۱۷ دسامبر ۱۶۵۴ ـ دو ضابطه در دوران صفویه و قاجاریه

طبق ضابطه ای که تاریخ تنظیم آن پس از تطبیق تقویمها ۱۷ دسامبر سال ۱۶۵۴ میلادی (بعضی سالها مصادف با ۱۶ دسامبر)، زمان حکومت صفویه، است و در یک دفتر دیوانی (دولتی) آن زمان ثبت شده است؛ …

طبق ضابطه ای که تاریخ تنظیم آن پس از تطبیق تقویمها ۱۷ دسامبر سال ۱۶۵۴ میلادی (بعضی سالها مصادف با ۱۶ دسامبر)، زمان حکومت صفویه، است و در یک دفتر دیوانی (دولتی) آن زمان ثبت شده است؛ در مکاتبات اداری تقدم استانهای ایران را برحسب جمعیت و تولیدات و اهمیت تاریخی شان در نظر نمی گرفتند بلکه اولویت بر پایه نسبت و روابط والی آن با شاه و شخصیت سیاسی وی بود!. بنابراین، باجا به جایی والیف اهمیت ایالت هم تغییر می یافت!. شاهان صفویه والیان خراسان، فارس، گرجستان، «کرمان ــ مکران» و «لرستان ــ بختیاری» را از نزدیکان خود انتخاب می کردند.

در یک بخشنامه (متحد المآل) چاپ سنگی که تاریخ صدور آن (پس از تبدیل تقویم قمری به میلادی ) ۱۷ دسامبر سال ۱۸۸۷ است تصریح شده است که مالیات هر یکصد گوسفند و بز ۲۵ قران و معادل ۲ و نیم درصد بهای کل آن خواهد بود که باید از مالدارها (عمدتا عشایر ) وصول شود. از این بخشنامه چنین بر می آید که مالیات گوسفندهایی که در روستا و شهر وجود داشت قاعده دیگری داشت.