واکسیناسیون مؤثر و صحیح در طیور

امروزه میلیون ها یورو سالیانه جهت واکسیناسیون طیور صرف می گردد به هر صورت کیفیت یک واکسن بستگی به روش تجویز مؤثر آن واکسن دارد چه نوع وسایل و ابزاری باید جهت پایش و ممیزی مؤثر روش های واکسیناسیون در دسترس باشند

امروزه میلیون ها یورو سالیانه جهت واکسیناسیون طیور صرف می گردد. به هر صورت کیفیت یک واکسن بستگی به روش تجویز مؤثر آن واکسن دارد.چه نوع وسایل و ابزاری باید جهت پایش و ممیزی مؤثر روش های واکسیناسیون در دسترس باشند؟ این مقاله نگاهی به ملزومات یک واکسیناسیون مؤثر داشته و تمرکز آن بر روی تفاوت های موجود در نحوه مصرف و تدارک واکسن های زنده و غیر زنده ( غیر فعال) می باشد. ضمنا" در این مقاله پروتکل های ممیزی عملی روش های واکسیناسیون با هدف اصلاح نحوه تجویز واکسن و ایجاد ایمنی در پرنده مورد بررسی و توجه قرار خواهد گرفت.

● هدف

در مزارع طیور امروزی و پیشرفته که دارای تراکم زیاد طیور در سالن های پرورشی هستند مخاطره انتشار بیماری در بین طیور بسیار زیاد است. پرورش دهندگان طیور این مخاطرات را به وسیله اجرای یک برنامه واکسیناسیون مؤثر بر علیه عوامل بیماریزای مهم اقتصادی مدیریت وکنترل می نمایند.

به هر حال جهت انجام یک برنامه واکسیناسیون مؤثر و کارا، در زمانی که هدف واکسیناسیون هزاران پرنده در یک زمان می باشد نیاز به روش تجویز و تماس مناسب با ویروس واکسن دارد.واکسن های مصرف شده در صنعت طیور یا از سویه های ویروسی و یا باکتریایی تخفیف حدت یافته بوده و یا از ویروس ها یا باکتری های کشته فرموله شده با پایدار کننده های مناسب می باشد.

کارخانجات مشهور تولید کننده واکسن برای تمامی بچ های تولیدی خود تست های سخت و مداوم کنترل کیفی لحاظ می نمایند که متعاقب آن محصولی تولید گردیده است که دارای آنتی ژن کافی جهت ایجاد ایمنی در پرندگان هدف می باشد. برای حصول به ادعای کارخانجات تولیدی جهت سلامت پرنده ، باید واکسن برای پرندگان هدف با دوز خاص و مناسب تجویز گردد که در پی آن تحریک سیستم ایمنی خاص بر علیه آن بیماری مورد نظر ایجاد گردد.علاوه بر آنچه گفته شد یک برنامه واکسیناسیون خوب تدوین و طراحی شده که نتیجه حاصل از آن ایجاد حداکثر ایمنی در زمانی که طیور بسیار حساس به عفونت و یا زمانی که بیماری ها دارای بار منفی بسیار زیادی هستند ، یک روش اجرایی بسیار اقتصادی به حساب می آید.

● واکسن های زنده

واکسن های زنده طیور به طور معمول دارای سویه های ویروسی و یا باکتریایی تخفیف حدت یافته بوده که در بدن طیور واکسینه شده تکثیر پیدا نموده و باعث ایجاد پاسخ ایمنی خونی و سلولی می گردند. با عنایت به توانایی تکثیر خودبخودی ویروس واکسن های زنده بیشتر این نوع واکسن ها انتخاب مناسبی جهت واکسیناسیون دسته جمعی از طریق اسپری و یا از طریق آب آشامیدنی می باشند. واکسیناسیون دسته جمعی نیز بدون مخاطرات نمی باشد.روش های ضعیف واکسیناسیون به صورت در معرض ویروس قراردادن تنها یک قسمتی از جمعیت طیور منتج به ایمنی ضعیف در گله طیور واکسینه می گردد.

همچنین موفقیت واکسیناسیون با واکسن های زنده به سویه واکسنی که به سلول های هدف می رسد. بستگی دارد. این موضوع به طور وضوح در زمانی که مقایسه ای در اثر بخشی واکسن زنده نیوکاسل که با روش های متفاوت تجویز گردیده اند، به اثبات رسیده است.کاف و الکساندر ایمنی زایی حاصل از ۴-۳ روز پس از مصرف واکسن به روش آئروسل را که تکنیک آن بر اساس رساندن ویروس واکسن به صورت مستقیم به موکوس تنفسی می باشد ، به اثبات رسانیده اند. در حالت مقایسه ای همان واکسن مصرف شده در روش آئروسل را به روش آشامیدنی نیز مصرف نمودند که نتیجه ی حاصل از آن را به صورت تاخیر در توسعه ایمنی بدست آورند. در پی تحقیقات کاف و الکساندر مشخص گردید که روش تجویز واکسن به طریق آئروسل با بهترین پاسخ ایمنی و سرولوژیکی نسبت به دیگر روش های تجویز واکسن ایجاد می نماید.

● واکسن های غیر فعال یا کشته

واکسن های غیرفعال با حجم بالایی از آنتی ژن ویروسی یا باکتریایی به همراه پایدار کننده و مواد جانبی مناسب فرموله گردیده اند. نتایج واکسیناسیون با این نوع واکسن ها ایجاد پاسخ سیستم ایمنی خونی می باشد که قدرت ایجاد این نوع پاسخ ، رابطه مستقیم با آنتی ژن موجود در یک دوز واکسن دارد . واکسن های غیرفعال باید به روش تزریق تجویز گردند.همچنین موفقیت در این نوع واکسیناسیون بستگی به مهارت واکسیناتور در واکسینه کردن مناسب هریک از پرندگان دارد. این حقایق در خصوص واکسن های زنده ای که به روش تزریق مصرف می گردند، نیز صدق می نمایند.

● ممیزی روش های واکسیناسیون

ممیزی روش های واکسیناسیون بر دو اصل پایه ریزی گردیده است:

۱) اولین اصل در مزارع مرغداری بر اساس ممیزی صحت و کیفیت روش مصرف واکسن می باشد.

۲) دومین اصل بر پایه تفسیر و ارزیابی نتایج سرولوژی بدست آمده یا گرفته شده می باشد.

برای نیل به این مقصود به طور جداگانه روش های مختلف تجویز واکسن را به همراه تفسیر آزمایشات سرولوژیکی مورد توجه قرار خواهیم داد.

▪ روش تجویز واکسن از طریق آب آشامیدنی

هدف از واکسیناسیون به طریق آب آشامیدنی ، رساندن حداقل یک دوز از محلول واکسن به پرنده می باشد. اگرچه در ظاهر روش واکسیناسیون از طریق آب آشامیدنی ساده ترین روش واکسیناسیون جهت واکسیناسیون دسته جمعی طیور به نظر می رسد ولی به هر حال آنچه باعث می شود تا واکسیناسیون از طریق آب آشامیدنی کاملا" صحیح انجام گیرد، زمان آشامیدن آب است.

▪ دسترسی به آب حاوی واکسن

ـ واکسن باید درحجم کافی از آب آشامیدنی برای یک دوره دو ساعته مصرف ، حل گردد.

ـ فضای آبخوری کافی برای دسترسی راحت تمام پرندگان به واکسن نیاز می باشد.

ـ مصرف آب در طول سه هفته اول زندگی جوجه ها نامنظم می باشد بنابراین حرکت شما در زمان واکسیناسیون در طول سالن جهت ترغیب جوجه های غیر فعال به آشامیدن آب توصیه شده است.

ـ جهت ترغیب بیشتر طیور به خوردن آب حاوی واکسن باید آبخوری ها را قبل از واکسیناسیون جمع نمود. معمولا" جمع آوری آبخوری ها ۲-۱ ساعت قبل از واکسیناسیون جهت تحریک و ایجاد تشنگی طیور کافی می باشد. به هرحال ، این موضوع به شرایط محیط مرغداری بستگی دارد.

ـ سیستم آبخوری باید قبل از تجویز محلول واکسن خالی گردد که این فرآیند از نوشیدن آب توسط اولین گروه پرندگان که دسترسی به آبخوری پیدا می کنند، جلوگیری می نماید.

---