اتصالات را نمی شناسیم

داستان اپراتور سوم, پس از گذشت ۵ ماه از اعلام برنده رسمی مناقصه, هنوز در هاله ای از ابهام است

مسئولان شرکت مقررات رادیویی، هفته گذشته به بهانه رعایت نکردن تعهدات مالی مجوز فعالیت این شرکت را لغو کردند. بدین ترتیب اعلام برنده نهایی این مناقصه، تا پایان بررسی مجدد به تعویق افتاد. از راه‌اندازی اولین اپراتور موبایل بیش از یک دهه می‌گذرد و اکنون ۲ اپراتور در این عرصه فعالیت می‌کنند. پیشگام این حوزه شرکت مخابرات ایران است که وی سالهای نخست، بدون هیچ رقیبی به فعالیت می‌پرداخت. با بالا گرفتن تب خصوصی‌سازی، مناقصه اپراتور دوم تلفن همراه برگزار شد و کنسرسیوم شرکت MTN-IRANCELL در آن برنده شد. این همان شرکتی است که سیم‌کارت‌های آن در میان عموم مردم با عنوان تجاری ایرانسل شناخته می‌‌شود. ورود اپراتور دوم به بازاره خدمات تلفن همراه و پایان عصر انحصار مطلق، تحولات مثبتی در کیفیت و قیمت در این بازار ایجاد کرد. هر یک از این اپراتورها، در توسعه بخشی از شبکه کنونی سهیم بوده‌اند هر چند این شبکه هنوز به بهترین وضع ممکن نرسیده است. اکنون مشتریان، در انتظار آغاز کار به اپراتور سوم هستند تا شاید باز هم بتوانند کیفیت و قیمت مطلو‌بتری را تجربه کنند. خبر تولد اپراتور سوم انتظارات جدیدی را با خود به بازار آورده است. از این اپراتور انتظار می‌رود که با پایان دادن به عصر تکنولوژی‌های قدیم تلفن همراه در کشورمان، سرویس‌های نسل سوم تلفن همراه را راه‌اندازی کند. در این نسل، شاهد بروز امکاناتی جدید همچون ۳G، MMS، WAP تماس ویدئویی و سرعت بالای دسترسی به اینترنت خواهیم بود مجموعه این سرویس‌ها آنقدر جذابیت دارد که جوانان کنجکاو را به اعتراض‌های پراکنده علیه مسئولان دولتی مخابرات تشویق کند.

● نسل سوم بدشانسی

شرکت اماراتی تأمین اتصالات که تا هفته گذشته عنوان برنده اول مناقصه اپراتور سوم ایران را به خود اختصاص داده بود رتبه ۱۴۰ را در میان ۵۰۰ شرکت برتر دنیا به خود اختصاص داده است. این شرکت نخستین اپراتور خاورمیانه بوده که شبکه تلفن همراه نسل سوم را در منطقه راه‌اندازی کرده است. این شرکت در سال ۲۰۰۵ شبکه تلفن همراه خود را به نسل ۵/۳ ارتقا داد. اما این شرکت اکنون در اقدامی یکسویه از گردونه رقابت خارج شده و عرصه را برای سایر شرکت‌کنندگان در مناقصه باز کرده است. به همین دلیل است که احتمال رایزنی بازندگان مناقصه قبلی برای خارج کردن این شرکت از رقابت مطرح می‌شود. حق لیسانس پروژه اپراتور سوم مبلغ ۴۲۰ میلیارد تومان است که شرکت اتصالات باید در اسفند سال گذشته آن را به وزارت ارتباطات تحویل می‌داد. پیش از این مجلس شورای اسلامی قانونی با عنوان حمایت از پیمانکاران و سازندگان داخلی به تصویب رسانده بود براساس این مصوبه که هدف اصلی آن افزایش سهم داخلی‌ها در پروژه صنعت نفت بود، باید دست‌کم ۵۱ درصد سهام کنسرسیوم‌های پیمانکار پروژه‌ها به ایرانی‌ها اختصاص یابد. بدین ترتیب سیستم مشارکت و همکاری شرکت‌های خارجی که قصد داشته باشند در ایران سرمایه‌گذاری کنند، به گونه‌ای است که شرکت سرمایه‌گذاری نمی‌تواند به تنهایی وارد عرصه شود و باید شریکی ایرانی معرفی کند.

سهم ۴۹ درصدی اتصالات در پیمانکاری اپراتور سوم چیزی است که امکان اعتراض جدی را از آنها سلب می‌کند شاید به همین دلیل است که کمال محامد‌پور ناظر پروژه اپراتور سوم در وزارت ارتباطات، دیروز در گفت‌و‌گوی جسورانه خود با ایرنا گفت: ما کاری به اتصالات نداریم، طرف اصلی ما شرکت تأمین تله‌کام است. همچنین مدیر‌کل روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گفت‌وگو با ایسنا درباره علت بی‌اطلاعی مسئولان اتصالات از این موضوع تأکید کرد: ما بحث حذف کنسرسیوم تأمین اتصالات را از روند مزایده اپراتور سوم تلفن همراه به صورت مکتوب به کنسرسیوم تأمین اتصالات اعلام کردیم.

● نقش طلایی رقابت

ارائه سرویس‌های بیشتر و قدرتمند‌تر، یک از اهداف اجرای اپراتور سوم است و این خود موجب پدید آمدن رقابت بین شرکت‌های موجود در این حوزه می‌شود. حال اینکه مقایسه بین ایران و کشور‌هایی که نسل سوم تلفن همراه راه‌اندازی کرده‌اند، نشان می‌دهد ایران در آخرین رده‌ها قرار می‌گیرد.

سرویس دسترسی اینترنت در شبکه‌های نسل سوم این قابلیت را دارد که سرعت دسترسی به اینترنت را تا ۲/۷ مگابایت در ثانیه افزایش دهد حال آنکه ایران در زمینه دستری به تلفن همراه به اینترنت، با چالش جدی و محدودیت روبروست و با بستر کنونی، ارایه اینترنت با سرعت مطلوب و مطابق با استاندارد‌های جهانی، روی سرویس تلفن همراه غیر ممکن به نظر می‌رسد.

یکی دیگر از بنیادی‌ترین مشکلات راه‌اندازی چنین شبکه‌ای، زیر‌ساخت ضعیف مخابراتی و انحصاری بودن آن است.

اکنون تنها شرکتی که در ایران مجاز به ارائه سرویس‌های ارتباطی زیر‌ساخت است یکی از شرکت‌های فرعی وابسته به شرکت مخابرات ایران به نام شرکت ارتباطات زیر‌ساخت است. بنابراین تمامی شرکت‌های سرمایه‌گذار در این حوزه از نظر فنی و قیمت، تابع سیاست‌گذاری و ارائه سرویس و خدمات شرکت زیر‌ساخت هستند. در واقع اپراتور‌ها چیزی بیشتر از فروشنده سرویس‌های تولید‌ شده در شرکت ارتباطات زیر‌ساخت به شمار نمی‌آیند.

یکی از مهمترین مشکلاتی که فراروی شرکت ایرانسل در پروژه اپراتور دوم بود و هم اکنون نیز در کمین اپراتور سوم هست، مشکل نصب آنتن‌‌های مخابراتی BTS است که تأثیر بسیار مهمی بر پوشش شبکه دسترسی موثر کاربران دارد. در آن پروژه پیمانکار مربوطه با درج آگهی در روزنامه کثیر‌الانتشار از متقاضیان درخواست در اختیار قرار دادن محل برای نصب انتها کرده اما وقتی زمان اجرا فرا رسید، محدودیت‌های اداری فراوانی پیش روی اپراتور دوم قرار گرفت. اپراتور سوم نیز اگر مخابرات دولتی به آن مجوز تولد بدهد، شاید به سرنوشت تلخ اپراتور دوم دچار شود.

سیامک امیرپور