فقط یک راه برای لاغری بی خطر داریم

اغلب ما آرزوی داشتن بدنی متناسب را داریم و به ویژه این موضوع برای خانم ها از اهمیت زیادی برخوردار است

اغلب ما آرزوی داشتن بدنی متناسب را داریم و به‌ویژه این موضوع برای خانم‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. اما امروزه چاقی به معضلی بدل شده که افرادی برای رهایی از آن، انواع و اقسام روش‌ها را به کار می‌گیرند، غافل از اینکه برخی از این روش‌ها سلامت آنها را به طور جدی به خطر می‌اندازد. به راستی روش صحیح کاهش وزن چه روشی است؟ و آیا تمامی روش‌های پیشنهادی کاهش وزن قابل اعتماد هستند؟ چه عوارضی در کمین افراد است؟ دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران پاسخگوی سوالات شما در این زمینه است.

● کمربندهایی که سرطان کبد و ام.‌اس می‌آورند

کمربندهای لاغری چند نوع هستند. برخی از آنها تنها یک جریان الکتریکی ضعیف را به بدن وارد می‌کنند و فرد دچار سوزش و خارش می‌شود و به طور واقعی فعالیت عضلانی لازم را در نواحی بدن ایجاد نمی‌کنند، ولی کمربندهایی هستند که شوک‌های شدیدی به فرد وارد می‌کنند. این شوک‌ها عضلات را منقبض کرده و درست مانند فردی که ورزش می‌کند عضلات را درگیر می‌کند. اینجاست که وقتی فرد ورزش می‌کند شوک به او وارد نمی‌شود. ولی در چنین حالتی عضلات چنان درگیر حالت شوک برقی می‌شوند که احساس برق‌گرفتگی به فرد دست می‌دهد و آزاردهنده است و نکته دیگر اینکه جریان الکتریکی فقط در ناحیه شکمی باقی نمی‌ماند بلکه از آنجا که بدن ما رسانای خوبی است این جریان به سایر اندام‌ها انتقال می‌یابد حتی مغز، سیستم عصبی و کبد را که عضوهای حساسی هستند، تحت تاثیر قرار می‌دهد و به مرور فرد متوجه می‌شود یا دچار سرطان کبد یا به دلیل درگیری سیستم عصبی دچار ام.‌اس شده است. حتی این جریان قلب را ضعیف و افراد را دچار ناراحتی‌های قلبی می‌کند. متاسفانه گاهی رادیو و تلویزیون هم این دستگاه‌ها و ماساژورها را تبلیغ می‌کنند و ماساژورهایی که برای صورت مصرف می‌‌شوند اثرات مخربی به مغز وارد می‌کنند.

● سونا رفتن و خطر از دست رفتن آب بدن

استفاده از حمام‌های سونا و لباس‌های چسبان باعث گرفته شدن آب سلول‌های بدن در نواحی مورد استفاده مانند شکم، ران و سینه می‌شود. این محصولات به گونه‌ای عمل می‌کنند که در نواحی مورد استفاده، آب سلول‌ها گرفته می‌شود و سلول‌ها چروکیده می‌شوند و فرد خوشحال می‌شود که وزن کم کرده در حالی که تنها آب ناحیه موردنظر تبخیر و سلول آن ناحیه چروکیده شده است. وقتی فرد به سونا می‌رود آب بدن خود را از دست می‌دهد و گمان می‌کند لاغر شده است ولی دو روز بعد با مقدار آبی که مصرف می‌کند، مجددا به سایز قبلی خود برمی‌گردد، علاوه بر اینکه سلول‌های بدن خود را از دست داده است زیرا در اثر گرمای شدید سلول‌ها از بین می‌روند و حتی مغز فرد در معرض خطر است زیرا مغز نمی‌تواند گرمای بیش از ۳۷ درجه را به مدت طولانی تحمل کند.

● قرص‌ها و کپسول‌های مدعی لاغری

کپسول‌ها و قرص‌های لاغری بسیاری به بازار عرضه شده‌اند و برخی از اینها با نام قرص‌های چینی تبلیغ می‌شوند و ادعای تاثیر خارق‌العاده بر کاهش وزن دارند. افراد بدون آنکه بدانند ترکیبات این قرص‌ها چیست اقدام به خریداری و مصرف آنها می‌کنند. این داروها حتی روی موش‌ها آزمایش نشده‌اند و توسط افرادی که فقط تجارت و پول برایشان مهم است به بازار عرضه شده است. از عوارض این قرص‌ها اسهال، بی‌اشتهایی شدید و فشار بر غده تیروئید است. بیشتر افرادی که این قرص‌ها را مصرف کرده‌اند، گزارش داده‌اند که نه تنها لاغر نشده‌اند بلکه پس از مدتی به سرعت چاق‌تر از پیش شده‌اند.

● ماساژ بدن بی‌خطر نیست

ماساژ دادن روش دیگری برای کاهش وزن است و اغلب برای کاهش چربی‌های نواحی شکم و ران صورت می‌گیرد. در این حالت مقدار زیادی از چربی این نواحی دچار سوخت‌و‌ساز می‌شود و چربی‌ها در حالت فشار زیاد خود را آزاد کرده و به جریان خون راه پیدا می‌کنند و در جریان خون به راه می‌افتند ولی این چربی‌ها در خون ناپدید نمی‌شوند، بلکه در جریان خون می‌چرخند و به قسمت‌های دیگر می‌روند. به طور مثال می‌توانند دور رگ‌های قلب، کبد یا ریه انباشته شوند و رگ‌های قلب و کبد را مسدود کنند. این در حالی است که فرد توانسته شکم خود را آب کند اما متاسفانه دچار بیماری کبد چرب می‌شود که به نوبه خود خطرناک است و نوع پیشرفته آن منجر به سیروز کبدی می‌شود که باعث نارسایی قلب و در نهایت مرگ می‌شود.

● وسایل ورزشی تبلیغاتی

تمام وسیله‌های ورزشی که به بازار می‌آید باید توسط متخصصان بررسی شود. در بررسی این امور، متخصصانی که حتی نحوه نشستن فرد بر صندلی و شرایط کار و میز را مورد بررسی قرار می‌دهند تا جلو آسیب ناشی از نحوه بد نشستن و شرایط کاری نامناسب را بگیرند، در ارتباط با وسایل ورزشی هم به این صورت عمل می‌کنند. نوع استفاده از این وسایل خیلی مهم است و هر شخصی نمی‌تواند به تنهایی راجع به استفاده از وسیله ورزشی تصمیم بگیرد و صرف تبلیغات آن را خریداری کند و مورد استفاده قرار دهد. حتی تردمیل که بیشتر آنها استاندارد است باید با توجه به اصول ورزشی مورد استفاده قرار بگیرد و افرادی که آن را استفاده می‌کنند باید مراقب باشند بیش از حد به زانوها و دیگر قسمت‌های پای خود فشار نیاورند.

● رژیم غذایی صحیح

مهم‌ترین ویژگی‌ای که یک رژیم غذایی باید داشته باشد این است که تمام مواد مغذی مورد نیاز روزانه بدن را در برگیرد. رژیم غذایی باید طوری برنامه‌ریزی شود که فرد در طول روز احساس گرسنگی نکند. رژیم غذایی باید براساس سن، جنس، میزان فعالیت و شرایط ویژه برنامه‌ریزی شود. مثلا فردی که در دوران رشد قرار دارد با فردی که این دوران را طی کرده رژیم متفاوتی خواهد داشت. رژیم غذایی باید طوری باشد که موادغذایی آن قابل دسترس و با فرهنگ فرد هماهنگی داشته باشد. به دنبال رژیم غذایی فرد نباید دچار عوارضی مانند ریزش مو، ضعف و بی‌حالی، افسردگی و چروکیدگی پوست شود.

● لیپوساکشن و خطر مرگ افراد

لیپوساکشن یا مکش چربی بدن در افرادی که چاقی مفرط دارند (به حدی که چربی اضافی بدن آنها موجب ایجاد اثرات منفی فراوان بر وضعیت سلامتی‌شان شده) به عنوان یکی از راه‌های کاهش چربی بدن این افراد مطرح است. در این روش با ایجاد یک شکاف کوچک (به قطر حدود نیم‌ سانتی‌متر) در پوست لوله‌ای به زیر پوست یعنی جایی که مقدار زیادی از چربی‌های بدن در آنجا ذخیره شده‌اند، وارد می‌کنند. دستگاهی که به لوله وصل است با ایجاد خلأ شدید موجب مکیده شدن چربی‌ها شده و آنها را از زیر پوست خارج می‌کند. عمدتا دستگاه‌های اولتراسونیک نیز به کمک آمده و ابتدا با استفاده از امواج بسیار پرقدرت، چربی‌های نقاط موردنظر نرم و آماده برداشت و سپس عملیات مکش آغاز می‌شود. البته با استفاده از روش اولتراسونیک مقداری از چربی خود به خود از محل خود کنده شده و با آرامی از طریق خون از محل برداشته می‌شود. در این صورت حجم چربی برداشت‌شده کمتر و در مدت طولانی‌تری این برداشت اتفاق می‌افتد. انتظار می‌رود با کاهش چربی بدن اثرات مثبت فراوانی در وضعیت سلامت فرد ایجاد شود و مثلا عوامل خطر بیماری‌های قلبی از جمله پرفشاری خون، بالا بودن سطح چربی‌های خون، عدم تحمل گلوکز و بالا بودن گلوکز پلاسما و بالا بودن انسولین پلاسما کاهش یابند. از طرف دیگر انتظار می‌رود که این‌گونه تراشیدن چربی بدن لطمه زیادی به بقیه بافت‌های بدن به‌ویژه به پوست وارد نکند.

اصولا بیهوشی کامل خطراتی را برای فرد به دنبال دارد. در واقع گاهی افراد بیهوش هرگز به هوش نمی‌آیند یعنی یا فوت می‌کنند یا به زندگی گیاهی دچار می‌شوند. امروزه برخی از جراحان سعی در انجام عمل با بی‌حسی موضعی دارند تا از خطرات بیهوشی عمومی اجتناب کنند. از طرف دیگر بافت چربی نیز مانند بافت‌های بدن زنده فعال بوده و رگ‌های خونی فراوانی آن را مشروب می‌کنند. تراشیدن این بافت منجر به ایجاد ضایعات شدید در شبکه رگ‌های خون‌رسانی بدن می‌شود که گاه بدن بر این ضایعات به طور کامل نمی‌تواند فایق شود. خطر سکته‌های قلبی و مغزی در این عمل قابل توجه است. این نکته نیز باید ذکر شود که نوک لوله مکش قدرت تشخیص بافت‌های مختلف و انتخاب آنها را ندارد. بنابراین هنگام مکش ممکن است بافت‌های دیگر نیز ضایع و نابود شوند. این مساله به ویژه در چربی‌برداری از پوست زیر شکم بسیار مهم خواهد بود. علاوه بر عوارض ذکرشده متاسفانه اغلب مطالعات به وضوح اعلام می‌دارند که لیپوساکشن بهبودی قابل‌توجهی را در چاقی فرد ایجاد نمی‌کند. به این معنی که بدون تغییر در روش زندگی و تغذیه فرد چربی‌ها به سرعت باورنکردنی به جای قبلی بازمی‌گردد و فرد مجددا چاق می‌شود.

● اصولی‌ترین روش کاهش وزن

بهترین و اصولی‌ترین روش کاهش وزن روشی است که در آن هم به تغذیه و هم به ورزش توجه شود. در این روش از یک رژیم غذایی برنامه‌ریزی‌شده همراه با ورزش متعادل مانند پیاده‌روی و موادمغذی مورد نیاز استفاده می‌شود و خطر سوءتغذیه وجود ندارد. از طرفی با ورزش مناسب روند کاهش، تسریع می‌شود. این روش سلامت جسم و روح را به ارمغان می‌آورد و عوارضی مانند ریزش مو، چروکیدگی پوست و... را در پی نخواهد داشت. طی رژیم غذایی صحیح و اصولی عادت‌های غلط کنار گذاشته می‌شود و باید با عادت‌های جدید غذایی انس بگیرید.

پس از خوردن غذا، فعالیت داشته باشید مانند اجدادمان که پس از خوردن غذا کارهای سنگینی مثل بیل زدن انجام می‌دادند. در نتیجه بدن آنها قوی، سالم و استوار بود و طول عمر زیادی داشتند. ولی امروزه ما اشتهای غذا خوردن را داریم و می‌خواهیم غذا بخوریم اما در مقابل فعالیت بدنی لازم را نداریم. ذائقه ما هم عوض شده و غذاهای سنگین، پرچرب و شیمیایی را استفاده می‌کنیم. نکته دیگر اینکه اغلب نمی‌دانیم چه فعالیت بدنی داشته باشیم. توصیه متخصصان این است که هر روز نیم تا یک ساعت پیاده‌روی کنید و اگر فردی با پیاده‌روی جواب نگرفت باید با یک متخصص ورزشی صحبت کند و از او کمک بگیرد و نکته آخر اینکه غیر از فعالیت بدنی و رژیم غذایی مناسب، خواب مناسب تاثیر بسزایی دارد. افرادی که دیر یا زیاد می‌خوابند در معرض ابتلا به بیماری‌های کاهش وزن یا افزایش وزن هستند.

۶۵۲۷۹;دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه

اعظم صفایی