آشنایی با دانشگاه مجازی

این روزها واژه دانشگاه مجازی Vivttral university یا دانشگاه الکترونیک رونق خاصی یافته است البته دانشگاه مجازی یا الکترونیک بر همان مبحث قدیمی آموزش از راه دور, مبتنی است پدیده ای که در برخی از کشورها مرسوم بوده است

امروز هم قصد داریم یکی از اصطلاحات مربوط به دنیای الکترونیک و دیجیتال را معرفی کنیم. پس از دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک، دادگاه الکترونیک، بیمه و خدمات تامین اجتماعی الکترونیک، کتاب الکترونیک، نظرسنجی الکترونیک، چک پول و بانک داری الکترونیک، کارآفرینی الکترونیک و در نهایت شهروند الکترونیک یا مجازی و مسائلی از این دست، در این گفتار به معرفی دانشگاه مجازی یا از راه دور یا دانشگاه الکترونیک می پردازیم.

● دانشگاه مجازی یا الکترونیک

این روزها واژه دانشگاه مجازی (Vivttral university) یا دانشگاه الکترونیک رونق خاصی یافته است البته دانشگاه مجازی یا الکترونیک بر همان مبحث قدیمی آموزش از راه دور، مبتنی است؛ پدیده ای که در برخی از کشورها مرسوم بوده است. در این قبیل مراکز آموزشی، جزوه ها وکتاب های آموزشی از طریق پست بین شهری برای داوطلبان ارسال می شد و در نهایت در ایام خاص امتحان به صورت متمرکز یا گسترده برگزار می شد.

با ظهور اینترنت و گسترش فناوری اطلاعات ارائه آموزش های از راه دور بر دوش فناوری اطلاعات نهاده شد و به عبارتی اینترنت به عنوان منبع و رابط بین آموزگار و دانش آموز یا دانشجو ایفای نقش کرد.

در واقع، دانشگاه مجازی به زبان ساده، یک دانشگاه واقعی دارای مجوز از وزارت خانه و نهادهای مربوطه و با تمام قوانین و مقررات آن است که در آن، اصل قضیه بر پایه ارتباط از طریق اینترنت استوار است. به گونه ای که برخی از مراحل ثبت نام، انتخاب واحد و استادان از طریق اینترنت و دریچه وب سایت دانشگاه الکترونیکی صورت می گیرد.

کلاس ها، کارگاه ها، آزمایشگاه و حتی اردوهای علمی نیز از طریق صفحات وب سایت دانشگاه به دانشجو ارائه می شود. درباره آزمون های میان ترم و سوالات درسی نیز وضعیت، مشابه دیگر ساختارهای دانشگاه است.

آزمون نهایی و پایان ترم نیز مانند گونه های مختلف آموزش از راه دور، بنا به سیاست و خط مشی علمی دانشگاه به صورت حضوری و متمرکز یا غیر متمرکز و غیر حضوری و از طریق اینترنت به صورت آنلاین انجام می شود.

به عبارتی دانشجو پس از کسب امتیاز و شرایط مقتضی، در دانشگاه مجازی ثبت نام می کند و پس از دریافت یک شناسه کاربری و رمز عبور اختصاصی که به وی داده می شود، برای ثبت نام، انتخاب واحد و واریز شهریه اقدام می کند.

در دوره های فشرده و متمرکز یا غیر متمرکز هم دوره های آموزشی از طریق وب سایت و بنا به دروس ترم، با بهره گیری از صفحات اینترنتی و فناوری چند رسانه ای شامل صوت، تصویر و نوشتار ارائه می شود.

در نهایت در ایام خاص، باز هم با توجه به سیاست دانشگاه، آزمون به صورت حضوری در یک حوزه یا حوزه های مختلف هم زمان انجام می شود یا این که در ایام خاص، دانشجو با شناسه کاربری و رمز عبور اختصاصی خود در امتحانات تستی یا تشریحی که از طریق اینترنت و صفحات الکترونیکی گرفته می شود، نمره نهایی خود را به دانشگاه اعلام می کند و برای ترم بعد آماده می شود.

● تقابل دانشگاه مجازی و دانشگاه معمولی

بیشتر دانشگاه های مجازی زیر مجموعه ای از دانشگاهی واقعی و مشهور است و بنابراین تمام ساختارهای اداری و آموزشی لازم را داراست. البته در مواردی نیز مجموعه اداری و زیر ساختارهای دانشگاه مجازی، محدودتر است و زیر مجموعه دانشگاه دیگری نیست.

به هر تقدیر امروزه مدارک دانشگاه های مجازی مانند دیگر دانشگاه های تابع نظام آموزش از راه دور، معتبر است و دانش آموختگان آن دارای سواد علمی بالایی هستند گرچه برخی از تفاوت ها میان دانشگاه مجازی و دانشگاه معمولی وجود دارد. برخی از این تفاوت ها عبارت است از:

الف) نیاز نداشتن به حضور فیزیکی استاد و دانشجو در کلاس:

از آن جا که در این نوع دانشگاه، تمام ارتباطات از طریق اینترنت انجام می شود، لزومی به حضور فیزیکی استاد و دانشجو در کلاس نیست. تنها کافی است دانشجو یا استاد از طریق یک دستگاه رایانه از منزل یا نزدیک ترین مرکز مجهز به اینترنت، به دانشگاه مجازی متصل شوند و از امکانات آن استفاده کنند. این امر خود سرمنشأ مزایای دیگری است، چرا که با این اوصاف دیگر نیازی به صرف هزینه برای احداث مجتمع های دانشگاهی نخواهد بود. از سوی دیگر این امر در شهرهای بزرگ منجر به کاهش رفت و آمد و در نتیجه کمتر شدن ترافیک شهری و آلودگی هوا می شود.

ب) وابسته نبودن کلاس درس به زمان خاص:

هر چند که این سیستم آموزشی از فناوری های کنفرانس از دور و مانند آن بهره می گیرد که نیاز به حضور افراد در پشت رایانه در زمان خاص دارد، ولی قسمت عمده این سیستم مبتنی بر دروسی است که بر مبنای هر زمان دانشجو اراده کند، می تواند به سایت دانشگاه متصل شود و دروس مربوط را دریافت کند. این نظام آموزشی برای افراد شاغل که وقت آزاد محدودی برای تحصیل دارند، مناسب است.

ج) کیفیت بالاتر ارائه دروس:

در دانشگاه واقعی، مواد درسی توسط یک استاد ارائه می شود که این امر مطلوب نیست، چرا که کیفیت مطالب ارائه شده در کلاس به عوامل زیادی مانند وضعیت روحی استاد، شرایط محیطی کلاس و ... بستگی دارد که هر کدام که می تواند تاثیر منفی داشته باشد ولی در دانشگاه مجازی این مشکلات وجود ندارد. در این دانشگاه، دروس توسط تیم های مجرب آماده و با استفاده از فناوری های مدرن و متنوع چند رسانه ای به نحو مطلوبی ارائه می شود در ضمن دانشجو می تواند بارها مطالب ارائه شده در جلسه خاصی را مشاهده کند و از این لحاظ کیفیت آموزش بهبود می یابد.

د) پشتیبانی از تعداد زیاد دانشجو در یک درس:

در دانشگاه واقعی به طور معمول به دلیل محدودیت کلاس ها و هم چنین به منظور پیش گیری از کاهش بازدهی، گاهی اوقات ممکن است دانشجویان به سبب تکمیل ظرفیت کلاس ها نتوانند در دروس ثبت نام کنند. این مشکل در دانشگاه مجازی وجود ندارد و دانشجویان ثبت نام شده در یک کلاس یا در یک درس حتی می توانند تا هزاران نفر باشند.

ه) اعتبار علمی دانشگاه مجازی:

به طور معمول یک دانشگاه تازه تاسیس تا مدت طولانی نمی تواند با دانشگاه های معتبر با سابقه موجود رقابت کند. دلیل این امر آن است که استادان مجرب و با سابقه ای در دانشگاه های معتبر تدریس می کنند. این مشکل تا حدود زیادی در دانشگاه مجازی قابل حل است. بدین ترتیب که در یک دوره فشرده و کوتاه مدت، دروس ارائه شده توسط استادان با سابقه و مجرب فیلم برداری می شود و در دانشگاه مجازی مورد استفاده قرار می گیرد. از لحاظ ارتباط این استادان با دانشجویان هم مشکل چندانی وجود ندارد چرا که این ارتباط از طریق اینترنت صورت می گیرد.

و) بالابردن سطح علمی جامعه:

در دانشگاه های واقعی به سبب محدودیت امکانات از جمله مکان و استاد هر ساله تعداد محدودی دانشجو از طریق آزمون هایی که برگزار می شود، موفق به ورود به دانشگاه می شوند در صورتی که در دانشگاه مجازی این محدودیت ها وجود ندارد بنابراین تمام افراد علاقه مند به تحصیل شانس ادامه تحصیل در دانشگاه را پیدا می کنند که این امر به طور حتم در بالابردن سطح علمی و فرهنگی جامعه موثر است.

ز) دسترسی به کتاب خانه دیجیتال:

در دانشگاه واقعی به سبب محدودیت های مکانی، نسخه های محدودی از یک کتاب خاص برای استفاده دانشجویان در کتابخانه ها نگهداری می شود که این امر مشکلاتی را برای دانشجویان به وجود می آورد. به علاوه، به مرور زمان کتاب ها به دلیل استفاده نامناسب از بین می رود یا کیفیت خود را از دست می دهد ولی در دانشگاه مجازی با استفاده از کتابخانه دیجیتال تمام کتاب ها، مقاله ها و مجله ها به صورت آنلاین در اختیار دانشجوست و مشکلات یاد شده در این گونه دانشگاه ها وجود ندارد.

غفوری