ریشه‌های گرد و خاک

● گرد و خاک در خانه علاوه بر اینکه ظاهر خانه را تحت تاثیر قرار می‏دهد، بر سلامت افراد خانه هم اثر می‏گذارد
خیلی از خانم‏های خانه‏دار شاکی‏اند از این‌که هرچه گردگیری می‏کنند …

گرد و خاک در خانه علاوه بر اینکه ظاهر خانه را تحت تاثیر قرار می‏دهد، بر سلامت افراد خانه هم اثر می‏گذارد

خیلی از خانم‏های خانه‏دار شاکی‏اند از این‌که هرچه گردگیری می‏کنند و گرد و خاک‏های خانه را پاک می‏کنند تا خانه تمیز و مرتب شود و همه جا برق بزند، باز هم یکی دو روز بعد، همه جای خانه پر از خاک می‏شود. بیشتر مردم اصلا نمی‌دانند این گردو خاک از کجا می‏آید و چه‌طور می‏شود از دستش خلاص شد. شما می‌دانید؟

گرد و خاک در خانه علاوه بر اینکه ظاهر خانه را تحت تاثیر قرار می‏دهد، بر سلامت افراد خانه هم اثر می‏گذارد. پالوما بیمر، پژوهشگر و استاد دانشگاه آریزونا، تحقیقات زیادی درباره گرد و خاک و منشأ ایجاد آن انجام داده است. او می‏گوید: «گرد و خاک در خانه از دو محل بیرون و داخل خانه ایجاد می‏شود. وقتی افراد از بیرون وارد خانه می‏شوند، ذرات جامد از طریق کفش و لباس‏هایشان وارد خانه می‏شود و هنگام باز و بسته شدن در و پنجره‏ها هم ذرات ریز معلق هوا وارد خانه می‏شود.» به گفته بیمر، ذرات و تکه‏های ریز الیاف فرش، مبلمان، رختخواب و اجسامی که پوسیده می‏شوند، همچنین ذرات ارگانیک مانند تکه‏های کوچک پوست، فضولات پرندگان خانگی و حشرات و موجوداتی که ممکن است در خانه باشند منبع ایجاد گرد و خاک در خانه هستند. در بیشتر خانه‏ها گرد و خاک زیادی زیر مبلمان وجود دارد. مشکل اصلی گرد و خاک مواد سمی است که روی آن قرار می‏گیرد و می‏تواند بر سلامت افرادی که در مواجهه با این گرد و خاک هستند تاثیر نامطلوب بگذارد. بیمر در آخرین شماره مجله علم، تکنولوژی و محیط زیست منشأ ایجاد گرد و خاک‏های خانگی را مورد بررسی قرار داده است. بررسی‏های او درباره گرد و خاک‏های داخلی و خارجی نشان داده است که یک‌سوم گرد و خاک مربوط به منابع غیرارگارنیک داخلی مانند الیاف فرش و مبلمان ایجاد می‏شود و دوسوم آن را نیز ذرات معلق موجود در هوا تشکیل می‏دهد. به عقیده او، دانستن نسبت، اندازه و مواد تشکیل دهنده گرد و خاک مهم است چون ورود گرد و خاک به بدن افراد و میزان آسیب آنها در اثر استنشاق ذرات زیان‏آور با اندازه و نوع این ذرات ارتباط دارد.

گرد و خاک‏شناسی

آندرا فرو، استاد دانشگاه کلارکسون که تحقیقات زیادی روی گرد و خاک انجام داده است، در این باره می‏گوید: «برخی ذرات آن‌قدر کوچک هستند که به راحتی در هوا معلق می‏مانند و از طریق راه‏های هوایی وارد ریه می‏شوند. برخی آن‌قدر بزرگ‏اند که روی سطوح پایین ته‏نشین می‏شوند. برخی تنها از یک ماده ارگانیک یا غیرارگانیک تشکیل شده و برخی ترکیب پیچیده‏ای دارند. برای مثال ذراتی که مرکز غیرارگانیک دارند و با مواد ارگانیک پوشیده شده‏اند ترکیب بسیار پیچیده‏ای دارند و ممکن است حاوی مواد سمی بوده و تاثیرات نامطلوبی بر سلامت افراد بگذارند.» یکی از ویژگی‏های گرد و خاک این که به اطراف می‏چسبد و بدون قدرت مکش جاروبرقی می‏تواند تا مدت‏های طولانی روی سطوح باقی بماند. فرو می‏گوید: «ما در بررسی‏های خود در بسیاری از نمونه‏های گرد و خاک ترکیباتی مانند حشره‏کش‎ها و آفت‏کش‏هایی مانند د.د.ت مشاهده کردیم. در حالی که استفاده از این مواد چند سال است کنار گذاشته شده است و مربوط به دهه‏های قبل است اما در نهایت تعجب مشاهده کردیم که ذرات این مواد هنوز روی سطوح وجود دارند.»

بچه‌ها بیشتر در خطرند

گرد و خاک علاوه بر اینکه می‏تواند از طریق بینی و سیستم تنفسی وارد بدن شود ممکن است از طریق دهان نیز بلعیده شود. هیترا استاپلتون، استاد دانشگاه دوک، مطالعات زیادی درباره گرد و خاک و آلودگی‏های محیطی انجام داده است. او می‏گوید: «ورود گرد و خاک و آلودگی‏ها از طریق دهان و سیستم بلع باید مورد توجه قرار بگیرد. شاید این موضوع به نظرتان بی‏اهمیت بیاید و بگویید ما عادت نداریم فرش، اسباب و وسایل کف خانه را به دهان ببریم اما واقعیت این است که کودکانی که چهار دست و پا راه می‏روند و در طول روز بارها و بارها دست‏ها یا اسباب‏بازی‏هایشان را به دهان می‏برند، این کار را به راحتی انجام می‏دهند.» استفان می‏گوید: «کودکان بیشتر از دیگران در معرض آسیب‏های ناشی از تماس با گرد و خاک قرار دارند چون تعداد تنفس‏شان بیشتر است و در هر دقیقه حجم بیشتری هوا وارد ریه‏های‏شان می‏شود. همچنین آنها بیشتر در سطوح پایین‏تر خانه که گرد و خاک ته‏نشین می‏شود هستند و به دلیل داشتن عاداتی مانند دست زدن به اطراف و بردن دست‏ها و اجسام در دهان آلودگی بیشتری وارد بدن آنها می‏شود.» به عقیده محققان، تعیین نوع، میزان تماس، اندازه، نوع مواد تشکیل دهنده و نسبت آنها در گرد و خاک کار آسانی نیست اما برای حفظ و ارتقای سلامت لازم است چنین کاری انجام شود و این موضوع نیاز به بررسی و مطالعات بیشتری دارد.