سه شنبه, ۲۹ خرداد, ۱۴۰۳ / 18 June, 2024
لذتطلبی و سعادتطلبی
«مثل الجنه التی وعد المتقون فیها انهار من ماء غیر آسن و انهار من لبن لم یتغیر طعمه و انهار من خمر لذه للشاربین؛ بهشتی که به پرهیزکاران وعده داده شده و در آن نهرهایی است از آب گوارا و نهرهایی از شیر که هیچگاه مزه آن دگرگون نشود و جویهایی از شراب برای لذت بردن کسانی که میآشامند»(محمد:۱۵).
یکی از گرایشهای فطری انسان، گرایش به لذت و خوشگذرانی و راحتطلبی است که طبعاً توام خواهد بود با رنج گریزی و فرار از درد و ناراحتی. فطری بودن این گرایش بدین معناست که ساختمان روح و روان انسان به گونهای آفریده شده است که قادر نیست از لذت، متنفر و گریزان و به جای آن، رنج و مشقت و سختی را طالب باشد. یعنی گرایش وی به لذت و خوشگذرانی و بیمیلیاش نسبت به درد و رنج و مشقت، اختیاری او نیست، بلکه بهطور تکوینی در او نهاده شده است. اصل این گرایش از آنجا که غیر اختیاری است خودبهخود داخل در حوزه اخلاق قرار نمیگیرد و نمیشود کسی را برای آنکه طالب لذت و خوشگذرانی است و یا برای آنکه از درد و رنج میگریزد ستایش یا نکوهش نمود. باید توجه داشت که سعادت نیز چیزی جدای از لذت نیست و تفاوت ذاتی و ماهوی با آن ندارد. حقیقت سعادت و خوشبختی انسان به لذت دائمی و فراگیر و همه جانبه او برمیگردد.
قرآن کریم نه تنها وجود گرایش به لذت را در انسان انکار و یا آن را محکوم نمیکند، بلکه یک سلسله از تعالیم خود را بر اساس این میل طبیعی انسان مبتنی میسازد و در روش تربیتی خود از وجود آن بهره میبرد. قرآن هنگامی که میخواهد انسان را بر پایبندی و عمل به دستورات دین خدا ترغیب و او را در پیمودن راه صحیح زندگی تشویق کند از وجود این میل و تاثیری که در اتخاذ روش و رفتار خاصی دارد بهره فراوان میبرد. قرآن به انسان وعده میدهد که اگر در زندگی راه الهی را بپیماید، به لذت و سعادت جاودان میرسد و او را تهدید میکند که اگر از این راه، منحرف شود و از دستورات الهی سرپیچی کند، آیندهای تلخ، شقاوتبار و ناگوار در انتظارش خواهد بود، مبتلا به عذابها، رنجها و بدبختیها میشود و سراسر قرآن پر است از بشارت و مژده به سعادت و لذت و یا انذار و تهدید از عذاب و شقاوت.
در همه مواردی که به تعبیرهای سعادت، فلاح، فوز و امثال آنها در این کتاب مقدس به کار رفته، معنایش همین است که چون انسان فطرتاً طالب سعادت، خوشبختی و کامیابی است، باید به دستورات دینی عمل کند، تا بتواند مطلوب و گمشده خود را باز یابد و به ایده و هدفی که دنبال میکند برسد و این بدان معناست که از دید قرآن، وجود این گرایش فطری در انسان مفروض و مورد تایید است و قرآن آن را نفی نمیکند، محکوم نمی کند بلکه آن را در مسیر تربیتی صحیح انسان جهت میدهد. علاوه بر این بیانات و تعابیر کلی، قرآن در بعضی آیات از تعبیر ویژه «لذت» استفاده کرده است همچون آیه صدر بحث. بنابراین اصل اینکه انسان طالب لذت باشد از نظر قرآن مورد تایید و بیاشکال است چرا که این یک میل فطری و جبری است. البته بدیهی است که قرآن این میل را به رسمیت میشناسد؛ ولی هیچگاه آن را یله و رها و افسار گسیخته آزاد نمیگذارد، بلکه آن را در جهت صحیح خود هدایت میکند. قرآن کریم مردم را دعوت به ایمان و عمل صالح میکند و بشارت به پاداش اخروی میدهد همراه با سعادت و لذت ابدی. بنابراین از نظر قرآن، لذتطلبی به خودی خود، چیز نامطلوبی نیست که مورد مذمت و نکوهش قرار گیرد.
علی مهدوی
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم انتخابات ریاست جمهوری 1403 مسعود پزشکیان مناظره انتخاباتی سعید جلیلی ایران علیرضا زاکانی قالیباف حمید نوری محمدباقر قالیباف
زلزله سلامت معدن هواشناسی تهران ریزش معدن جاده چالوس شازند شهرداری تهران سیاست سیل وزارت بهداشت
تورم دلار اقتصاد ایران حقوق بازنشستگان قیمت خودرو خودرو قیمت دلار قیمت طلا دولت سیزدهم ایران خودرو همستر کامبت بورس
تلویزیون رسانه ملی سریال سینمای ایران کربلا موسیقی سینما دفاع مقدس عید غدیر
سالمندان وزارت علوم دانشگاه آزاد اسلامی ایکس
رژیم صهیونیستی روسیه فلسطین غزه جنگ غزه چین اوکراین ترکیه حزب الله لبنان حج یمن فرانسه
یورو 2024 فوتبال تیم ملی فرانسه پرسپولیس استقلال کریستیانو رونالدو سپاهان جام ملت های اروپا باشگاه پرسپولیس مس رفسنجان جام حذفی بازی
مریخ اینترنت اپل فیبرنوری تلگرام سامسونگ ناسا
کاهش وزن تب دنگی مغز مراکز درمانی ویتامین چاقی سنگ کلیه