آیین دموکراسی!

به گمان برخی، دموکراسی تنها انتخاب نماینده یا نمایندگانی از جانب مردم برای تصدی مسئولیتی در ساختار اداره جامعه دانسته می شود، اما با نظر به افق های دموکراسی در می یابیم دیگرگونه …

به گمان برخی، دموکراسی تنها انتخاب نماینده یا نمایندگانی از جانب مردم برای تصدی مسئولیتی در ساختار اداره جامعه دانسته می شود، اما با نظر به افق های دموکراسی در می یابیم دیگرگونه است و تحلیل هایی از حکومت مردم بر مردم که منحصرا این مفهوم را در نظر دارد تمام ابعاد و گستره های دموکراسی را در بر نمی گیرد. البته هیچ گونه شبهه ای در آن نیست که آنچه در این بعد مطروح است، باید به اکمال انجام گیرد. اسباب عملی آن نیز اعم از این است که هر شهروند دارای شرایط، آزادانه رای و نظر خود را به گونه ای موثر اعمال کند و همچنین افراد و گروههای مشارکت کننده در فرایند انتخابات با سلایق و گرایش های گوناگون امکان حضور آزادانه، فعال و به دور از تهدید و ارعاب را داشته باشند، اما اینها همگی بخشی از الزامات تنها این صورت از دموکراسی ست.

اساس دموکراسی باور به ارزش وجود فرد و اختیار او در امور عمومی و خصوصی است - البته در عمل و نه فقط به روی کاغذ- از این رو سنجه دیگر دموکراسی تضمین حقوق اساسی برای هر شهروند است که برخی از این حقوق عبارتند از: ایمنی در برابر بازداشت و حبس خودسرانه، آزادی گفتار و نشر و ابراز عقیده، دستگاه قضایی مستقل و قدرتمند که تمام افراد جامعه به سهولت برای دادخواهی و استیفای حق به آن دسترسی داشته باشند، آزادی ایجاد تشکل ها و احزاب، آزادی در برپایی اجتماعات و غیره... همچنین درهمین باب از دیگر فصول مطروحه در دموکراسی می توان به برابری شهروندان و التزام تمام آحاد جامعه در برابر قانون اشاره کرد و نیزمسئولیت دولت و دیگر ارکان اجرایی حکومت در برابر شهروندان و گردن نهادن به قوانین برآمده از خواست و اراده آنها.

و اما آن وجه بایسته در نظر به دموکراسی که نگارنده، معتقد است بسیار نیز مغفول مانده آنست که اصالتا درحدود صرف سیاست تبلور پیدا نمی کند و بسیار فراتر از آن است و معنای برابری فرصتها و شرایط را در تمامی زمینه ها داراست که درعمل اما دیده ایم با آن در سطح مصادیق صرفا سیاسی برخورد می شود. از اینرو و در نمونه می توان به حوزه اقتصاد اشاره داشت، که در آن حدودی از رفاه اقتصادی و دسترسی یکسان و برابر به موقعیت های اقتصادی در سطوح مختلف جامعه و برای تمامی شهروندان صورت دیگری است از دموکراسی که از لازمه های درک وجودی دموکراسی در آن جامعه به شمار می رود.

با تمام آنچه که اشاره شد اما هر چه که پیش می رویم، الگوهای دموکراسی با استفاده از تجارب پشت سر نهاده شده تا برپایی و تعمیق شان درجوامع مختلف و همچنین لحاظ متغیرهای دموکراسی، با شتابی بیشتر به سوی کاهش نابرابری فرصتها اعم از نابرابری ناشی از ثروت، منزلت، نسبت، نژاد، جنسیت و جز آن می رود و جوامع نیز سهم بیشتری از آن طلب می کنند. اما شعار زیبای دموکراسی را از یاد نبریم: «آزادی، برادری و برابری».

نویسنده : سجاد کرمی