آموزش تغذیه در بیماران دیابتی

زمانی که غذاهای متنوع می خورید ویتامین ها و مواد معدنی لازم نیز به بدنتان می رسد سعی کنید هر روز از هر گروه از مواد غذایی نام برده شده در هرم زیر استفاده نمایید

● چگونه می توان به طور صحیح غذا مصرف کرد ؟

زمانی که غذاهای متنوع می خورید ویتامین ها و مواد معدنی لازم نیز به بدنتان می رسد. سعی کنید هر روز از هر گروه از مواد غذایی نام برده شده در هرم زیر استفاده نمایید .

● مواد نشاسته ای چیست ؟

مواد نشاسته ای شامل انواع نان ، غلات ، حبوبات ، انواع خمیرها یا سبزیجات نشاسته ای است . در هر وعده غذایی باید از مواد نشاسته ای استفاده کرد . ممکن است شنیده باشید که مبتلایان به دیابت نباید مواد نشاسته ای بخورند ولی به خاطر داشته باشید که این توصیه دیگران را هرگز نباید اجرا نکنید . خوردن مواد نشاسته ای برای سلامت هر فرد لازم و ضروری است .

● تعداد واحد کربوهیدرات بستگی به شرایط مختلف دارد :

الف) میزان کالری مورد نیاز

ب) برنامه درمانی دیابت

ج) مصرف مواد نشاسته ای سبب کسب انرژی ، ویتامین ها ، مواد معدنی و فیبر می شود . غلات کامل مفیدتر از بقیه غلات است زیرا باعت رساندن بیشتر مواد معدنی ، ویتامین و فیبر به بدن می گردد . فیبر موجود در غذاهای گیاهی که جزئی غیرقابل جذب است ، به کارکرد درست روده ها کمک می کند .

● یک واحد ماده نشاسته ای شامل چه غذاهایی است ؟

الف) ۱ واحد

یک برش یا ۳۰ گرم نان ( سنگگ ، تافتون ، بربری ) یا ۳ عدد بیسکویت معمولی یا ۱ عدد سیب زمینی کوچک یا یک سوم لیوان برنج پخته یا یک سوم لیوان عدس پخته

ب) ۲ واحد

۲ برش نان یا ۱ عدد سیب زمینی + ۱ عدد بلال ( تقریباً ۱۵ سانتی متر )

ج) ۳ واحد

۱ عدد سیب زمینی آب پز + ۵ قاشق غذاخوری برنج پخته + ۱ برش نان

ممکن است فقط لازم باشد یکی از مواد فوق یا ۳ واحد ماده نشاسته ای را مصرف کنید . اگر به خوردن بیش از یک نوع کربوهیدرات در هر وعده غذایی نیاز داشتید از مواد نشاسته ای مختلف استفاده نمایید .

● بهترین راه برای خرید ، پخت و خوردن مواد نشاسته ای چیست ؟

الف) سعی کنید نانهای حاوی غلات کامل ( نان سنگک ،‌ نان جو و ... ) تهیه کنید .

ب) سعی کنید مواد نشاسته ای پرچربی و سرخ شده مانند چیپس ذرت ، چیپس سیب زمینی ، شیرینی ، بیسکویت و ... کمتر مصرف کنید .

ج) ماست و شیر کم چربی یا بدون چربی تهیه نمایید .

د) به جای سس مایونز از خردل یا آب لیمو استفاده کنید .

و) سعی در انتخاب مواد غذایی ، انواع بدون چربی یا کم چربی آن را مصرف کنید .

هـ) به جای کره ، روغن های حیوانی یا مارگارین از روغن مایع ( ذرت ، آفتاب گردان و ... ) استفاده کنید .

ی)سعی کنید تا حد امکان شیرینی ، شکلات ، ژله ، آب نبات ، و کلیه مواد غذایی که از قندهای ساده تشکیل شده اند مصرف ننمایید .

● سبزیها شامل چه غذاهایی هستند ؟

الف) مصرف سبزیها برای تمامی افراد مفید است . سعی کنید هر روز سبزیهای خام و پخته استفاده نمایید .

ب) مصرف سبزیها باعث رساندن ویتامین ها ،‌ مواد معدنی و فیبر به بدن شما می شود . البته انرژی تولید شده از مصرف سبزیها بسیار اندک است .

●) تعداد واحد سبزیهایی که باید در طول روز مصرف کنید به عوامل زیر بستگی دارد :

الف) میزان انرژی روزانه مورد نیاز

ب) غلظت قند خون

● یک واحد از گروه سبزیها شامل چیست ؟

الف)۱ واحد

یک عدد هویج پخته یا یک سوم لیوان لوبیا سبز یا قارچ پخته

ب) ۲ واحد

۱ عدد هویج پخته + ۱ کاسه ( کوچک ) سالاد یا ۱ عدد گوجه فرنگی متوسط

ج) ۳ واحد

نصف لیوان سبزیجات خام پخته یا خام خرد شده ( گل کلم ، ذرت و ... ) + ۱ عد گوجه فرنگی متوسط + سه چهارم لیوان آب سبزیها

ممکن است ۱ واحد یا بیشتر از سبزیها مورد نیاز روزانه شما باشد . اگر روزانه بیش از ۱ واحد از سبزیها مورد نیاز است ، سعی کنید از انواع مختلف سبزیها استفاده نمایید .

● مهمترین راه برای خرید ، پخت و خوردن سبزیها چیست ؟

الف) سعی کنید از سبزیهای خام یا پخته بدون چربی یا کم چربی مصرف نمایید . می توانید سبزیها را بدون چربی نیز طبخ کنید .

ب) سعی کنید از سس سالاد بدون چربی یا کم چربی برای روی سالاد یا سبزیها استفاده نمایید .

ج) از پیاز و سیر در غذاها استفاده کنید .

د) به جای سس از آبغوره یا آب لیمو در سالاد استفاده کنید .

و) در حین پخت به سبزیها یک قطعه گوشت قرمز یا مرغ اضافه کنید .

هـ) بهتر است سبزیها را سریعاً بپزید و سعی کنید آنها را در کمی آب جوش بجوشانید .

ی) اگر سبزی را بصورت سرخ کرده مصرف می کنید باید از روغنهای مایع نظیر روغن زیتون ، ذرت و یا آفتابگردان به مقدار بسیار استفاده نمایید .

ر) سعی کنید به سبزیهای پخته شده کره یا مارگارین اضافه نکنید .

ز) اگر نیاز به مصرف سس برای سالاد دارید از ماست کم چربی و یا آب لیمو نیز می توانید جهت تهیه سس استفاده کنید .

● میوه ها شامل چیست ؟

مصرف میوه ها برای همه افراد لازم و ضروری است . با مصرف میوه می توان انرژی ، ویتامین ها ( A و C ) ، مواد معدنی و فیبر را به بدن رساند . تعداد واحدهای میوه که در طول روز مصرف می کنید به عوامل زیر بستگی دارد :

الف) میزان کالری مورد نیاز

ب) غلظت قند خون

● یک واحد از گروه میوه ها شامل چیست ؟

الف)۱ واحد

نصف لیوان آب پرتقال یا ۱ عدد سیب کوچک ( یا هلو یا کیوی یا پرتقال ) یا نصف گریپ فروت یا ۲ قاشق غذاخوری کشمش

ب)۲ واحد

نصف موز بزرگ ( ۵/۲۲ سانتی متر ) + ۱ عدد و نصفی انجیر خشک یا یک و یک چهارم لیوان توت فرنگی

ممکن است به مصرف ۱ یا ۲ واحد میوه در طول روز نیاز داشته باشید در صورتی که در طول روز بیش از ۱ واحد باید میوه بخورید ، سعی کنید از انواع میوه ها استفاده نمایید .

● چه نکاتی را هنگام مصرف میوه ها باید رعایت کرد ؟

الف) سعی کنید میوه ها را بصورت خام مصرف کنید .

ب) میوه های خشک شده در واقع شکل تغلیظ شده هستند که مقادیر زیادی قند دارند ، بنابراین باید به میزان اندکی مصرف شوند .

ج) انگور دارای قند زیادی است که اگر آنرا به مقدار زیاد مصرف کنید بر کنترل قند خون شما اثر می گذارد .

د) در هنگام خرید سعی کنید میوه های کوچک تر انتخاب کنید .

و) خوردن میوه ها بصورت کامل بهتر از مصرف آب میوه ها است .

هـ) سعی کنید در صورت مصرف آب میوه ، از آب میوه صددرصد طبیعی و بدون شکر اضافه شده استفاده کنید .

ی) از دسرهای آماده که چربی و قند بالایی دارند استفاده نکنید .

ر) اگر علاقه زیاد به مصرف آب میوه دارید آنرا با افزودن آب رقیق نمایید و یا آب را به میوه له شده اضافه کنید و به خاطر داشته باشید که نباید به آن شکر اضافه نمایید .

ز) همچنین به منظور پیشگیری از یبوست و دیگر عوارض گوارشی سعی کنید تا حد امکان میوه ها را با پوست مصرف کنید .

● گروه شیرشامل چه غذاهایی است ؟

الف) مصرف ماست و شیر بدون چربی و یا کم چربی برای سلامت همه افراد ضروری است . مصرف شیر و ماست سبب تولید انرژی و دریافت کلسیم ، ویتامین A ، پروتئین و سایر ویتامین ها و مواد معدنی می شود .

ب) هر روز شیر بدون چربی یا کم چربی بنوشید و ماست کم چربی یا بدون چربی مصرف کنید .

● تعداد واحد مصرفی از لبنیات به شرایط زیر بستگی دارد :

الف) میزان انرژی روزانه مورد نیاز

ب) غلظت قند خون

● نکته مهم : اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می دهید ،‌ روزانه ۵-۴ واحد شیر و ماست مصرف کنید .

● یک واحد شیر و جانشین های آن شامل چه غذاهایی است ؟

۱ لیوان شیر کم چربی یا بدون چربی یا سه چهارم لیوان ماست کم چربی یا بدون چربی

● غذاهای پروتئینی کدامند ؟

الف) غذاهای پروتئینی شامل گوشت قرمز ، ماکیان ( مرغ ،‌ بوقلمون و ... ) ماهی ، تخم مرغ و پنیر است .

ب) هر روز مقدار کمی از این مواد را در برنامه روزانه بگنجانید .

ج) مصرف روزانه پروتئین ها به ترمیم و ساخت بافتهای بدن و عضلات کمک می کند و سبب تأمین ویتامین های B۶ و B۱۲ و مواد معدنی ( آهن و ... ) نیز می گردد .

● تعداد واحدهای مورد نیاز از مواد پروتئینی به شرایط زیر بستگی دارد :

الف)میزان انرژی مورد نیاز روزانه

ب) غلظت قند خون

● یک واحد گوشت و جانشین های آن شامل چه غذاهایی است ؟

۳۰ گرم گوشت قرمز ، ماکیان یا ماهی پخته شده یا ۳۰ گرم پنیر بصورت زیر :

۱ عدد ران کوچک مرغ یا ۱ قوطی کبریت پنیر یا ۳۰ گرم ماهی تن نصف لیوان حبوبات پخته شده یا ۲ عدد تخم مرغ

● بهترین راه برای خرید ، پخت و مصرف غذاهای پروتئینی چیست ؟

الف) سعی کنید کم چربی ترین گوشت را بخرید .

ب) پوست مرغ دارای چربی زیاد است ؛ قبل از پخت پوست آن را کاملاً جدا کنید .

ج) سعی کنید که گوشت را بدون افزودن چربی طبخ کنید .

د) به جای سرخ کردن تخم مرغ ، آن را با پوست آب پز کنید .

و) برای طعم بخشیدن بیشتر به این مواد از آبغوره ،‌آب لیمو ، سس گوجه فرنگی و ... استفاده کنید .

هـ) فرآورده های گوشتی نظیر سوسیس ، کالباس و همبرگز دارای چربی زیادی هستند ، بنابراین مصرف آنها را به حداقل برسانید .

ی) سعی کنید ماهی بیشتر مصرف کنید و به جای سرخ کردن ماهی ، آن را بصورت آب پز ، بخارپز و یا کبابی مصرف نمایید .

● روغن ها و چربی ها شامل چه غذاهایی است

بعضی از چربیها و روغن ها دارای چربی های اشباع و کلسترول می باآموزش تغذیه در بیماران دیابتی

● چگونه می توان به طور صحیح غذا مصرف کرد ؟

الف) استفاده از هرم مواد غذایی به شما کمک می کند تا برای تغذیه صحیح از غذاهای متنوع استفاده کنید . زمانی که غذاهای متنوع می خورید ویتامین ها و مواد معدنی لازم نیز به بدنتان می رسد .

ب) سعی کنید هر روز از هر گروه از مواد غذایی نام برده شده در هرم زیر استفاده نمایید .

● مواد نشاسته ای چیست ؟

مواد نشاسته ای شامل انواع نان ، غلات ، حبوبات ، انواع خمیرها یا سبزیجات نشاسته ای است . در هر وعده غذایی باید از مواد نشاسته ای استفاده کرد . ممکن است شنیده باشید که مبتلایان به دیابت نباید مواد نشاسته ای بخورند ولی به خاطر داشته باشید که این توصیه دیگران را هرگز نباید اجرا نکنید . خوردن مواد نشاسته ای برای سلامت هر فرد لازم و ضروری است .

● تعداد واحد کربوهیدرات بستگی به شرایط مختلف دارد :

الف) میزان کالری مورد نیاز

ب) برنامه درمانی دیابت

مصرف مواد نشاسته ای سبب کسب انرژی ، ویتامین ها ، مواد معدنی و فیبر می شود . غلات کامل مفیدتر از بقیه غلات است زیرا باعت رساندن بیشتر مواد معدنی ، ویتامین و فیبر به بدن می گردد . فیبر موجود در غذاهای گیاهی که جزئی غیرقابل جذب است ، به کارکرد درست روده ها کمک می کند .

● یک واحد ماده نشاسته ای شامل چه غذاهایی است ؟

الف) ۱ واحد

یک برش یا ۳۰ گرم نان ( سنگگ ، تافتون ، بربری ) یا ۳ عدد بیسکویت معمولی یا ۱ عدد سیب زمینی کوچک یا

یک سوم لیوان برنج پخته یا یک سوم لیوان عدس پخته

ب) ۲ واحد

۲ برش نان یا ۱ عدد سیب زمینی + ۱ عدد بلال ( تقریباً ۱۵ سانتی متر )

ج) ۳ واحد

۱ عدد سیب زمینی آب پز + ۵ قاشق غذاخوری برنج پخته + ۱ برش نان

ممکن است فقط لازم باشد یکی از مواد فوق یا ۳ واحد ماده نشاسته ای را مصرف کنید . اگر به خوردن بیش از یک نوع کربوهیدرات در هر وعده غذایی نیاز داشتید از مواد نشاسته ای مختلف استفاده نمایید .

● بهترین راه برای خرید ، پخت و خوردن مواد نشاسته ای چیست ؟

الف) سعی کنید نانهای حاوی غلات کامل ( نان سنگک ،‌ نان جو و ... ) تهیه کنید .

ب) سعی کنید مواد نشاسته ای پرچربی و سرخ شده مانند چیپس ذرت ، چیپس سیب زمینی ، شیرینی ، بیسکویت و ... کمتر مصرف کنید .

ماست و شیر کم چربی یا بدون چربی تهیه نمایید .

ج) به جای سس مایونز از خردل یا آب لیمو استفاده کنید .

د) سعی در انتخاب مواد غذایی ، انواع بدون چربی یا کم چربی آن را مصرف کنید .

و) به جای کره ، روغن های حیوانی یا مارگارین از روغن مایع ( ذرت ، آفتاب گردان و ... ) استفاده کنید .

هـ) سعی کنید تا حد امکان شیرینی ، شکلات ، ژله ، آب نبات ، و کلیه مواد غذایی که از قندهای ساده تشکیل شده اند مصرف ننمایید .

---