سردردهای ۱۰ گانه

از تنشی و میگرنی تا التهابی و سرطانی

درد علامت خوبی برای جلب توجه فرد به وجود اختلالی در بدن است. سردردها هم از این قاعده مستثنی نیستند و می‌توانند علامت ساده‌ای برای یک بیماری مهم یا یک عامل بدون دلیل و مزاحم و کاهش‌دهنده کیفیت زندگی بیمار باشند...

پس سردرد یا هر درد دیگر در بدن یک علامت هشدار است و حتما باید دلیل آن مشخص شود. سردردها همیشه آزاردهنده‌اند ولی خوشبختانه شناخت انواع و علامت‌های آنها بسیار موثر است.

۱. تنشی

رایج‌ترین نوع سردرد، سردرد تنشی یا عصبی است؛ سردردی مزمن که تقریبا از سن بلوغ یا دهه‌های دوم و سوم زندگی آغاز می‌شود و با هر بار فشار عصبی و استرس شدت می‌یابد. این نوع سردرد در پایان روز به اوج خود می‌رسد.

۲. میگرنی

منشاء عروقی دارد. یک دوره مختص به انقباض عروق (دوره پیش مقدمه) و دوره‌ای دیگر مختص به انبساط عروق (پیش درآمدی یا اورا) است. باز شدن ناگهانی عروق خونی مغز، باعث درد شدید یکطرفه و با ماهیتی ضربان‌دار می‌شود. میگرن فقط به سردرد ختم نمی‌شود بلکه برخی بیماران دچار تهوع، استفراغ و گاهی ترس از نور می‌شوند.

۶. سردرد ناشی از التهاب گوش

التهاب یا ضایعات در گوش میانی، دردی را در ناحیه شقیقه و پشت گوش ایجاد می‌کند. البته اغلب پری و گرفتگی گوش و سرگیجه‌ همزمان با این نوع سردرد اتفاق می‌افتد.

۳. خوشه‌ای

سردرد خوشه‌ای شباهت زیادی به سردرد میگرنی دارد ولی برخلاف میگرن که در شرایط خاص ایجاد می‌شود، در یک دوره‌های به خصوصی تظاهر می‌کند. مثلا بیمار هرچند ماه یکبار چند حمله سردرد را تجربه می‌کند و بعد بهبود می‌یابد. علت این نوع سردرد هم عروقی است و اگر بیمار ریتم سردرد را بشناسد، می‌تواند به موقع و با مصرف دارو از بروز حمله‌ها پیشگیری کند.

۴. سردرد ناشی از سینوزیت

این سردرد از عناصر اطراف مغز به سر منتشر می‌شود و اصلا ریشه مغزی ندارد. وقتی سینوس‌های پیشانی و تحت‌فکی دچار التهاب و عفونت می‌شوند، درد به ناحیه پیشانی، گونه‌ها و اطراف چشم منتشر می‌شود. تشخیص این نوع سردرد آسان و به راحتی از دیگر سردرد‌ها قابل‌افتراق است.

۵. درد التهاب مفصل گیجگاهی

گاهی درد‌های مفصل گیجگاهی نادیده گرفته می‌شود و حتی پزشکان آن را با نوع دیگری از سردرد اشتباه می‌گیرند زیرا درد به اعضای اطراف مفصل از جمله سر منتقل می‌شود. این اختلال مربوط به دیسک مفصلی و با بررسی دقیق قابل تشخیص است.

۷. سردرد ناشی از عصب سه قلو

عصب سه‌قلو در صورت قرار دارد. نورالژی عصب سه‌قلو با دردی شدید و ناگهانی آغاز می‌شود. درد یکطرفه است و در پیشانی، گونه و فک تحتانی حس می‌شود. این نوع سردرد حالت خنجری و کاملا مشخص دارد و درد با دارو کنترل می‌شود. در صورت تاثیرنداشتن دارو تزریق به عقده گاسر و نهایتا انجام عمل جراحی برای رفع فشار از روی عصب سه‌قلو لازم است.

۸. سردرد ناشی از فشار خون بالا

در صورتی که افزایش فشار خون شریانی درمان نشود و این افزایش شدید هم باشد، ممکن است سردرد عمومی ایجاد شود که اغلب صبحگاهی است و با کنترل فشار بهبود می‌یابد.

۹. سردرد ناشی از خونریزی مغزی

الگوی این نوع سردرد، ناگهانی و انفجاری است و شکایت بیمار این است که تا به حال چنین سردردی را تجربه نکرده است. گاه شدت درد آنقدر زیاد است که بیمار از هوش می‌رود. سفتی و خشکی گردن از نشانه‌های اولیه هستند و ترس از نور هم در بیماران دیده می‌شود. تشخیص زودهنگام این سردرد بسیار مهم است زیرا خونریزی ممکن است تکرار شود و جان بیمار را به خطر بیندازد. این بیماران به اقدام‌های اورژانسی نیاز دارند.

۱۰. سردرد ناشی از تومور مغزی

وقتی حجم مغز از حالت طبیعی بیشتر شود، مغز به‌تدریج دچار افزایش فشار خواهد شد زیرا درون جمجمه جای اضافی وجود ندارد. این سردرد‌ها برخلاف دیگر سردرد‌ها به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند و به بررسی‌های بیشتری نیاز دارند. بیماری‌هایی که باعث افزایش فشار مغز می‌شوند، تومور‌های مغزی یا خونریزی‌های داخل مغز هستند. بیماران دچار سردردی با الگوی جدید هستند که قبلا آن را تجربه نکرده‌اند. علائم عصبی مانند بی‌حسی در اندام‌ها و تاری دید در بسیاری از آنها دیده می‌شود که گاه تشنج نیز به آن اضافه می‌شود. پزشک با معاینه ته چشم بیمار متوجه تورم در عروق همان ناحیه می‌شود. اینها علائمی هشداردهنده‌اند و باید از اینکه جسم فضاگیری در مغز وجود ندارد، مطمئن شویم.

علایم هشداردهنده سردرد

تشخیص سردرد ابتدا با یک معاینه و گرفتن شرح‌حال دقیق از بیمار انجام می‌شود. سردرد‌ها متنوع و علامت‌ها بسیار موثر هستند. پزشک با شناخت علامت‌ها و گاه انجام آزمایش‌هایی، درمان مناسبی را انتخاب می‌کند. نکته مهم در تشخیص نوع سردرد این است که نگرانی بیمار کمتر می‌شود و می‌تواند در مراحل عود بعدی خوددرمانی کند ولی هر بیماری باید دقت کند حمله‌های شدید، تغییر فرکانس و دفعات بروز سردرد علامت‌های هشداردهنده‌ای هستند و در صورت بروز چنین حالت‌هایی مراجعه به پزشک الزامی است.

دکتر هوشنگ صابری

متخصص جراحی مغز و اعصاب، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران