تغذیه و پوسیدگی دندان

تغذیه نقش بارزی بر تکامل و سلامت دندان‌ها دارد. برای بروز پوسیدگی دندان، باکتری‌های ایجاد کننده پوسیدگی و منابع غذایی مناسب برای باکتری از عوامل ضروری به شمار می‌آیند. در …

تغذیه نقش بارزی بر تکامل و سلامت دندان‌ها دارد. برای بروز پوسیدگی دندان، باکتری‌های ایجاد کننده پوسیدگی و منابع غذایی مناسب برای باکتری از عوامل ضروری به شمار می‌آیند. در واقع در فرضیه ایجاد پوسیدگی اسیدی که توسط پلاک باکتری از مواد غذایی ساخته می شود، سبب حل شدن مینای دندان و ایجاد پوسیدگی می‌شود. مواد غذایی مختلف براساس مقدار قند و قدرت چسبندگی خود به دندان‌ها اثر متفاوتی بر پوسیدگی دندان دارند. خوردن مکرر و مصرف غذاهایی که به دندان‌ها می‌چسبند، شرایط مناسبی در اختیار باکتری‌های پوسیدگی‌زا قرار می‌دهد تا در دندان حفره تشکیل شود. مشخص شده مصرف زیاد نوشابه‌های غیرالکلی تأثیر زیادی در افزایش پوسیدگی دندان‌ها دارد،

۱- مصرف شکر سبب افزایش پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. ۲-پوسیدگی دندان‌ها با توجه به ویژگی‌های اشخاص متفاوت است. ۳- پیشرفت پوسیدگی بعد از قطع مصرف شکر کاهش می یابد. ۴- پوسیدگی حتی بدون مصرف شکر نیز انجام می‌شود. ۵- تعداد وعده‌های غذایی نیز در ایجاد پوسیدگی دندان اهمیت دارد، اخیراً مشخص شده که فاصله زمانی بین وعده‌های غذایی نیز در ایجاد پوسیدگی دندان اهمیت دارد.غذایی که در حدود ۱۰ درصد از آن از شکر تشکیل شده باشد، بیشتر از غذای بدون شکر پوسیدگی ایجاد می‌کند، اما افزایش میزان شکر در غذا سبب افزایش پوسیدگی نمی‌شود. ترکیب قسمت غیرکربوهیدراتی غذا نیز نقش مهمی در تعیین پوسیدگی دارد. به عنوان مثال ۵-۲ درصد شکر همراه با ۷۰-۵۰ درصد نشاسته پوسیدگی زیادی ایجاد می‌کند (کیک‌ها، شیرینی‌ها و...) اما درصد شکر در غذا‌های پرچرب برای ایجاد همان میزان پوسیدگی باید پنج برابر شود (خامه‌ها، سس‌ها و...)

در واقع از خانواده شیرینی‌ها، شکلات‌ها کمترین پوسیدگی را ایجاد می‌کند زیرا میزان شکر در شکلات از کارامل و تافی کمتر و چربی آن بیشتر است. جالب اینکه خود کاکائو نه تنها موجب تشدید روند تخریب دندان نمی‌شود، بلکه می‌تواند از بروز پوسیدگی دندان جلوگیری کند. اثر این ماده در جلوگیری از پوسیدگی دندان به قدری بارز است که عده‌ای معتقدند روزی شکلات به خمیردندان و دهان شویه‌ها افزوده خواهد شد.

قسمت‌هایی از دانه کاکائو مانع از رشد باکتری استرپتوکوک مولد پلاک دندان و بروز پوسیدگی دندان می‌شود، آنها کشف کردند که پوسته خارجی دانه کاکائو (که در صنعت شکلات سازی به دور انداخته می‌شود) یک اثر ضدباکتری در دهان دارد و علیه تشکیل پلاک و دیگر موارد آسیب رسان مبارزه می‌کند. شکلات و کاکائو نسبت به دیگر شیرینی‌ها آسیب کمتری به دندان می‌رسانند زیرا مواد ضدباکتری در کاکائو جبران قند بالای آن را می‌کند. اما به خاطر داشته باشید حتی اگر کاکائو به کاهش پوسیدگی دندان کمک کند، حاوی مواد قندی نیز است بنابراین فراموش نکنیم که شکلات و کاکائو غذا نیست و نباید آن را به طور مداوم مصرف کرد. از دیگر راه‌های پیشگیری از پوسیدگی استفاده از سایر قندها به جای قند و شکر (ساکاروز) است؛ موادی که شیرین کنندگی قند را دارا هستند اما تأثیری بر مینای دندان و ایجاد پوسیدگی ندارند. از آن جمله می توان به Xylitol اشاره کرد.

همانطور که در فرضیه پوسیدگی عنوان شد اسیدی که توسط پلاک ایجاد می‌شود، عامل پوسیدگی دندان است. قهوه و چای شیرین شده سبب ایجاد حالت اسیدی شدید می‌شوند، اما بادام زمینی حالت اسیدی را کاهش می‌دهد، شیر گاو حاوی قند لاکتوز است. (حدود ۵۰ درصد ) شیر و شیرمخلوط با چای (بدون شکر) حالت اسیدی ضعیفی به وجود می آورند، اما خاصیت اسیدی ترکیب شیر با شکلات از شکلات تنها بیشتر است. شیر حاوی مواد مغذی بی شماری بوده (کلسیم، ویتامین ب ،۲ پروتئین، چربی و...) و در کل به عنوان ماده ایجاد کننده پوسیدگی در نظر گرفته نمی‌شود. مصرف پنیر بعد از غذای شیرین شده نیز از اسیدی شدن پلاک باکتری توسط غذای شیرین جلوگیری می‌کند.