افزایش طول عمر تخمک چرا و چگونه

خانم هایی که در اروپا, به خصوص در لندن که من در آنجا زندگی و طبابت می کنم, زندگی می کنند روش ویژه ای دارند که با استفاده از آن می توانند مانع تاثیر افزایش سن بر کاهش قدرت باروری تخمک شوند, در حالی که اینطور نیست همه خانم هایی که دیر ازدواج می کنند یا به دلایلی دیر تصمیم به بچه دار شدن می گیرند, با واقعیت انکارناپذیر کاهش تعداد و توان باروری تخمک مواجه اند تنها تفاوتی که شاید بتوان بیان کرد, نوع زندگی خانم هایی است که با بهره مندی از شیوه زندگی سالم روند پیر شدن تخمک های خود را به تاخیر می اندازند

خانم‌هایی که در اروپا، به‌خصوص در لندن که من در آنجا زندگی و طبابت می‌کنم، زندگی می‌کنند روش ویژه‌ای دارند که با استفاده از آن می‌توانند مانع تاثیر افزایش سن بر کاهش قدرت باروری تخمک شوند، در حالی که اینطور نیست. همه خانم‌هایی که دیر ازدواج می‌کنند یا به دلایلی دیر تصمیم به بچه‌دار شدن می‌گیرند، با واقعیت انکارناپذیر کاهش تعداد و توان باروری تخمک مواجه‌اند. تنها تفاوتی که شاید بتوان بیان کرد، نوع زندگی خانم‌هایی است که با بهره‌مندی از شیوه زندگی سالم روند پیر شدن تخمک‌های خود را به تاخیر می‌اندازند.

با اینکه تحقیق ویژه‌ای برای بررسی اثر سبک زندگی درست بر تاخیر روند پیری تخمک‌ها انجام نشده، با تعمیم تحقیقات و پژوهش‌هایی که اثر داشتن شیوه زندگی مناسب یعنی ورزش مرتب و روزانه، رژیم‌غذایی سالم، دور بودن از عوامل محیطی پرخطر بر سلامت تمام ارگان‌های بدن و کاهش آمار بیماری‌ها نشان می‌دهد، می‌توان به این نتیجه رسید که خانم‌ها با اصلاح شیوه زندگی‌شان می‌توانند بر طول عمر مفید تخمک‌های خود بیفزایند و شانس باروری را در سنین بالاتر هم بالا ببرند.

همان‌طور که تحقیقات نشان می‌دهد، سیگار کشیدن پدر و مادر و حتی در معرض دود غیرمستقیم سیگار بودن مادر (سیگاری ثانویه) می‌تواند از موفقیت روش IVF بکاهد. پس می‌توان نتیجه گرفت مصرف سیگار و الکل هم می‌تواند به سلول حساس و آسیب‌پذیر تخمک صدمه بزند.

پس خانمی که سالم زندگی می‌کند، به دیرتر پیر شدن خود از جمله دیرتر پیر شدن سلول تخمک خود کمک می‌کند. تاکید می‌کنم در توجیه پیر شدن سلول‌های جنسی و در مثال اغراق‌آمیز آن، یائسگی زودرس زیر ۴۰ سالگی، همیشه نمی‌توان عامل ایجادکننده را یافت اما سن مادر و سابقه خانوادگی او در یائسگی زودرس مهم‌ترین عوامل دخیل هستند. در صورت مثبت بودن سابقه خانوادگی، حتی داشتن شیوه زندگی مطلوب هم کمک موثری برای جلوگیری از پیر شدن زودرس تخمک نخواهد بود.

در مورد فریزکردن تخمک‌ها هم بسیار سوال شده که می‌گویند آیا امکان دارد قبل از ازدواج تخمک خود را فریز کنیم تا اگر به هر دلیلی دیر ازدواج کردیم یا دیر مادر شدیم، بتوانیم از آن استفاده کنیم؟ با اینکه بعد از اولین بارداری با استفاده از تخمک فریز شده که در سال ۱۹۸۶ رخ داد، پیشرفت‌های زیادی در نگهداری از این تخمک‌ها و بالا بردن احتمال بارداری بعد از فریز به دست آمده اما خانم‌ها باید توجه کنند به دست آوردن تخمک‌ برای فریز روند ساده‌ای نیست و مراحل آن شبیه IVF است.

آیا دختر خانم‌ها حاضرند داروها و درمان‌هایی که بعضا عوارض هم دارند، تحمل کنند تا تخمک‌گذاری در آنها با تزریق داروهایی تحریک شود و تخمدان‌های آنها را به تولید چند تخمک در ماه با هدف جمع‌آوری و فریز کردن آن وادار کنند؟ ضمنا بعد از تحریک‌‌ تخمک‌گذاری و رسیده شدن آن باید از طریق سونوگرافی واژینال و از طریق سوزن خاصی تحت بی‌حسی موضعی تخمک‌های رسیده را به دست آورد ولی برخلاف IVF که تخمک‌ها را همان موقع با اسپرم پدر لقاح می‌دهند، این تخمک‌ها را بلافاصله فریز می‌کنند. تعداد تخمک‌های به‌دست آمده و کیفیت آن به ذخیره تخمدانی هر خانم و سن او هنگام تخمک‌گذاری هم بستگی دارد بنابراین اگر کسی بخواهد واقعیت علمی موجود در این تصمیم را بداند، باید بگوییم میزان لقاح هر تخمک و بارداری ناشی از آن و احتمال سقط آن با توجه به سن خانم در زمان تخمک‌‌گذاری و فریز آن محاسبه می‌شود نه مطابق سن مادر در زمان انتقال جنین حاصل از آن تخمک. ضمنا حتی طول مدت فریز بودن تخمک‌ها هم مهم نیست. تنها عامل اساسی، سن خانم در زمان فریز تخمک‌هاست. در مورد خانم‌هایی که ازدواج کرده‌اند و تصمیم دارند به دلایلی مادر شدن را به تاخیر بیندازند، توصیه می‌کنیم به جای فریز تخمک، جنین را فریز کنند که بسیار بهتر است. البته قبل از این تصمیم باید مراحل کار و سختی‌ها و عوارض احتمالی را بدانند.

مشاور زنان و زایمان

دکتر رضا نصر

متخصص زنان و نازایی و استاد دانشگاه لندن