت مسائل نظری این رشته دارند، منابعی که از این دست فعالیت‌ها در اختیار دانش‌پژوهان قرار می‌گیرد بسیار متنوع و البته بیشتر به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی است و این امر باعث می‌شود که محققین و علاقه‌مندان به حقوق بین‌الملل تلاش دوچندان در ترجمه و فهم مطالب و منابع موجود به خرج دهند و در بسیاری مواقع موجب طولانی شدن مطالعات و بررسی متون می‌شود.

در این میان اساتید برجسته حقوق بین‌الملل و حقوق بشر در کشورمان نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند و نه تنها در ترجمه آثار مهم و پر مغز، می‌کوشند بلکه در زمینه تالیف و تحقیق، کتب ارزشمندی را به جامعه حقوقی کشور عرضه می‌کنند. کتاب «حقوق بین‌الملل بشردوستانه» تالیف جناب آقای دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی نیز از جمله کتاب هایی است که اخیرا منتشر شده است و به واقع یکی از منابع بسیار قوی پژوهشی در حقوق بین‌الملل است. این کتاب که نتیجه تلاش‌های چندین ساله دکتر بیگدلی به شمار می‌رود، با ویرایشی جدید و حذف و اضافات قابل توجهی نسبت به دیگر کتاب‌های ایشان در این موضوع ارائه شده و در تالیف آن به یکصد و هفتاد و پنج عنوان کتاب و مقاله و سند به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و فارسی استناد شده است که در مجموع منابع نو و قابل اطمینانی هستند. ادبیاتی که در این کتاب مورد استفاده نویسنده قرار گرفته مانند سایر کتب ایشان، ساده و قابل فهم است و مطالب به گونه‌یی بیان شده است که همچون درسنامه‌یی جامع در حوزه حقوق بین‌الملل بشر دوستانه به شمار می‌رود و روش پیشبرد موضوع بسیار قابل توجه و کاربردی است.

به گونه‌یی که محقق یا دانشجو با مطالعه کتاب از ابتدا تا انتها، متوجه روش هدفمند بیان مطالب می‌شود و خود را گویی در کلاس درس جامع استاد تصور می‌کند. روش ارجاع به منابع و همچنین استناد به اسناد بین‌المللی به صورت کاملا بی‌نقص و جامع است. به این شکل که نویسنده اگر در متن کتاب به شرح موضوعی می‌پردازد که ریشه در معاهدات و میثاق‌های بین‌المللی دارد، صرفا به بیان متن مواد اکتفا نمی‌کند و آنچه ارائه می‌شود برداشت بسیار پخته و دقیق ایشان از منطوق و مفهوم اسناد به طور جامع است و در بیان مطالب ارتباط سنجی دقیقی صورت گرفته است و خواننده را بدون دغدغه یافتن منابع مرتبط نسبت به موضوعات مطرح شده، در پانویس کتاب به گونه‌یی هدایت می‌کند که نه تنها به منبع و شماره ماده خاص ارجاع می‌دهد بلکه اسامی و مواد مرتبط در سایر اسناد را نیز ذکر می‌کند تا محقق و دانشجو از حجم مطالب و پیشینه تاریخی و علمی موضوع نیز مطلع باشند.

از طرفی این کتاب ۴۰۰ صفحه‌یی و حجم اطلاعاتی که در بر دارد نمونه یک اثر قابل اطمینان و جامع و مانع است. در واقع نویسنده تمام تلاش خود را صرف کرده تا اثری ارائه کند که حقوق بین‌الملل بشردوستانه را در قالب یک بسته بی‌نقص و با پرهیز از زیاده‌نویسی و اطلاعاتی که گاه خارج از موضوع بحث است، در چهار فصل به شرح: فصل اول: مبادی حقوق بشر دوستانه، فصل دوم: راهبری و هدایت درگیری‌های مسلحانه، فصل سوم: وضعیت بیطرفی در مخاصمات و حقوق بشر دوستانه، فصل چهارم: ضمانت اجرای حقوق بشر دوستانه، عرضه کند.

ضمن اینکه در مجموع به ۳۸۵ موضوع پرداخته شده. این کتاب همچون کتاب «حقوق بین‌الملل عمومی» ایشان، از چنان بار علمی و دقتی برخوردار است که با هر بار مطالعه دقیق موضوعات، مسائل جدیدی برای خواننده حل می‌شود و هیچگاه خواننده و پژوهشگر را گنگ و در ابهام رها نمی‌سازد و مطالعه چندباره آن برای هر دانشجوی حقوق بین‌الملل و حقوق بشر از ضروریات است و همواره نیاز به چنین کتاب‌هایی در این رشته‌ها احساس می‌شود. بنابراین امید است با معرفی مختصری که از این کتاب ارائه شد دانشجویان حقوق بین‌الملل و علاقه‌مندان به این رشته بیش از پیش توجه‌شان به این دست منابع جلب شود تا نه تنها خود را از بهترین منابع مورد مطالعه محروم نسازند بلکه ارزش آنها و زحمات مولفان و اساتید برجسته نیز به این طریق مورد قدردانی واقع شود. چاپ اول کتاب توسط انتشارات گنج دانش در سال جاری با قیمت ۱۹۰۰۰تومان به بازار عرضه شده است.