تاریخچه رده بندی جهانی فیفا

سال ,۱۹۹۳ فیفا با كمك شركت كوكاكولا پیشنهاد روشی برای مقایسه تیم های فوتبال, رده بندی Ranking را ارایه كردند

سال ،۱۹۹۳ فیفا با كمك شركت كوكاكولا پیشنهاد روشی برای مقایسه تیم های فوتبال، رده بندی (Ranking) را ارایه كردند.

در این روش این امكان وجود داشت كه بتوان براساس بازی های بین المللی تیم های فوتبال، مقایسه ای بین آنها انجام گردد و امتیازی به هر یك داده شود.

پس از گذشت چند سال، این روش محاسباتی توانست ثابت كند كه روش قابل قبولی برای مقایسه قدرت تیم های فوتبال می باشد و می توان به آن استناد كرد. در طول مدت زمانی كه از این فرمول رده بندی استفاده شده است، تغییراتی هم در آن اعمال شده كه بر كیفیت مقایسه و به دست آوردن نتیجه درست تر از آن افزوده است كه در این مطلب به آن خواهیم پرداخت.

● قوانین حاكم بر محاسبات امتیاز

بسیار ساده است؛ تقریباً همان فرمول هایی كه در یك مسابقه حاكم است. یك تیم می تواند با توجه به نتایجی كه در مسابقات به دست می آورد، امتیاز مشخصی حاصل كند و هر آنكه بیشترین امتیاز را كسب كند، در بالای جدول قرار می گیرد اما تفاوت عمده میان این جدول و جداول رتبه بندی لیگ های باشگاهی در این است كه محاسبه امتیاز تنها مربوط به نتیجه بازی و احیاناً گل های رد و بدل شده نمی شود؛ بلكه همان طور كه گفتیم به محل انجام شدن بازی و درجه اهمیت بازی هم مربوط می شود.

همچنین نكته بسیار مهم آن است كه امتیاز هر تیم از هر بازی، به قدرت (در واقع همان امتیاز) تیم مقابل نیز مربوط می شود؛ بنابراین برد مقابل یك تیم قوی، به مراتب امتیاز یك تیم را در حالی كه مقابل یك تیم ضعیف پیروز می شود، بالاتر می برد، یعنی بر خلاف بازی های باشگاهی، هر برد ۳ امتیاز به شما نمی دهد.محاسبات بر اساس فرمول های نسبتاً پیچیده ای انجام می گیرد و تا قبل از سال ۱۹۹۹ یك برد می توانست تیم را به اندازه یك تا ۳ امتیاز بالا ببرد اما با تغییراتی كه در این سال در محاسبات Ranking صورت گرفت، یك برد می تواند امتیاز تیم در جدول را از ۱۰ تا ۳۰ بالا ببرد.

● پارامترهای دخیل در محاسبه امتیاز تیم ها

▪ برد، تساوی یا باخت

در حالت عادی، برد امتیاز بیشتری از باخت یا تساوی برای یك تیم به ارمغان می آورد. ۲ یا ۳ امتیاز برای برد، یك امتیاز برای مساوی و صفر امتیاز برای شكست. اما این امتیازها برای اندازه گیری توانایی یك تیم در طبقه بندی جهانی كافی نیست؛ بنابراین معیارهای دیگری مد نظر قرار می گیرد تا امتیاز حاصل از یك بازی، برای طرفین مشخص شود.پیروزی تیم بر یك تیم با امتیاز كمتر، ارزش كمتری دارد تا پیروزی بر یك تیم با امتیاز بالاتر یا حتی مساوی.

حتی ممكن است شكست یك تیم مقابل یك تیم قوی در جدول، برای آن تیم امتیاز خوبی به ارمغان بیاورد.یك تفاوت عمده در این طبقه بندی هنگامی است كه بازی ۲ تیم به ضربات پنالتی كشیده شود. در این حالت تیمی كه با ضربات پنالتی برنده می شود همان امتیاز برد را تصاحب می كند و تیمی كه با ضربات پنالتی شكست را می پذیرد، امتیاز حالت مساوی در جریان بازی عادی را تصاحب می كند.گل های رد و بدل شده، از جمله فاكتورهای مهم در كسب امتیاز تعداد گل هایی است كه در بازی رد و بدل می شود.

تقسیم امتیازهای یك بازی به میزان قدرت(امتیاز كنونی) تیم ها بستگی دارد. به عنوان مثال در بازی یك تیم ضعیف با قوی، گلی كه یك تیم ضعیف می زند، امتیاز بیشتری دارد تا گلی كه تیم قوی به ثمر می رساند. همچنین فیفا برای تشویق بازی ها به حالت هجومی، ارزش یك گل زده شده را به مراتب بیشتر از یك گل خورده شده ( كه از امتیاز كسر می شود ) برای یك تیم محاسبه می كند. همچنین اگر بازی به پنالتی كشیده شود، امتیازی كه تیم برنده به دست می آورد، فقط بر اساس گل هایی است كه طی بازی رد و بدل شده است.همچنین در یك بازی، ارزش گلی كه ابتدا زده می شود به مراتب بیش از ارزش گل های بعدی می باشد. در ضمن هرگز امكان ندارد با گل های زده بیشتر، بیش از حداكثر امتیازی كه فیفا برای برد در نظر گرفته را بتوان كسب كرد. دلیل این امر هم بیشتر به مسایل روانشناسی بر می گردد؛ در بازی هایی كه پس از گلی های ابتدایی، برنده گل های بیشتری می زند، بیشتر مسایل روانی بر بازی حاكم می شود تا مسایل فنی.

▪ میزبان یا میهمان بودن

اینكه تیم در كشور خود بازی كند و یا در یك كشور خارجی، ارزش متفاوت دارد. فیفا برای بازی یك تیم در غیر از كشور خود یك پاداش كوچك ۳ امتیازی در نظر می گیرد اما در بازی های جهانی این امتیاز اضافه به كسی داده نمی شود.

▪ ضریب اهمیت یك بازی

هر بازی برای خود یك درجه اهمیت دارد كه به آن سنگینی خاصی می دهد. بیشترین درجه اهمیت به بازی های جام جهانی و كمترین آن به بازی های دوستانه مربوط می شود. فاكتورهای زیر در امتیاز بازی ها در نظر گرفته می شود؛ یعنی برای فیفا ارزش یك بازی مقدماتی بین قاره ای ۵۰ درصد بیش از یك بازی دوستانه می باشد.

▪ دوستانه یك امتیاز

▪ مقدماتی بین قاره ای ۵/۱ امتیاز

▪ مقدماتی جام جهانی ۵/۱ امتیاز

▪ بین قاره ای ۷۵/۱ امتیاز

▪ جام كنفدراسیون ها ۷۵/۱ امتیاز

▪ جام جهانی ۲ امتیاز

پر واضح است كه وضعیت و توانایی تیم های فوتبال در قسمت های مختلف جهان متفاوت می باشد. برای در نظر گرفتن این توانایی ها و محاسبه آن، فیفا برای كنفدراسیون های مختلف وزن هایی را در نظر گرفته است. این وزن در پایان هر سال از طریق فیفا تهیه می شود كه بر اساس میزان راهیابی تیم های هر كنفدراسیون به بازی های جهانی است.اما این محاسبات مربوط به توانایی كنفدراسیون هابر اساس نتایج تمام بازی ها و تیم ها نیست. البته روش این محاسبه جای اشكال دارد؛ چرا كه اگر تیم قوی یك كنفدراسیون ضعیف با تیم ضعیف یك كنفدراسیون قوی بازی كند و صاحب برد شود، می تواند امتیازها را به ضرر كنفدراسیون قوی پایین بیاورد.اما این بار وزن مسابقه به صورت میانگین وزن كنفدراسیون ها مطابق جدول زیر محاسبه می شود. به عنوان مثال اگر یك تیم از اروپا با یك تیم از آسیا بازی كند، وزن بازی معادل میانگین اعداد ۱ و ۹۳/۰ یعنی ۹۶۵/۰ خواهد بود. اطلاعات زیر وزن كنفدراسیون ها را نشان می دهد.

▪ ۱درصدUEFA اروپا

▪ ۹۹ صدم درصد آمریكای جنوبی مانند برزیل، پرو، اروگوئه، شیلی و ...

▪ ۹۴ صدم درصدCAF آفریقا

▪ ۹۴ صدم درصد كونكاكاف آمریكای شمالی و كارائیب مانند ایالات متحده، مكزیك، كاستاریكا و ...

▪ ۹۳ صدم درصدAFC آسیا

▪ ۹۳ صدم درصدOFC اقیانوسیه.