بازتولیدیك ناهنجاری

یك ابهام بزرگ نهفته در پس ماجرای رانندگی ایران اینجاست كه چرا خیل بی شمار دانش آموختگان دانشگاهی، اساتید، نمایندگان طبقات بالای اجتماعی و در یك جمع بندی گروه قابل توجهی از …

یك ابهام بزرگ نهفته در پس ماجرای رانندگی ایران اینجاست كه چرا خیل بی شمار دانش آموختگان دانشگاهی، اساتید، نمایندگان طبقات بالای اجتماعی و در یك جمع بندی گروه قابل توجهی از مردمی كه در تعاملات اجتماعی برای خود جایگاهی والاتر ارزیابی می كنند و بویژه آن دسته كه به مدد رفت و آمد به كشورهای خارجی، نسبت به وضعیت ناهنجار رانندگی در ایران آگاهی یافته اند! نه تنها در تغییر چنین وضعی نقشی ایفا نمی كنند؟ بلكه خود نیز در این شرایط هضم می شوند؟ و البته با این وصف بین خود و عوام فاصله قائل می شوند!

اگر چه بخشی مهم از پاسخ به این ابهام و چرایی این وضعیت را باید در ساز و كار تحمیل رفتار محیط و اكثریت بر اقلیت دانست، لیكن از سوی دیگر به نظر می رسد اكثریت رانندگان در ایران به دو دلیل نسبت به رعایت قانون و مقررات تحمل پذیر نیستند:

۱) تاثیر محیط و

۲) نهادینه نشدن رعایت مقررات رانندگی (كه این هر دو با یكدیگر تعامل متقابل دارند).

شاید بهترین مثال در تایید این دیدگاه كه در عین حال تعبیری از روحیات رانندگی ایرانیان را بدست می دهد، در این جمله رانندگان به اصطلاح با تجربه (یا حداقل كسانی كه قصد دارند وانمود كنند با تجربه هستند!) نهفته باشد كه می گویند: اگر تو هم رعایت كنی، بقیه رعایت نمی كنند! تكرار این قانون نانوشته (نماد تاثیر محیط و ویژگی رفتار اكثریت) موجب می شود تا فرایند درونی شدن به درستی صورت نگیرد و شیوه خاصی از رانندگی در ایران صورت تقلیدی توسط نسل های بعدی باز تولید شود؛ برخی از نمونه های چنین آموزه هایی كه سال هاست در جامعه ما باز تولید می شوند را می تواند چنین برشمرد:

تفسیر حق تقدم براساس نوبت رسیدن به تقاطع یا دست فرمان و البته گاهی هم توانایی راه گرفتن راننده یا همان زور (نوعی زورگیری)

خودنمایی (نیاز به جلب توجه دیگران)

عدم فراگیری چرایی استفاده از بخش های مختلف خودرو از جمله راهنما

حركت به عقب در دور برگردان بزرگراه ها یا ورود ممنوع (به منظور جبران اشتباه در برنامه ریزی و صرفه جویی)

ضعیف و بی دست و پا دانستن راننده ای كه اصول رانندگی و سرعت مجاز را رعایت می كند (چنانكه در مورد خانم ها چنین برداشت نادرستی در ذهنیت پاره ای از آقایان وجود دارد) و... سال هاست در ایران بسیاری از رانندگان (متاسفانه به مدد آموزشگاه های رانندگی و نحوه نادرست اخذ گواهینامه) تنها یاد گرفته اند وسیله نقلیه ای را به حركت درآورند و جابجا كنند، بی آنكه از خود بپرسند آیا درست رانندگی می كنند یا خیر؟ و متاسفانه در حال حاضر نیز بسیاری (تاكید می كنم نه همه) از مربیان آموزشگاه های رانندگی سعی و تلاش خود را تنها به آموختن حركت دادن خودرو محدود می كنند و بارها مشاهده كرده ایم در حالی كه مربی در خودروی آموزشی و كنار داوطلب نشسته است، نسبت به استفاده از چراغ راهنما اهمیتی قائل نمی شوند!

اگر چه طی چند سال اخیر در نتیجه توجه بیشتر به نحوه فعالیت آموزشگاهها و دو عامل احتیاط در پیشگیری از ضرر و زیان مالی و جانی با توجه به رونق گرفتن خرید خودروهای نو و به نسبت گران قیمت و نیز تاثیر جرایم سنگین و نظارت های نیروی انتظامی در رفتارسازی، تغییراتی را در رانندگی مشاهده می كنیم، لیكن هنوز تغییرات معناداری در شرایط رانندگی و آمار تصادفات دیده نمی شود كه بررسی چرایی این وضعیت نیازمند توجه و اصلاح ساز وكارهاست.