اشعار دیوانی ترک

تمهای اصلی شعر دیوانی نیز به صورت شگفتی‌آوری در همه شاعران یکسان است از جمله: عشق ( با اشارات گریز ناپذیر به عشقی که در میان گل و بلبل و شمع و پروانه فرض طبیعت شده است) طبیعت (که موجود …

تمهای اصلی شعر دیوانی نیز به صورت شگفتی‌آوری در همه شاعران یکسان است از جمله: عشق ( با اشارات گریز ناپذیر به عشقی که در میان گل و بلبل و شمع و پروانه فرض طبیعت شده است) طبیعت (که موجود و ملموس نیست، طبیعت مینیاتورهای شرقی است، طبیعتی است مجازی) و دیگر، مضامین ماوراء‌الطبیعهٔ اسلامی و آنگاه مرگ و جبری گری و بدبینی.

همان اندازه که طبیعت ادبیات دیوانی مجازی است باید گفت که ششصد سال در قلمرو این ادبیات دلبری، (بدون توجه به حقایق زندگی با او صاف قرار دادی و زیبائی مینیاتوری خود) فرمان راند که سرو قد، ماه روی، نرگس، چشم، کمان ابرو، تیر مژگان، نقطهٔ دهان، لعل لب، موی میان بود…

سبک شعر دیوانی ساده نیست وصول به معنی اصلی آن نیازمند دانستن مقدماتی‌ست و در گرو گشودن رموز آن به سر انگشت تجربه و مهارت، همان مهارتی که پرفسور دکتر علی نهاد تارلان سالهای سال است با حوصله و شکیبائی به منشی دانشجو (که رنج خواندن منتهای کهن را بر خود هموار می‌سازند و بار دیگر الفبای کهن عربی – ترکی را می‌آموزند) یاد می‌دهد، مهارتی که در ترکیهٔ امروز بسیار کمیاب شده و تخصصی که جز پروفسور تارلان، دانشوران انگشت شماری بدان دست دارند.

در اینجا باید هب خواننده ایرانی هشدار داد که فریفتهٔ‌ شباهت ظاهری نظم فارسی و شعر دیوانی نگردند و به یاد داشته باشند که سبک پیچیدهٔ‌ هندی در ادبیات دیوانی ترکی، زمینهٔ مساعدی برای رشد و گسترش یافته و پیچیده‌تر شده است.

بیشتر اشعار دیوانی ترک به نظر کسانی که با شعر فارسی آشنایند در برخورد اول گنگ می‌آید. حتی انس با نمونه‌های فارسی سبک هندی نیز همهٔ معما را حمل نمی‌کند. زیرا این سبک در دست سخن پردازان ترک مقید به قیود تازه‌ئی شده است.